Hành trình "5 sao" của miến dong Bình Liêu

Cuối tháng 5 vừa qua, tại hội nghị đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP cấp quốc gia năm 2025 (đợt 1), sản phẩm miến dong Bình Liêu của Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu được xếp hạng 5 sao quốc gia. Đây là sản phẩm đã tạo được dấu ấn riêng, khẳng định được uy tín, chất lượng trên thị trường, góp phần xây dựng nông thôn mới và tạo việc làm cho nhiều lao động ở địa phương.

Trước đây, miến dong được bà con trên địa bàn huyện Bình Liêu (cũ) làm theo phương pháp thủ công, chủ yếu phục vụ bữa ăn gia đình. Nhận thấy tiềm năng của nông sản này, lãnh đạo huyện Bình Liêu (cũ) có chủ trương khôi phục nghề làm miến dong truyền thống. Năm 2006, Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu đầu tư xây dựng nhà xưởng chế biến miến dong tại xã Đồng Tâm (cũ). Ban lãnh đạo công ty bắt đầu tìm hiểu quy trình làm miến từ truyền thống đến áp dụng máy móc hiện đại, với kỳ vọng xây dựng được một thương hiệu nông sản mang bản sắc riêng, có lộ trình phát triển rõ ràng.

Nhớ lại thời gian đầu đầy khó khăn, ông Nguyễn Xuân Bách, nguyên Phó Giám đốc Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu, chia sẻ: Năm 2008, khi nhà xưởng đã hình thành và đi vào hoạt động thì bão lũ ập tới, trôi hết sạch nhà xưởng, công ty gần như lại bắt đầu từ con số 0. Đó là thời điểm khó khăn nhất khi miến đã làm được ra thành phẩm nhưng chưa tiêu thụ được vì sản phẩm chưa được người tiêu dùng biết tới nhiều. Có những lúc chúng tôi phải lấy miến thành phẩm để đổi lấy nguyên vật liệu xây dựng nhà xưởng.

Với việc nhãn hiệu tập thể "Miến dong Bình Liêu" được đăng ký bảo hộ, sản phẩm của công ty dần khẳng định được thương hiệu. Nhờ lợi nhuận tăng ổn định, công ty đã có nguồn lực để đầu tư máy móc trang thiết bị, nhà xưởng quy mô hiện đại, đáp ứng  yêu cầu sản xuất quy mô lớn. Bước ngoặt đến khi năm 2017, công ty mạnh dạn đăng ký tham gia chương trình OCOP và đạt 4 sao ngay lần đầu. Sản phẩm miến dong của công ty nhận được sự quan tâm nhiều hơn từ các cấp chính quyền, được hỗ trợ tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, tiếp cận các khoản hỗ trợ đầu tư công. Đây như cú hích giúp doanh nghiệp vươn lên mạnh mẽ, ấp ủ kỳ vọng sẽ đạt 5 sao trong một ngày không xa.

Anh Nguyễn Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu, cho biết: Để được chứng nhận 5 sao, sản phẩm phải đáp ứng nhiều tiêu chuẩn vô cùng khắt khe. Từ lâu chúng tôi đã xác định phải giải quyết được tiêu chuẩn về vùng trồng bền vững. Để khuyến khích bà con trồng dong riềng và duy trì đến nay, công ty đã bền bỉ tuyên truyền đến từng hộ, từng thôn, bản. Ngoài ra, không thể thiếu sự hỗ trợ kịp thời từ chính quyền địa phương, tỉnh với những nghị quyết, chính sách thiết thực. Năm 2017, huyện Bình Liêu (cũ) đưa ra chính sách hỗ trợ bà con 100% về giống, phân bón. Khi Nghị quyết 194 của HĐND tỉnh được ban hành, công ty cũng là một trong những đơn vị đầu tiên tham gia dự án liên kết với bà con để trồng và tiêu thụ cây dong riềng. Năm 2022, chúng tôi được cấp mã vùng trồng.

Hiện nay, quy mô nhà xưởng của công ty gần 10.000m², với 12 lao động cố định, gần 20 lao động thời vụ. Công ty đang ký liên kết với hơn 500 hộ dân, diện tích hơn 60ha, qua hình thức đối ứng với sự tham gia của 3 bên (Doanh nghiệp - Nhà nước - Hộ dân trồng dong riềng). Giống sẽ được công ty lấy từ Viện Giống cây trồng trung ương, đảm bảo khả năng chống chịu bệnh tật và năng suất cao.

Ông Vi Quốc Sàu (bản Nà Áng, xã Lục Hồn), chia sẻ: Bà con nghiêm túc thực hiện quy trình trồng hữu cơ, không dùng thuốc trừ sâu, thuốc hóa học độc hại trong quá trình chăm sóc, hay chữa bệnh. Toàn bộ giống, phân bón, thuốc đều do công ty cung cấp. Chúng tôi rất yên tâm vì củ dong riềng được đảm bảo đầu ra với giá thành ổn định, nên nhận thức được vai trò của mình để có nguyên liệu đầu vào sạch, từ đó mới có sản phẩm sạch. Có 1 sản phẩm OCOP 5 sao như vậy là niềm tự hào của người dân địa phương, giúp nhiều gia đình có thêm nguồn thu nhập bền vững.

Mới đây, Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu đã đầu tư thêm hệ thống máy tráng sấy dẻo và lò hơi với trị giá trên 2,7 tỷ đồng, góp phần rút ngắn công đoạn phơi miến thủ công, không bị phụ thuộc vào thời tiết, giúp giảm nhân công, tăng sản lượng xong vẫn đảm bảo chất lượng. Cùng với đó, đơn vị chú trọng thay đổi các kiểu dáng bao bì, mẫu mã, chủng loại sản phẩm bắt mắt, chuyên nghiệp, mang đậm bản sắc địa phương. Miến dong không chỉ phục vụ nhu cầu tiêu dùng hằng ngày, mà còn phù hợp làm quà biếu, tặng trong dịp lễ Tết.

Việc được công nhận OCOP 5 sao mở ra nhiều tiềm năng xuất khẩu cho miến dong Bình Liêu. Từ năm 2021, sản phẩm này đã được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và nhận được phản hồi tích cực. Anh Nguyễn Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty CP Thương mại và Dịch vụ Bình Liêu, cho biết: "Việc miến dong là một trong 8 sản phẩm OCOP 5 sao của tỉnh vừa là vinh dự lớn, vừa là cơ hội, đòn bẩy để công ty quảng bá rộng rãi thương hiệu, mở rộng đối tượng khách hàng và kết nối mở rộng thị trường tại các tỉnh phía Bắc và các tỉnh thành phía Nam; hướng tới xuất khẩu qua các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu; đẩy mạnh tiêu thụ qua các sàn thương mại điện tử… Hiện nay, trên thị trường sản phẩm miến dong cũng có rất nhiều đối thủ cạnh tranh trực tiếp, nên chúng tôi phải hướng tới chuẩn hóa thêm quy trình sản xuất, tối ưu hóa chi phí vận hành, tăng sức cạnh tranh và góp phần giữ vững uy tín của công ty cũng như nhãn hiệu tập thể “Miến dong Bình Liêu”. Đặc biệt với mô hình chính quyền 2 cấp mới đi vào hoạt động, doanh nghiệp rất kỳ vọng sẽ nhận được nhiều sự quan tâm về thủ tục hành chính, chính sách hỗ trợ về vốn, quảng bá, xuất khẩu…