Du lịch Cô Tô hướng tới “tăng chất, giảm lượng”

Khai thác tốt tiềm năng du lịch biển đảo, Cô Tô đã trở thành điểm đến hấp dẫn du khách trong những năm gần đây. Theo định hướng giai đoạn tới, đặc khu Cô Tô xác định sẽ phát triển du lịch, dịch vụ tổng hợp hiện đại trên cơ sở thu hút các nhà đầu tư chiến lược để hình thành các dịch vụ du lịch cao cấp, khẳng định vai trò mũi nhọn, chủ đạo, trụ cột quan trọng trong phát triển kinh tế. Đồng thời nhất quán quan điểm phát triển du lịch “giảm lượng, tăng chất” chuyên nghiệp, hiện đại, đi vào chiều sâu, hướng tới mục tiêu trở thành khu du lịch quốc gia.

Kết quả có nhiều khởi sắc

Vào đầu tháng 8 vừa qua, Đại hội đại biểu Đảng bộ đặc khu Cô Tô lần thứ I nhiệm kỳ 2025-2030 được tổ chức, trong đó đã đánh giá lại những kết quả phát triển du lịch của địa phương giai đoạn 2020-2025. Một kết quả quan trọng đó là du lịch, dịch vụ tiếp tục được khẳng định là ngành kinh tế chủ lực, mũi nhọn, chiếm tỷ trọng gần 70% cơ cấu kinh tế, mang lại sinh kế mới, gia tăng thu nhập cho người dân.

Thời gian qua, Cô Tô đã xây dựng, triển khai nhiều nghị quyết, đề án, chương trình, kế hoạch chuyên đề nhằm phát triển du lịch nhanh, bền vững, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Hạ tầng du lịch, dịch vụ có bước phát triển; phê duyệt quy hoạch sản phẩm du lịch đa dạng; hệ sinh thái và không gian du lịch được mở rộng; cơ sở lưu trú du lịch, dịch vụ phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng.

Hiện nay, Cô Tô có 2 điểm du lịch được công nhận là điểm du lịch Di tích Quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô và điểm du lịch xã Thanh Lân; có 2 bãi tắm được công nhận đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch (bãi tắm Vàn Chảy và Hồng Vàn); có khoảng 300 cơ sở lưu trú du lịch, 30 nhà hàng và 1 hệ thống siêu thị, 1 trung tâm thương mại.

Thời gian qua cũng đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ về số lượng, chất lượng hệ thống tàu cao tốc ra đảo, góp phần rút ngắn thời gian di chuyển giữa đảo Cô Tô và đất liền. Địa phương cũng đã tổ chức thành công nhiều sự kiện văn hóa, du lịch, thể thao lớn, góp phần quảng bá hình ảnh, kích cầu du lịch, thu hút đông đảo du khách và khẳng định thương hiệu địa phương. Tiêu biểu như: Tuần văn hóa, thể thao và du lịch, Khai mạc Du lịch hè Cô Tô, Lễ đón nhận bằng Di tích Quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo; giải chạy Cô Tô Marathon, giải bơi vượt biển vòng quanh đảo Cô Tô con; Lễ hội mở cửa biển xã Thanh Lân lần thứ nhất, Lễ hội đua thuyền giữa các huyện đảo trên cả nước, Lễ hội đua thuyền kayak truyền thống…

Nhờ đó, giai đoạn 5 năm qua là thời điểm du lịch Cô Tô chịu chung ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19 với cả nước, tuy nhiên, các con số vẫn có sự tăng trưởng đáng kể. Theo đó, Cô Tô đã đón khoảng 1,2 triệu lượt khách, gấp 1,5 lần giai đoạn trước; doanh thu du lịch ước đạt 3.000 tỷ đồng, tăng 1,8 lần so với giai đoạn 2015-2020.

Địa phương cũng đẩy mạnh cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp, nông thôn, lấy Chương trình xây dựng nông thôn mới làm trung tâm để phát triển du lịch, dịch vụ theo mô hình cộng đồng làm du lịch. Qua đó, thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng có nhiều khởi sắc, kéo dài thời gian lưu trú và gia tăng chi tiêu của du khách. Thống kê của địa phương cho thấy, thời gian lưu trú năm 2020 của du khách là 1,7 ngày, đến năm 2025 tăng lên là 4,2 ngày; mức chi tiêu năm 2015 là 1,5 triệu đồng/người/ngày, đến năm 2025 tăng lên 3,2 triệu đồng/người/ngày.

