Đại biểu Quốc hội hiến kế giúp Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình

Đại biểu Quốc hội đề xuất nhiều giải pháp nhằm giúp Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình, trong đó nhấn mạnh vai trò của thị trường chứng khoán, phát triển quỹ đầu tư, nâng cao chất lượng nhân lực và tập trung ngành mũi nhọn.

Giữ tính ổn định trong chính sách để thu hút đầu tư

Sáng 18/6, phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế-xã hội và ngân sách nhà nước tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, đại biểu Nguyễn Hải Nam (thành phố Huế) nêu rõ, Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa quan trọng phát triển kinh tế với mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao năm 2045.

Để đưa Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình (hiện GDP bình quân đầu người khoảng 5.000 USD/năm) và tiến tới mức thu nhập cao (13.000 USD/người/năm), ông Nam cho rằng, cần học hỏi mô hình phát triển thành công của các quốc gia Đông Bắc Á, vốn đã chứng minh tăng trưởng 2 con số là khả thi nếu có chiến lược đúng đắn và quyết tâm mạnh mẽ.

Từ đó, đại biểu đề xuất các nhóm giải pháp trọng tâm cần thực hiện, bao gồm tăng mạnh đầu tư, đặc biệt từ khu vực tư nhân và thị trường vốn. Theo ông Nam, để đạt được mục tiêu tăng trưởng cao, Việt Nam cần duy trì tỷ lệ đầu tư toàn xã hội ở mức tối thiểu 38% GDP, tương đương khoảng 180 tỷ USD.

Điều này đòi hỏi sự huy động mạnh mẽ từ cả khu vực tư nhân và khu vực nhà nước. Trong đó, vai trò của thị trường thị trường vốn, thị trường chứng khoán là rất quan trọng.

Đặc biệt, khi thị trường vốn đã phát triển và quy mô nền kinh tế ở mức khá lớn là 470 tỷ USD như hiện nay, đại biểu cho rằng nên cho phép thành lập thêm các công ty quản lý quỹ, các quỹ đầu tư, từ đó phát triển các dòng vốn dài hạn hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân, khởi nghiệp và các ngành đổi mới sáng tạo.

Lý giải cho đề nghị này, đại biểu Nam cho biết, việc thành lập thêm các công ty quản lý quỹ, quỹ đầu tư sẽ giúp phát triển kinh tế tư nhân theo mục tiêu của Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Các quỹ này cũng có thể chấp nhận mức rủi ro mạo hiểm, sẵn sàng đầu tư vào các lĩnh vực như công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI), hạ tầng giao thông, đường vành đai, đường sắt cao tốc... nhằm phát triển đô thị và kinh tế lan tỏa.

Ngoài ra, ông Nam lưu ý cần khơi thông thị trường trái phiếu doanh nghiệp và ổn định khung pháp lý, tránh tình trạng 2 năm ban hành 3 nghị định, gây bất ổn tâm lý nhà đầu tư.

Bên cạnh đáp ứng nhu cầu về vốn để phát triển kinh tế, đại biểu lưu ý, theo đánh giá của các chuyên gia năm 2024, trong tổng số lao động của nước ta chỉ có 26% đạt trình độ trung cấp, chất lượng đào tạo cơ bản chưa đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp.

Do đó, đại biểu đề nghị phải quan tâm hơn nữa công tác đào tạo nghề để đáp ứng nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và thị trường lao động; chú ý đến những đặt hàng của doanh nghiệp cũng như thị trường lao động để chứng minh được hiệu quả của đào tạo nghề. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo về kỹ năng số, đặc biệt về phát triển AI.

Dẫn kinh nghiệm một số nước trong khu vực, đại biểu cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần cân nhắc xây dựng chương trình đào tạo tập trung vào công nghệ và khoa học; đánh giá lại mô hình truyền thống hiện nay vì còn một số bất cập, không phù hợp với bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ 4.0 diễn ra mạnh mẽ như hiện nay.

Đại biểu cũng nhấn mạnh, Việt Nam cần nâng tỷ lệ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) từ dưới 1% hiện nay lên ít nhất 2-3% GDP, khẳng định đây là điều kiện tiên quyết để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ về công nghệ.

Cùng với đó, nước ta cần tập trung vào ngành công nghiệp mũi nhọn thay vì đầu tư dàn trải. Đại biểu Nam đề nghị học hỏi Nhật Bản, Hàn Quốc - những quốc gia đã chọn lọc 2-3 ngành công nghiệp chiến lược như điện tử, bán dẫn để đầu tư trọng điểm, thay vì trải đều nguồn lực. Cách làm này giúp tạo ra đột phá và định vị quốc gia trên bản đồ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cũng theo ông Nam, cần phát triển ngành du lịch như một trụ cột kinh tế. Việt Nam mới đón khoảng 17 triệu khách quốc tế, trong khi Thái Lan đạt tới 35 triệu. Với lợi thế thiên nhiên và di sản như ở Huế, Hạ Long…, Việt Nam có thể phát triển các mô hình du lịch kết hợp chăm sóc sức khỏe, đặc biệt khai thác tiềm năng của các bệnh viện lớn như Bệnh viện Trung ương Huế.

