Doanh nghiệp nhà nước phải góp phần vào mục tiêu tăng trưởng GDP 8%

Là lực lượng nòng cốt của nền kinh tế, doanh nghiệp nhà nước phải chủ động tham gia vào mục tiêu tăng trưởng GDP cả nước đạt từ 8% trở lên năm 2025. Cùng với theo dõi, giám sát, Bộ Tài chính sẽ kịp thời tháo gỡ khó khăn, tạo động lực để khuyến khích các doanh nghiệp cống hiến.

Chủ động cắt giảm chi phí, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm

Trong phiên chất vấn Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng sáng 19/6, đại biểu Khang Thị Mào (đoàn Yên Bái) đặt câu hỏi về những giải pháp đối với các doanh nghiệp nhà nước để góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 là 8% trở lên, hướng tới tăng trưởng 2 con số trong những năm tiếp theo.

Phản hồi đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, với vai trò là cơ quan chủ sở hữu của 18 tập đoàn, tổng công ty, vừa qua, Bộ Tài chính đã xây dựng các chỉ tiêu tăng trưởng.

Theo đó, đã yêu cầu các tập đoàn, tổng công ty điều chỉnh lại kế hoạch kinh doanh, đưa mục tiêu tăng trưởng của các doanh nghiệp này cũng phải thấp nhất từ 8% trở lên.

Đồng thời, cải cách, sửa đổi mạnh mẽ các thể chế gắn với hoạt động của các doanh nghiệp như: sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật số 69), Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, các luật thuế… với nhiều biện pháp để khơi thông nguồn lực, tăng cường hiệu quả của các doanh nghiệp.

Bộ trưởng nêu rõ, Nhà nước đã mở cơ chế, chỉ quản lý phần vốn góp; các doanh nghiệp phải chủ động đổi mới tư duy quản trị điều hành, tận dụng tối đa các nguồn lực, đặc biệt là nguồn vốn để triển khai chiến lược kinh doanh đạt hiệu quả cao nhất về lợi nhuận, doanh thu, quy mô mạng lưới…

“Đầu tư phải có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các dự án có thế mạnh, cốt lõi, không dàn trải”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Nhà nước sẽ thông qua người đại diện vốn để theo dõi hoạt động của doanh nghiệp, hỗ trợ kịp thời cho các doanh nghiệp để vượt qua khó khăn, thách thức trong quá trình triển khai các mục tiêu, kế hoạch đặt ra.

Phát biểu tranh luận về vấn đề này, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) dẫn báo cáo của Chính phủ cho biết, năm 2023, 134 doanh nghiệp có vốn nhà nước lỗ lũy kế hơn 115 nghìn tỷ đồng (xấp xỉ 5 tỷ USD).

Mặt khác, các doanh nghiệp hiện đang chịu rất nhiều áp lực, không chỉ về những hạn chế trong nội tại nền kinh tế Việt Nam, mà còn tình hình phức tạp, khó khăn của kinh tế khu vực, địa-chính trị của khu vực và thế giới. Đặc biệt, Mỹ công bố áp thuế đối ứng 46% đối với một số hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, gây ảnh hưởng lớn đến các doanh nghiệp trong nước.

Trước thực tiễn đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ thêm cơ sở, căn cứ và tính khả thi của việc giao chỉ tiêu tăng trưởng các doanh nghiệp nhà nước đạt 8% như đã nêu.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, với các tập đoàn, tổng công ty được giao quản lý, Bộ Tài chính yêu cầu, trong bối cảnh Nhà nước đã mở cơ chế, tạo chủ động, là lực lượng nòng cốt của nền kinh tế, các doanh nghiệp nhà nước phải tham gia vào mục tiêu tăng trưởng chung.

“Việc giao chỉ tiêu tăng trưởng 8% là để tất cả các tập đoàn, tổng công ty nhận thức rõ trách nhiệm, từ đó cố gắng, đồng hành cùng Đảng, Nhà nước và nhân dân”, Bộ trưởng nhấn mạnh và cho biết, hầu hết các doanh nghiệp Bộ Tài chính quản lý hiện nay đều là các doanh nghiệp tương đối tốt, hoàn toàn có khả năng triển khai thành công kế hoạch kinh doanh đạt tăng trưởng tối thiểu 8%.

