Một bức ảnh AI tiêu tốn năng lượng bằng nửa lần sạc điện thoại và sự thật ít người biết

AI ngày càng phổ biến trong đời sống, nhưng phía sau tiện ích công nghệ là chi phí môi trường khổng lồ từ điện năng, nước ngọt và khí thải carbon.

Trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng gắn liền với đời sống thường nhật, từ điện thoại, email, tìm kiếm đến các phần mềm sáng tạo. Nhưng đằng sau sự tiện lợi đó là một chi phí tiềm ẩn về khí hậu mà ít người nhận thấy.

Noman Bashir, nhà nghiên cứu tại MIT (Massachusetts Institute of Technology, Viện Công nghệ Massachusetts), cho biết thực tế, mỗi truy vấn AI đều tiêu tốn năng lượng, phần lớn được sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch, đồng nghĩa với việc phát thải khí nhà kính.

Các trung tâm dữ liệu (trái tim vận hành AI) không chỉ tiêu thụ điện năng khổng lồ mà còn cần lượng nước khổng lồ để làm mát, có nơi lên tới gần 19 triệu lít/ngày, tương đương nhu cầu nước của một thị trấn 50.000 dân.

“Chúng ta xây dựng trung tâm dữ liệu nhanh hơn khả năng bổ sung năng lượng tái tạo, nên hầu hết vẫn dựa vào nhiên liệu hóa thạch”, nhà nghiên cứu Noman Bashir nói.

Vấn đề nằm ở chỗ tác động này gần như vô hình với người dùng. Một hình ảnh AI độ nét cao có thể tiêu tốn năng lượng bằng nửa lần sạc điện thoại, trong khi một truy vấn AI đơn giản có thể gấp 23 lần so với tìm kiếm Google truyền thống. Với các yêu cầu phức tạp hơn, mức tiêu hao còn cao gấp hàng trăm lần.

Theo Giáo sư Jon Ippolito (Đại học Maine), cải thiện hiệu suất chip không đồng nghĩa với giảm tác động, bởi nghịch lý Jevons chỉ ra rằng khi tài nguyên trở nên rẻ hơn, con người lại có xu hướng sử dụng nhiều hơn.

Dù vậy, các chuyên gia khẳng định người dùng vẫn có thể giảm dấu chân carbon (là tổng lượng khí nhà kính, bao gồm CO2, methane, nitơ oxit... được tạo ra trực tiếp hoặc gián tiếp do hoạt động của một cá nhân, tổ chức, hoặc vòng đời của một sản phẩm khi tiếp cận công nghệ).

Một số cách được khuyến nghị là hạn chế truy vấn lặp lại, ưu tiên hình ảnh do con người tạo ra thay vì AI, chọn công cụ tìm kiếm xanh như Ecosia, hoặc sử dụng phiên bản AI cục bộ để giảm phụ thuộc vào trung tâm dữ liệu lớn.

“Chúng ta không thể quay lưng với AI, nhưng có thể chọn cách sử dụng có trách nhiệm hơn. Mỗi hành động nhỏ, từ tiết kiệm thời gian màn hình đến giảm lãng phí truy vấn, đều góp phần hạn chế tác động khí hậu”, Giáo sư Ippolito nhấn mạnh.

AI hứa hẹn mở ra kỷ nguyên sáng tạo mới, song song với đó là thách thức lớn về môi trường. Câu hỏi đặt ra không chỉ là làm thế nào để phát triển công nghệ, mà còn là làm thế nào để công nghệ phát triển bền vững với hành tinh này.