Phát huy lợi thế giao thương của các khu kinh tế cửa khẩu

Tiếp giáp với Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc), có hệ thống cửa khẩu quốc tế, quốc gia và lối mở đa dạng, Quảng Ninh là cửa ngõ giao thương trọng yếu của vùng Đông Bắc và cả nước. Trong đó, các khu kinh tế cửa khẩu (KKTCK) đã và đang phát huy vai trò quan trọng, trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, gắn kết thương mại biên mậu, xuất nhập khẩu và du lịch quốc tế.

Theo Quyết định số 80/QĐ-TTg ngày 11/2/2023 của Thủ tướng Chính phủ, Quảng Ninh hiện có 5 khu kinh tế, trong đó 3 KKTCK: Móng Cái, Hoành Mô - Đồng Văn và Bắc Phong Sinh. Đây là những KKTCK được quy hoạch đồng bộ, tập trung vào thương mại, dịch vụ, logistics, công nghiệp phụ trợ, gắn với hợp tác chặt chẽ cùng Trung Quốc. Đến nay, các KKTCK của tỉnh đã thu hút 118 dự án đầu tư, trong đó 14 dự án FDI (238 triệu USD) và 104 dự án trong nước (32.854 tỷ đồng).

Đặc biệt, KKTCK Móng Cái được xác định là trọng điểm quốc gia, có diện tích hơn 121.000ha, kết nối trực tiếp với các hành lang kinh tế quốc tế như Côn Minh (Trung Quốc) - Hà Nội - Hải Phòng - Móng Cái - Phòng Thành (Trung Quốc). Đây không chỉ là trung tâm thương mại biên giới, logistics, dịch vụ, mà còn là khu du lịch quốc gia, gắn với đô thị biển hiện đại và có ý nghĩa chiến lược về quốc phòng, an ninh. Đây cũng là trung tâm kinh tế thương mại cửa khẩu, công nghiệp, cảng biển, logistics, dịch vụ tổng hợp của tỉnh Quảng Ninh và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ; khu du lịch quốc gia có tính chất du lịch biển đảo, đô thị biển hiện đại và bền vững; khu vực có vị trí đặc biệt về chiến lược, quan trọng về quốc phòng, an ninh. Đến nay, KKTCK Móng Cái đã thu hút 102 dự án đầu tư (không bao gồm dự án trong các KCN), trong đó: 12 dự án FDI với tổng vốn đầu tư là 212 triệu USD; 97 dự án trong nước với tổng vốn đầu tư là 32.547 tỷ đồng.

Trong chiến lược phát triển, Quảng Ninh xác định KKTCK là trụ cột, giữ vai trò then chốt trong hội nhập quốc tế và hợp tác khu vực. Vì vậy, tỉnh đặc biệt chú trọng đầu tư hạ tầng đồng bộ, hiện đại tại các cửa khẩu. Nổi bật, ngày 25/6/2024, Quảng Ninh và Quảng Tây đã công bố mở chính thức cặp cửa khẩu song phương Hoành Mô (Việt Nam) - Động Trung (Trung Quốc) và lối thông quan Bắc Phong Sinh (Việt Nam) - Lý Hỏa (Trung Quốc). Đây là sự kiện quan trọng, cụ thể hóa quy hoạch phát triển KKTCK Hoành Mô - Đồng Văn, Bắc Phong Sinh, góp phần mở rộng hành lang thương mại, thúc đẩy thông quan hàng hóa, đồng thời tạo tiền đề phát triển du lịch biên giới.

Quảng Ninh đã ưu tiên nguồn lực lớn để đầu tư hạ tầng tại các KKTCK. Hệ thống giao thông chiến lược như cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, Quốc lộ 18, Quốc lộ 279 đã được hoàn thiện, giúp kết nối nhanh chóng từ cửa khẩu tới các trung tâm kinh tế trong vùng và cảng biển quốc tế. Hệ thống kho bãi, trung tâm logistics, cảng cạn, khu kiểm hóa hiện đại được đưa vào vận hành, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động xuất nhập khẩu. Đặc biệt, Dự án Bến cảng tổng hợp Vạn Ninh có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 hơn 2.248 tỷ đồng được thiết kế với các hạng mục hiện đại và đồng bộ, gồm bến cầu chính dài 500m, cho phép đón cùng lúc 2 tàu trọng tải 20.000 DWT, hoặc 3 tàu 10.000 DWT; hệ thống bến sà lan dài 180m; 3 cầu dẫn; cùng hệ thống kho bãi hiện đại phục vụ hàng hóa tổng hợp và container. Ngoài ra, dự án còn bao gồm kho CFS và nhà điều hành cảng, góp phần tạo dựng một hệ sinh thái logistics hoàn chỉnh, thúc đẩy hoạt động XNK tại khu vực biên giới.

