Để bản sắc văn hóa, con người Quảng Ninh ngày càng lan tỏa

Những năm qua, tỉnh luôn chú trọng công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của cộng đồng dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh. Nhiều chương trình, kế hoạch đã được tỉnh triển khai cụ thể đã góp phần giữ gìn những giá trị truyền thống của dân tộc, nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, tạo động lực cho phát triển bền vững.

Giữ mạch nguồn văn hóa truyền thống

Ở xã Quảng La, một trong những nét văn hóa truyền thống còn được lưu giữ đến hiện tại là nghệ thuật thêu thổ cẩm, thể hiện được sự khéo léo, tài hoa của người phụ nữ dân tộc Dao Thanh Y.

Học thêu từ năm 12 tuổi, bà Lý Thị Mai ở xã Quảng La đã gắn bó với nghề thêu thổ cẩm đến nay hơn 60 năm. Bà chia sẻ: “Tôi đam mê thêu thổ cẩm từ tấm bé, từng đường kim mũi chỉ đã ăn vào máu tôi lúc nào không hay. Mặc dù hiện tuổi đã cao, mắt đã mờ, nhưng tôi vẫn cố gắng truyền dạy lại nghề này cho bà con, đặc biệt là những cháu nhỏ. Dịp nghỉ hè, xã thường tổ chức dạy thêu cho các cháu. Nhiều cháu học rất nhanh, có thể thêu thuần thục ra những thành phẩm đơn giản. Thấy các cháu có đam mê, tôi càng muốn truyền dạy, để lưu giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình”.

Thời gian qua, công tác bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống được các địa phương của tỉnh gắn với chương trình xây dựng NTM. Nhiều xã đã đưa nội dung bảo tồn di sản, gìn giữ nghề truyền thống, khôi phục lễ hội dân gian, phát triển CLB văn hóa - văn nghệ vào nghị quyết, kế hoạch hằng năm.

Những làn điệu hát soóng cọ, hát then đã được phục dựng và truyền dạy cho thế hệ trẻ thông qua các CLB văn hóa - văn nghệ tại nhiều địa phương. Nhiều nghệ nhân cao tuổi trở thành người đứng lớp, trực tiếp truyền dạy cho học sinh, thanh thiếu niên…

Nhiều xã quan tâm phát triển hệ thống thiết chế văn hóa - thể thao như nhà văn hóa, khu vui chơi cộng đồng, sân thể thao; qua đó tạo không gian sinh hoạt văn hóa lành mạnh, thu hút đông đảo người dân tham gia. Từ đó, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao ngày càng phát triển mạnh ở cơ sở; mỗi nhà văn hóa thôn, khu có từ 2-5 CLB duy trì hoạt động thường xuyên. Toàn tỉnh hiện có hơn 1.000 CLB văn nghệ, thể dục thể thao, phổ biến là: CLB dân vũ, bóng chuyền hơi, dưỡng sinh, khiêu vũ, cầu lông, bóng đá..., thu hút đông đảo người dân tham gia.

Các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Xây dựng gia đình văn hóa” được lồng ghép, giúp phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp từ gia đình tới cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân.

Để văn hóa trở thành động lực phát triển

Quảng Ninh là một trong tỉnh, thành  sớm ban hành nghị quyết chuyên đề về văn hoá - Nghị quyết số 11-NQ/TU (ngày 9/3/2018) của BCH Đảng bộ “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”. Ngày 30/10/2023 BCH Đảng bộ tỉnh tiếp tục ban hành Nghị quyết số 17-NQ/TU “Về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững”... Cụ thể hóa các nghị quyết của trung ương, của tỉnh, các cấp, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh luôn quan tâm dành nguồn lực ngân sách và huy động các nguồn lực trong xã hội để xây dựng, phát triển văn hóa, con người.

Tổng chi nguồn ngân sách cho lĩnh vực văn hóa giai đoạn 2014-2024 trên địa bàn tỉnh đạt trên 6.105 tỷ đồng; trong đó chi đầu tư gần 4.350 tỷ đồng; chi thường xuyên trên 1.750 tỷ đồng.

Tỉnh đã ban hành, triển khai Đề án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị hệ thống di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến 2030; đồng thời thực hiện Dự án số hóa di sản văn hóa. Tỉnh thí điểm xây dựng 4 làng DTTS gắn với phát triển du lịch cộng đồng khu vực miền núi, giai đoạn 2023-2025. Đó là Làng người Dao ở thôn Pò Hèn, xã Hải Sơn; Làng người Tày ở thôn Bản Cáu, xã Lục Hồn; Làng người Sán Chỉ ở thôn Lục Ngù, xã Bình Liêu; Làng người Sán Dìu ở thôn Vòng Tre (đặc khu Vân Đồn). Việc hoàn thành và đưa tài liệu giáo dục địa phương vào chương trình giảng dạy trong các trường học cũng góp phần nuôi dưỡng tình yêu quê hương, bồi đắp niềm tin và sự tự hào về lịch sử, văn hóa dân tộc.

Đến nay tỉnh có 630 di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh, trên 360 di sản văn hóa phi vật thể; trong đó nổi bật có 8 di tích quốc gia đặc biệt, 19 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đặc biệt, di sản hát then của người Tày Quảng Ninh là một trong số 11 tỉnh của Việt Nam được UNESCO ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Thời gian tới, tỉnh tiếp tục lồng ghép việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa với các chương trình phát triển kinh tế, xây dựng NTM của tỉnh. Việc bảo tồn văn hóa không chỉ dừng lại ở gìn giữ các giá trị truyền thống, tỉnh còn gắn kết với phát triển du lịch, tạo sinh kế cho người dân. Đây cũng là hướng đi đúng đắn trong quá trình xây dựng NTM, giúp diện mạo của tỉnh ngày càng phát triển nhưng vẫn giữ được những giá trị cốt lõi của văn hóa truyền thống.