Cuối cùng, đại biểu nhấn mạnh rằng phát triển kinh tế phải đi kèm với bảo vệ văn hóa, giữ gìn giá trị gia đình, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo và phát triển đồng đều giữa các vùng miền, tránh phát triển kinh tế quá “nóng”, làm gia tăng bất bình đẳng hoặc suy giảm nền tảng xã hội.

Bảo đảm các chính sách không chỉ dừng lại ở chủ trương

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (Vĩnh Long) nhấn mạnh, cử tri và nhân dân đánh giá cao sự chỉ đạo quyết liệt, quyết tâm, mạnh mẽ của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Quốc hội trong việc bảo đảm các chính sách được thực hiện một cách hiệu quả, không chỉ dừng lại ở chủ trương. Đây là một tín hiệu tích cực cho thấy sự đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, từ khâu hoạch định đến thực thi.

Chính phủ cũng đang tích cực tham mưu với Bộ Chính trị, Ban Bí thư các nghị quyết về giáo dục và y tế. Tất cả cho thấy một hướng đi cải cách mạnh mẽ, toàn diện, đồng bộ, nhất quán, được nhân dân đồng thuận và đánh giá cao, nữ đại biểu nêu rõ.

Bà đánh giá, điển hình Nghị quyết 68 là cuộc cách mạng về tư duy và thể chế, là bước ngoặt lớn, khơi thông điểm nghẽn thể chế, tiếp thêm khí thế cho kinh tế tư nhân vươn lên vai trò trụ cột, đóng góp mạnh mẽ vào nền kinh tế quốc dân.

Song song đó, đại biểu đề nghị cần tăng cường cơ chế giám sát thực thi, đồng thời thiết lập kênh phản ánh riêng cho cộng đồng doanh nghiệp khi gặp khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng; hướng dẫn cụ thể, phân định ranh giới rõ ràng để dễ áp dụng trong thực tiễn, mang lại giá trị đích thực như kỳ vọng.

Bên cạnh đó, nữ đại biểu cũng đánh giá, cách tiếp cận phát triển hạ tầng giao thông gần đây cũng là một trong những khâu đột phá, gần đây nhất là triển khai khánh thành hơn 80 dự án trọng điểm quốc gia với tổng số vốn gần 15 tỷ USD. Theo bà, điều quan trọng nhất không phải số lượng dự án, vốn đầu tư mà cách làm mới với sự đồng thuận và tự tin của toàn dân tộc.

Cũng theo đại biểu, việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố là một bước đi quan trọng trong quá trình cải cách hành chính nhằm xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, tạo không gian phát triển đa dạng cả về tự nhiên, kinh tế, văn hóa.

Đặc biệt, chủ trương này đã tận dụng tối đa hình thái không gian biển để kích hoạt liên thông núi rừng, đồng bằng, biển đảo nhằm bổ sung, hỗ trợ nhau cùng phát triển nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa vùng, miền và địa phương.

Tuy nhiên, bà Quyên cũng lưu ý, quá trình sáp nhập không chỉ mang lại những lợi ích về mặt tổ chức và quản lý mà còn đặt ra nhiều thách thức trong điều hành, quản lý địa bàn rộng lớn.

Bên cạnh sự đoàn kết, thống nhất cao, quyết tâm chính trị mạnh mẽ, năng động và sáng tạo, chủ động nắm bắt thời cơ, vượt qua thách thức, giữ vững ổn định chính trị xã hội, đại biểu đề nghị Chính phủ cần có cơ chế, chính sách đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng giao thông, hạ tầng nông nghiệp, đào tạo nguồn nhân lực gắn kết giữa nông nghiệp và các ngành khác, tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn, sức hút lớn hơn đối với doanh nghiệp đầu tư trong tương lai để phát triển bền vững.

Ngoài phát triển nông nghiệp bền vững, phải gắn với các ngành khác như công nghiệp sử dụng nguyên liệu từ nông nghiệp, du lịch, nông nghiệp để tăng giá trị, đổi mới sáng tạo, tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết, hình thành các vùng nguyên liệu đủ lớn.

Tổ chức liên kết phải tuân thủ theo quy luật thị trường, hạn chế tối đa xuất khẩu thô, hình thành kênh tiêu thụ nông sản, phát triển thương mại điện tử theo chuỗi bền vững, ứng dụng truy xuất nguồn gốc đáp ứng yêu cầu trong nước và quốc tế.

Cùng với đó, bà Quyên cũng đề nghị sớm điều chỉnh quy hoạch không gian phát triển xây dựng hạ tầng liên thông hiện đại, tích hợp hạ tầng giao thông, viễn thông, đô thị, công nghiệp kết nối hiệu quả với các tỉnh trong vùng, hình thành mạng lưới hạ tầng đồng bộ của vùng và của cả nước.