Không chỉ chú trọng hạ tầng vật chất, tỉnh còn tiên phong nghiên cứu, triển khai mô hình “cửa khẩu số, cửa khẩu thông minh”, nhằm số hóa quy trình quản lý, rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí cho doanh nghiệp. Đây là hướng đi tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng số hóa, hiện đại.

Để tạo sức hút cho các KKTCK, Quảng Ninh đã áp dụng nhiều chính sách ưu đãi về thuế, đất đai và phí hạ tầng. Doanh nghiệp đầu tư mới tại KKTCK được hưởng thuế suất thu nhập doanh nghiệp 10% trong 15 năm, được miễn thuế 4 năm và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo (trước ngày 1/10/2025). Sau mốc này, mức ưu đãi tiếp tục được điều chỉnh phù hợp với Luật mới, vẫn đảm bảo tính cạnh tranh cao.

Về đất đai, tùy địa bàn, nhà đầu tư có thể được miễn tiền thuê đất từ 11 năm đến 19 năm, thậm chí miễn toàn bộ thời hạn thuê đối với một số dự án đặc biệt ưu đãi. Các dự án trong KKT cũng được miễn thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, tạo điều kiện tối đa để doanh nghiệp yên tâm mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Những cơ chế thông thoáng này, kết hợp với cải cách hành chính mạnh mẽ, môi trường đầu tư minh bạch, đã đưa Quảng Ninh trở thành “điểm sáng” trong thu hút đầu tư, nhất là trong lĩnh vực logistics, thương mại biên giới và công nghiệp phụ trợ.

Từ năm 2020 đến nay, hoạt động xuất nhập khẩu của Quảng Ninh duy trì tăng trưởng ổn định, khẳng định vai trò trung tâm giao thương vùng Đông Bắc. Cùng với đó, lượng khách quốc tế qua cửa khẩu liên tục tăng nhất là tại Móng Cái, Hoành Mô, Bắc Phong Sinh đã góp phần thúc đẩy thương mại, dịch vụ và quảng bá hình ảnh Quảng Ninh năng động, hội nhập.

Những kết quả đạt được khẳng định vai trò trung tâm giao thương của Quảng Ninh trong khu vực. Tuy nhiên, để phát huy tối đa lợi thế, tỉnh đặt ra định hướng tiếp tục nâng cấp hạ tầng cửa khẩu, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, phát triển dịch vụ logistics, thương mại điện tử xuyên biên giới, và mở rộng hợp tác với Quảng Tây (Trung Quốc) trên nhiều lĩnh vực. Cùng với đó, tỉnh cũng kiến nghị Trung ương bổ sung cơ chế đặc thù, tiếp tục hoàn thiện chính sách ưu đãi vượt trội cho KKTCK; đồng thời tăng cường quảng bá, xúc tiến đầu tư quốc tế. Quảng Ninh cũng kiên định mục tiêu xây dựng các KKTCK trở thành trung tâm giao thương, logistics, dịch vụ và du lịch quốc tế hiện đại, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Từ lợi thế vị trí địa lý, hệ thống cửa khẩu đa dạng, hạ tầng đồng bộ, đến cơ chế ưu đãi vượt trội, Quảng Ninh đang ngày càng khẳng định vai trò “đầu tàu giao thương” của vùng Đông Bắc. Các KKTCK không chỉ là động lực phát triển kinh tế, mà còn là cầu nối hợp tác quốc tế, góp phần đưa Quảng Ninh trở thành điểm đến hấp dẫn trong tiến trình hội nhập sâu rộng của đất nước.