Quảng Ninh phát triển du lịch biển bền vững

Thời gian qua, du lịch biển đã và đang trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu ngành nghề và nâng cao đời sống người dân tại nhiều địa phương ven biển của Việt Nam. Nằm ở vùng Đông Bắc Tổ quốc, tỉnh Quảng Ninh sở hữu lợi thế nổi bật với hơn 250 km đường bờ biển, hàng nghìn hòn đảo lớn nhỏ và các danh thắng nổi tiếng, như: Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, đảo Cô Tô, Quan Lạn… tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các loại hình du lịch biển, đảo và nghỉ dưỡng cao cấp. Do vậy, phát triển du lịch biển bền vững trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh là yêu cầu khách quan, vừa để khai thác hiệu quả lợi thế, vừa gìn giữ tài nguyên cho các thế hệ tương lai. Đây cũng là nền tảng để bảo đảm sự phát triển hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và bảo đảm an sinh xã hội.

Những năm gần đây, du lịch biển đã khẳng định vai trò là ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần quan trọng vào sự phát triển của Quảng Ninh. Theo báo cáo của Sở Du lịch Quảng Ninh, trong năm 2024, tỉnh đã đón khoảng 19 triệu lượt khách du lịch, trong đó có hơn 3,5 triệu lượt khách quốc tế. Tổng doanh thu từ du lịch đạt khoảng 46.550 tỷ đồng, tăng 39,3% so với năm 2023. Những con số này minh chứng rõ nét cho vai trò của du lịch biển trong việc tăng thu ngân sách địa phương và mở rộng không gian kinh tế biển. Sự phát triển mạnh mẽ của du lịch biển cùng các dịch vụ phụ trợ đã thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế của tỉnh theo hướng hiện đại, bền vững. Tỷ trọng khu vực dịch vụ trong cơ cấu GRDP của tỉnh đã tăng lên 33,4% vào năm 2024, cho thấy du lịch biển đã góp phần giảm dần sự phụ thuộc vào các ngành công nghiệp nặng và khai khoáng.

Để đạt được những kết quả này, Quảng Ninh đã chú trọng đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng phục vụ du lịch biển, tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn. Tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 218 cơ sở lưu trú ven biển đáp ứng tiêu chuẩn; 140 khách sạn đạt tiêu chuẩn từ 1-5 sao, trong đó có 20 khách sạn 5 sao, 25 khách sạn 4 sao 23 khách sạn 3 sao; bên cạnh đó, có 99 tàu thủy lưu trú du lịch với 02 tàu 3 sao, 54 tàu 2 sao, 24 tàu 1 sao; 18 tàu đạt tiêu chuẩn. Các dự án hạ tầng lớn, như: Cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu, Cảng khách quốc tế Hạ Long, Cảng tàu khách quốc tế Ao Tiên, Cảng tàu khách Cái Rồng (Vân Đồn); các bến tại các tuyến đảo... Tỉnh cũng mở rộng hoạt động vận tải du lịch ra các tuyến đảo; hoàn thiện hạ tầng khu vực bờ biển dọc trục đường Trần Quốc Nghiễn, bãi tắm Hòn Gai, Cẩm Phả; đầu tư mới một số khách sạn tiêu chuẩn 4-5 sao… góp phần hoàn thiện hệ sinh thái du lịch biển, nâng cao khả năng tiếp cận và thu hút du khách. 

Tỉnh cũng đã quan tâm đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, không chỉ dừng lại ở tham quan, nghỉ dưỡng mà còn phát triển các sản phẩm mang tính trải nghiệm và sinh thái như lặn ngắm san hô, chèo thuyền kayak, câu mực đêm... Những sản phẩm này không chỉ gia tăng giá trị khai thác tài nguyên biển mà còn phù hợp với xu thế du lịch xanh và thân thiện với môi trường. Thị trường khách quốc tế đến Quảng Ninh ngày càng mở rộng, đặc biệt là các quốc gia có trình độ tiêu dùng cao, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế biển theo hướng dịch vụ, thương mại cao cấp.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, ngành du lịch biển Quảng Ninh vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục. Du lịch biển chưa thực sự tương xứng với tiềm năng của tỉnh, chưa tạo ra đột phá mạnh mẽ để trở thành trụ cột chính. Sự phát triển hạ tầng chủ yếu tập trung ở các điểm nổi bật, trong khi nhiều khu vực có tiềm năng như Ngọc Vừng, Trà Cổ, Vĩnh Thực vẫn chưa được đầu tư thỏa đáng, dẫn đến sự mất cân đối trong phân bổ nguồn lực. Việc đa dạng hóa sản phẩm du lịch biển chưa gắn chặt với thể chế quản lý kinh tế biển bền vững. Tình trạng lấn chiếm đất biển, xây dựng trái phép vẫn diễn ra, phản ánh hạn chế trong quản lý nhà nước và đặt ra thách thức cho việc cân đối giữa phát triển du lịch và bảo tồn hệ sinh thái biển. Hội nhập quốc tế và phát triển du lịch biển chưa tạo được sự lan tỏa vào cộng đồng địa phương…

Để khắc phục những hạn chế trên và phát triển du lịch biển theo hướng bền vững, Quảng Ninh đang hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển du lịch biển, gắn kết chặt chẽ với chiến lược phát triển kinh tế biển quốc gia, lấy phát triển bền vững làm trọng tâm. Đồng thời, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu sản phẩm và ngành nghề trong phát triển du lịch biển theo hướng gia tăng giá trị nội tại, phát triển các sản phẩm du lịch có hàm lượng tri thức, công nghệ và văn hóa cao. Cùng với đó, tăng cường công cụ chính sách kinh tế môi trường trong bảo vệ tài nguyên biển, áp dụng cơ chế định giá dịch vụ hệ sinh thái biển và thiết lập quỹ bảo vệ môi trường từ nguồn thu du lịch; nâng cao chất lượng và cơ cấu lại nguồn nhân lực phục vụ du lịch biển theo hướng chuyên nghiệp, gắn với phát triển kinh tế tri thức biển...

Theo định hướng của tỉnh, giai đoạn 2026-2030, Quảng Ninh sẽ tiếp tục hoàn thiện đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, đa phương thức kết nối liên tỉnh, liên vùng; đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phát triển kinh tế tư nhân, hạ tầng công nghệ để thúc đẩy phát triển kinh tế số, du lịch biển, kinh tế biển, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, phát triển Đặc khu Vân Đồn - đặc khu kinh tế thế hệ mới và cửa khẩu thông minh tại Móng Cái. Đặc biệt là xây dựng Đặc khu Vân Đồn trở thành đặc khu kinh tế thế hệ mới ngang tầm khu vực và toàn cầu, là trung tâm công nghiệp giải trí, công nghiệp văn hóa có casino, du lịch biển đảo cao cấp, dịch vụ tổng hợp đẳng cấp quốc tế; phát triển theo mô hình đô thị thông minh, trung tâm kinh tế và văn hóa của khu vực.

Những giải pháp trên được thực hiện đồng bộ, đặt trong một khuôn khổ thể chế phát triển kinh tế biển hiện đại, có sự phối hợp đa cấp, đa ngành và lấy phát triển con người làm trung tâm. Đó là con đường để Quảng Ninh xây dựng mô hình du lịch biển không chỉ bền vững về môi trường mà còn công bằng về kinh tế, ổn định về chính trị và văn minh về xã hội.