Nông thôn mới - mới và cũ

Chương trình xây dựng Nông thôn mới được triển khai thực hiện trong những năm gần đây thực sự đã tạo ra một “luồng gió mới” làm thay đổi diện mạo các vùng quê từ đồng bằng đến trung du, miền núi. Điện - Đường - Trường - Trạm, 4 mục tiêu đầu tư thiết yếu nhất ở nông thôn, vốn là mối quan tâm, trăn trở từ nhiều năm trước, thì với việc triển khai Chương trình này, đã thu được những kết quả vượt bậc.

Rồi nhà văn hoá, sân chơi thể thao hay các khu chợ v.v.. được đầu tư xây dựng, cùng với đó là các câu lạc bộ văn nghệ, câu lạc bộ người cao tuổi v.v.. được thành lập và đi vào hoạt động... Tất cả đã làm cho đời sống văn hoá ở các làng quê ngày càng khởi sắc, phong phú, đa dạng và sinh động. Đây là những nét mới của nông thôn hiện nay! Nó cho thấy một sự thay đổi theo hướng tích cực, sầm uất hơn, no đủ hơn, cả về vật chất và tinh thần của người dân nông thôn.

Thế nhưng, như người ta thường nói, trong cái mừng cũng có cái lo; trong cái hay cũng có cái dở! Ở một số làng quê, do thiếu quy hoạch bài bản ngay từ đầu, nên việc đầu tư xây dựng các công trình phúc lợi công cộng mặc dù rất to, rất hoành tráng, nhưng hiệu quả sử dụng lại không cao. Chỉ nói riêng việc xây dựng nhà văn hoá thôi, cũng đã lắm chuyện rồi. Có nơi nhà văn hoá xây quá xa khu dân cư nên người dân ngại không muốn đến sinh hoạt, lại có nơi nhà văn hoá đầu tư không đồng bộ, “vỏ” thì to, nhưng “ruột” lại rỗng, trang thiết bị nội thất quá sơ sài, thiếu thốn v.v.. Cũng như vậy, trường học, trạm xá v.v.. ở nhiều nơi được xây dựng rất tốn kém mà chưa chắc đã phát huy hết tác dụng. Có người đã nhận xét rằng, nông thôn hiện nay đang chạy theo một “cái mốt”, đó là xây nhà cao tầng. Các công trình công cộng như trụ sở uỷ ban, nhà văn hoá, trường học, trạm xá v.v.. cho đến nhà ở của dân, tất thảy đều “cao tầng hoá”! Cùng với đó là “tường cao rào kín”, khiến cho nông thôn ngày nay không còn mang dáng dấp của một làng quê Việt Nam nữa. Ấy là chưa nói đến việc quy hoạch xây dựng nhà ở nông thôn thường là rất “tuỳ hứng”, thiếu sự đầu tư chuyên môn về mặt thiết kế, kiến trúc, nên không ít ngôi nhà cao tầng trông thì to lớn nhưng lại chẳng ăn nhập với không gian chung, thậm chí là rất loè loẹt, kệch cỡm. Rõ ràng những “cái mới” này đang làm xấu đi diện mạo làng quê thời nay mà nếu không chú ý ngay từ bây giờ thì về sau sẽ khó thay đổi được. Hay nói cách khác, vấn đề quy hoạch tổng thể, và cùng với đó là việc phê duyệt thiết kế chi tiết cho mỗi công trình ở các làng quê (cả công trình công cộng và công trình nhà ở của dân) cần được chú trọng nhiều hơn. Trong cái quy hoạch chung ấy, phải đặc biệt chú ý giữ gìn nét truyền thống, đừng nghĩ rằng cứ “cao tầng hoá”, cứ “bê tông hoá” là... hoành tráng!

Chúng tôi đã có dịp về thăm một làng văn hoá ở huyện miền núi Kỳ Anh (tỉnh Hà Tĩnh). Trong làng, đường đi lối lại được trải thảm bê tông nhưng hai bên không có những bức tường rào xây kiên cố mà thay vào đó là những bờ dậu được cắt tỉa gọn gàng. Cũng không có nhiều những ngôi nhà cao tầng, mà chủ yếu là nhà cấp bốn nhưng thiết kế đẹp, với sân vườn rợp cây xanh... Đi trong làng, cảm giác thật thư thái, yên bình! Rõ ràng ở đây, khi triển khai thực hiện Chương trình xây dựng Nông thôn mới, người ta đã biết nên “làm mới” cái gì và “cái cũ” gì nên giữ lại, không được bỏ đi...

Trung Luận