Định hướng du lịch bền vững, chất lượng cao

Qua đánh giá, mặc dù đã có bước tiến mạnh mẽ nhưng du lịch địa phương đã, đang phải đối mặt với những thách thức trong phát triển du lịch bền vững, chất lượng cao. Thời gian qua, Cô Tô vẫn chưa thu hút được nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực du lịch, dịch vụ, trong khi đó việc phát triển du lịch còn thiếu đồng bộ, tự phát. Hệ thống cảng bến phục vụ du lịch (cảng Cô Tô) đã xuống cấp và quá tải. Lượng khách du lịch đến địa bàn tăng cao cũng tiềm ẩn không ít yếu tố phức tạp liên quan đến an ninh trật tự và hoạt động tội phạm...

Vì vậy, giai đoạn tới đây, Cô Tô xác định quan điểm tập trung phát triển du lịch sinh thái biển, du lịch văn hóa gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị từ biển. Mục tiêu là lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tư nhân là nền tảng quan trọng, nắm bắt các cơ hội của đất nước, của tỉnh mang lại trong hội nhập quốc tế để xây dựng Cô Tô thành trung tâm du lịch - dịch vụ cao cấp mang bản sắc riêng của đặc khu. Ngành dịch vụ, du lịch phấn đấu đến năm 2030 chiếm 70-72% trong cơ cấu kinh tế địa phương.

Cô Tô xác định tạo đột phá từ việc xây dựng đồng bộ các kết cấu hạ tầng gắn với khai thác hiệu quả không gian kinh tế biển đảo (du lịch biển đảo sinh thái - văn hóa - trải nghiệm là một trong 3 trụ cột chính). Trong đó, tập trung nghiên cứu đầu tư, hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông kết nối như: Cầu cảng, bến thủy nội địa, đường vành đai biển, sân bay trực thăng, bến đỗ thủy phi cơ, cầu vượt biển kết nối đảo Thanh Lân và đảo Cô Tô lớn...

Cùng với đó, phát triển du lịch, dịch vụ tổng hợp hiện đại trên cơ sở thu hút các nhà đầu tư chiến lược để hình thành các dịch vụ du lịch cao cấp. Đặc khu cũng nhất quán quan điểm phát triển du lịch “giảm lượng, tăng chất” chuyên nghiệp, hiện đại, đi vào chiều sâu hướng tới mục tiêu trở thành khu du lịch quốc gia.

Từ hiệu quả của đề án “Cô Tô không rác thải nhựa”, đặc khu sẽ tiếp tục duy trì, nâng cao về chất trong thực hiện các mục tiêu, hướng tới một hệ sinh thái du lịch xanh độc đáo của cả nước. Quản lý chặt chẽ việc xả thải, nâng cao năng lực xử lý rác, nước thải trên đảo, nhất là trong mùa du lịch cao điểm. Khuyến khích các mô hình du lịch sinh thái cộng đồng đi đôi với giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương và bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ môi trường.

Gắn phát triển du lịch với các giá trị di sản, làng nghề truyền thống trên địa bàn, đặc khu chú trọng việc bảo tồn và phát huy hiệu quả Di tích Quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đảo - một địa chỉ đỏ riêng có của Cô Tô, trở thành một địa chỉ du lịch đặc biệt, hấp dẫn khách du lịch. Tăng cường bảo tồn, tôn vinh và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với đời sống cư dân miền biển, như: Các lễ hội dân gian liên quan đến nghề biển (mở cửa biển, ra khơi - về bến, thờ cá Ông...), phong tục sinh hoạt đặc trưng nơi đảo tiền tiêu. Ưu tiên phát triển các sản phẩm du lịch mang đậm yếu tố văn hóa bản địa như: Ẩm thực hải sản truyền thống, nghề làm mắm, đan lưới, các hoạt động thể thao biển đảo đặc trưng…