Tuy nhiên, để làm được điều đó, bản thân các doanh nghiệp cũng phải cắt giảm các chi phí, quan tâm nhiều hơn đến hoạt động kinh doanh. Trong cơ chế đánh giá của Luật số 69 cũng đã quy định rất rõ ràng là khi xác định hiệu quả của doanh nghiệp thì sẽ xác định hiệu quả tổng thể, không phải theo từng dự án.

“Khi đặt mục tiêu tăng trưởng 8%, chúng ta cũng xác định đóng góp tổng thể của tất cả các tập đoàn, tổng công ty này. Có thể có tập đoàn, tổng công ty không đạt, nhưng có tập đoàn, tổng công ty sẽ vượt trên mức đó, để bình quân phải tăng trưởng được 8%, từ đó đóng góp chung vào nền kinh tế”, Bộ trưởng cho hay.

Với vai trò của cơ quan chủ quản, Bộ Tài chính sẽ vừa theo dõi, giám sát, có cơ chế đánh giá khách quan, sòng phẳng, đồng thời kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, tạo động lực khuyến khích các doanh nghiệp cống hiến, nhất là những người đại diện vốn cử đi.

Nhiều giải pháp khuyến khích kinh tế tư nhân tham gia vào các dự án PPP

Nêu câu hỏi chất vấn, đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn thành phố Cần Thơ) cho biết, hiện nay Đảng và Nhà nước đang có nhiều chủ trương tạo điều kiện thúc đẩy và phát triển kinh tế tư nhân, đặc biệt là khuyến khích các thành phần kinh tế mạnh mẽ tham gia vào các dự án lớn của đất nước.

“Bộ Tài chính sẽ có những giải pháp cụ thể nào để tham mưu Chính phủ khuyến khích kinh tế tư nhân tham gia vào các dự án phát triển hạ tầng và dịch vụ công trong thời gian tới”, đại biểu đặt vấn đề.

Liên quan nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng thông tin, Bộ Tài chính đã tham mưu Chính phủ để tiếp tục trình Quốc hội sửa đổi các quy định của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), trong đó có những điểm đáng lưu ý.

Thứ nhất, rút ngắn tối đa thời gian lập thẩm định dự án PPP, cắt giảm thủ tục chủ trương đầu tư đối với một số nhóm dự án.

Thứ hai, trao quyền chủ động cho cơ quan có thẩm quyền để quyết định việc thành lập hoặc không thành lập Hội đồng thẩm định. Điều này giúp giảm thời gian trong các thủ tục để triển khai thu hút đầu tư PPP.

Thứ ba, mở rộng các trường hợp chỉ định thầu, lựa chọn đặc biệt để đáp ứng yêu cầu đặc thù, yêu cầu mới khi triển khai các dự án trọng điểm, cấp bách. “Nội dung này rất quan trọng. Vừa rồi những dự án Quốc hội đã duyệt, cuối cùng vẫn phải làm các thủ tục đấu thầu trong khi chúng ta đã xác định được nhà đầu tư, chính vì thế đã mất rất nhiều thời gian, thậm chí là cả năm”, Bộ trưởng cho hay.

Ngoài ra, các yêu cầu, tiêu chí đánh giá đối với nhà đầu tư cũng được giản lược để tạo điều kiện cho các nhà đầu tư được tham gia, đa dạng hóa các lĩnh vực, hình thức hợp tác đầu tư công để các doanh nghiệp có nhiều sự lựa chọn, phát huy các mô hình như đầu tư tư - sử dụng công, đầu tư công - quản trị tư, lãnh đạo công - quản trị tư…

Nội dung đáng chú ý khác là ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng, chia sẻ rủi ro và cân đối nguồn lực tham gia vào các dự án PPP trọng điểm. “Trước đây, khi doanh nghiệp muốn làm dự án PPP thì phải tự bỏ 100% vốn để làm. Tuy nhiên hiện nay, nhiều dự án nhà nước tham gia, thậm chí là tham gia với tỷ lệ 50-60%”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.

Riêng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, Bộ Tài chính đang xây dựng Nghị định về PPP trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, dự kiến sẽ trình Chính phủ ban hành trong tháng 6/2025.