'Choáng' với con số diện tích rau trồng theo tiêu chuẩn VietGAP ở Việt Nam

Số liệu điều tra năm 2023 và công bố năm 2024 cho thấy cả nước chỉ có hơn 8.000ha rau sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP trên tổng số 1,15 triệu ha rau - chiếm chưa đến 1%.

Thông tin này được ông Nguyễn Quý Dương, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết tại tọa đàm Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước, do báo Tiền Phong tổ chức ngày 23-9.

Tổng diện tích rau VietGAP và GlobalGAP chỉ hơn 16.000ha

Theo ông Dương, vấn đề đảm bảo chất lượng rau, quả hiện nay không chỉ người Việt mà cả nước nhập khẩu cũng quan tâm.

Muốn có an toàn thực phẩm, đầu tiên phải ở khâu sản xuất ban đầu, nhưng đặc điểm của Việt Nam là có khoảng 10 triệu hộ nông dân sản xuất với diện tích rau khoảng 1,15 triệu ha và cây ăn quả khoảng 1,3 triệu ha.

Ông Dương cho biết bộ đã quan tâm tiếp cận đến sản xuất theo hướng GAP từ năm 2008, và bộ đã ban hành tiêu chuẩn, quy định quản lý GAP. Sau đó Thủ tướng cũng có quyết định có chính sách hỗ trợ để thúc đẩy sản xuất GAP.

Hiện nay sản xuất GAP đang có hai loại là VietGAP và các loại GAP khác (trong đó có GlobalGAP). Quy định về GAP không mang tính chất bắt buộc, mà chỉ khuyến khích các biện pháp sản xuất an toàn để bảo đảm sức khỏe của người dân, cộng đồng cũng như môi trường sinh thái.

Theo quy định của Chính phủ, nước ta có 6 nhóm cây trồng đang tập trung sản xuất theo hướng GAP là nhóm rau, nhóm quả, nhóm chè - ba thực phẩm chúng ta ăn và uống trực tiếp. Ngoài ra còn có lúa, cà phê và hồ tiêu.

"Tuy nhiên hiện nay sản xuất theo VietGAP ở nước ta đang rất khiêm tốn. Theo số liệu chúng tôi điều tra 5 năm một lần (điều tra năm 2023) và công bố năm 2024 thì nước ta mới có xấp xỉ 150.000ha sản xuất theo VietGAP cho 6 nhóm cây nói trên.

Riêng rau mới được hơn 8.000ha, một con số rất khiêm tốn trên tổng số là 1,15 triệu ha rau. Diện tích cây ăn quả khoảng 76.000ha và chè khoảng 5.200ha. Còn các loại GAP khác khoảng 440.000ha, nhưng rau thì cũng chỉ có khoảng độ 8.400ha.

Tính trên tổng số diện tích rau 1,15 triệu ha của chúng ta hiện nay thì sản xuất theo VietGAP chiếm chưa được 1% (khoảng 0,5-0,6%) - một con số cực kỳ khiêm tốn, trong khi rau là thực phẩm mà chúng ta ăn hằng ngày" - ông Dương nói.

Siết chặt việc đảm bảo an toàn thực phẩm trước khi đưa ra thị trường

Ông Nguyễn Văn Mười, Phó tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng để đảm bảo an toàn thực phẩm, yếu tố cơ bản nhất là phải có quy trình sản xuất chuẩn, trong đó VietGAP là yêu cầu tối thiểu.

Tuy nhiên, như ông Dương nói, chỉ khoảng 0,5-0,6% rau đạt tiêu chuẩn VietGAP. Khi tiêu chuẩn tối thiểu không được đáp ứng thì đồng nghĩa với việc chúng ta đang thả nổi về chất lượng và rủi ro này người tiêu dùng phải gánh chịu. Do đó đã đến lúc cần có các biện pháp mạnh mẽ hơn, để kiểm soát hàng hóa lưu thông trên thị trường phải đảm bảo chất lượng.

Về thị trường, theo ông Mười, chợ và hệ thống siêu thị có thể quản lý, kiểm soát, nhưng các cửa hàng nhỏ lẻ thì rất khó kiểm soát và đây là yếu tố gây rủi ro cho người tiêu dùng.

"Đã đến lúc chúng ta cần quan tâm, hành động mạnh mẽ hơn, đặc biệt về mặt luật pháp để răn đe. Ví dụ như một doanh nghiệp sản xuất thực phẩm đưa ra thị trường phải đảm bảo các điều kiện về vệ sinh an toàn thực phẩm.

Tuy nhiên một nông dân hoặc một trang trại có thể sản xuất lên tới cả ngàn tấn thực phẩm đưa ra thị trường mỗi năm nhưng không có một giấy tờ nào liên quan đến việc chịu trách nhiệm về an toàn thực phẩm. Đây là điều rất bất cập vì sản xuất rau, củ quả cũng là thực phẩm" - ông Mười chia sẻ và cho rằng đây chính là lỗ hổng quản lý cần được chú trọng siết chặt.

Ba bộ quản lý nhưng người tiêu dùng hoang mang

Theo bà Trần Thị Dung - Phó chủ tịch kiêm Trưởng ban kiểm tra Hội Bảo vệ người tiêu dùng, hiện nay người tiêu dùng không có quyền lựa chọn và đang hoang mang. Thực tế ngay cả tiêu dùng rau, củ, quả và những sản phẩm trên đất nước mình nhưng việc quản lý an toàn thực phẩm còn nhiều tồn tại, chưa có sự đột phá, "lực bất tòng tâm".

Nguyên nhân bắt đầu từ câu chuyện quản lý mỗi loại thực phẩm cần tới 3 bộ (Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường). Vì vậy bà Dung cho rằng hệ thống luật pháp cần hoàn chỉnh, có tiêu chuẩn, quy chuẩn minh bạch và bao trùm, yêu cầu tối thiểu hàng hóa ra thị trường bắt buộc phải ghi nhãn mác…

"Một số cơ quan nhà nước hiện nay chưa quyết tâm làm an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng nội địa. Khi chúng ta làm xuất khẩu hoa quả sang Trung Quốc và các nước thì yêu cầu phải có vùng trồng.

Tại sao chúng ta không làm vùng trồng cho sản xuất trong nước? Hiện nay có chính quyền địa phương cấp xã, phường, chúng ta nên có quy định, đào tạo họ để làm tốt việc quản lý các hộ sản xuất ở địa phương, ở vùng nào" - bà Dung nêu vấn đề.