Chủ động, tích cực, bám sát thực tiễn, đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật

Ngày 13/9, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 9/2025 (Phiên thứ 2) để kịp thời cho ý kiến 10 dự án Luật và 1 Nghị quyết của Quốc hội, dự kiến trình thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Các nội dung cho ý kiến gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo; Luật sửa đổi, bổ sung Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; Luật Xây dựng (sửa đổi);

Dự án xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc biệt để thực hiện Nghị quyết số 59-NQ/TW, ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá; Luật Đầu tư (sửa đổi).

Phát biểu ý kiến khai mạc phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, thể chế là 1 trong 3 đột phá chiến lược, càng ngày chúng ta càng nhận thức rõ đây là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên, là “đột phá của đột phá”, nhưng thể chế vẫn là "điểm nghẽn của điểm nghẽn", cho nên cần phải tháo gỡ được các điểm nghẽn này mới huy động được các nguồn lực.

Do đó, Chính phủ rất quan tâm, chỉ đạo các bộ, ngành tích cực xây dựng thể chế. Từ đầu năm 2025 đến nay, đã tổ chức 10 phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật và xem xét, cho ý kiến khoảng 90 hồ sơ dự án luật, nghị quyết. Từ nay đến cuối năm còn nhiều phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật để tiếp tục cho ý kiến về sửa các luật để tiếp tục tháo gỡ vướng mắc về thể chế, thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững.

Thủ tướng nêu rõ, tại cuộc làm việc của Bộ Chính trị với Đảng ủy Chính phủ và Đảng ủy Quốc hội (ngày 10 đến 11/9) về công tác chuẩn bị Đại hội của hai Đảng bộ, Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu phải đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, quyết tâm đưa thể chế, pháp luật đang là điểm nghẽn trở thành lợi thế cạnh tranh, xây dựng pháp luật là khâu "đột phá của đột phá", tháo gỡ điểm nghẽn, rào cản, chuyển trạng thái từ chính quyền quản lý sang chính quyền kiến tạo phát triển, phục vụ người dân, doanh nghiệp, huy động, khơi thông nguồn lực cho sự phát triển.

Thủ tướng mong các thành viên Chính phủ quan tâm, dành thời gian, công sức, trí tuệ, kinh nghiệm để đóng góp vào xây dựng pháp luật, tạo lợi thế cạnh tranh trong quá trình xây dựng đất nước với tinh thần quyết liệt, trách nhiệm, khẩn trương nhưng không vội vàng, không cầu toàn, không nóng vội, cái gì đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh là đúng, đa số đồng tình thì luật hóa với tinh thần bám sát thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo.

Thủ tướng đề nghị các bộ trưởng, trưởng ngành rà soát thực tiễn, đòi hỏi phải lăn lộn với thực tiễn, “đắm đuối” với công việc, phát hiện những điểm nghẽn, vướng mắc trên thực tiễn cần tháo gỡ. Chỉ có đi kiểm tra, đôn đốc mới thấy được vướng mắc từ thực tiễn.

Chính phủ đã được Trung ương, Quốc hội giao xây dựng pháp luật từ đầu cho đến khi thông qua. Đây cũng là một khó khăn, thách thức. Điều quan trọng là phải giải được bài toán từ thực tiễn với tư duy mới, cách làm mới.

Do đó phải thay đổi tư duy, phương pháp luận và cách tiếp cận từ người đứng đầu cho đến cán bộ cấp dưới với tinh thần đã quyết liệt rồi thì phải quyết liệt hơn nữa, trách nhiệm rồi phải trách nhiệm hơn nữa, tích cực rồi phải tích cực hơn nữa, hiệu quả rồi phải hiệu quả hơn nữa.

Theo Thủ tướng, hiện nay, các nước luôn phải đối mặt với những vấn đề mang tính toàn dân, toàn diện, toàn cầu mà không một nước nào có thể đơn độc giải quyết được. Vấn đề là chúng ta phải hạn chế thấp nhất tác động của các vấn đề này mà phải tăng cường hợp tác, đoàn kết quốc tế, đề cao chủ nghĩa đa phương.

Trong quá trình hội nhập, chúng ta xây dựng pháp luật cũng phải hội nhập, hài hòa hóa với quốc tế, hài hòa hóa với những cam kết, thông lệ quốc tế phù hợp với Việt Nam tham gia.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng biểu dương và đánh giá cao các Bộ: Tư pháp; Tài chính; Công an; Ngoại giao; Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Tài nguyên và Môi trường, Thanh tra Chính phủ cùng các đơn vị, bộ, ngành liên quan thời gian qua đã rất tích cực, chủ động chuẩn bị các dự án Luật và các tài liệu liên quan.

Thủ tướng yêu cầu các bộ trưởng, trưởng ngành, thủ trưởng các cơ quan mà chưa tích cực trong công tác xây dựng pháp luật thì cần rút kinh nghiệm để cải thiện, tích cực hơn nữa trong công tác này. Do đó Thủ tướng mong các thành viên Chính phủ tích cực chỉ đạo, lãnh đạo sát sao, bám sát tình hình, xây dựng kịp thời và nâng cao chất lượng.

Thủ tướng nêu rõ, nếu hoàn thành các luật này thì có ý nghĩa rất lớn, đó là hoàn thiện khung khổ pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước trong một số lĩnh vực quan trọng; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, rào cản pháp lý, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi, thu hút đầu tư, bảo vệ quyền lợi người dân và doanh nghiệp; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, hoàn thiện cơ chế phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng, tăng cường tính minh bạch, công khai trong hoạt động công vụ, quản lý tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, huy động sức mạnh của toàn dân; tạo cơ sở pháp lý để bảo đảm và thực hiện quyền của công dân trong khiếu nại, tố cáo; tạo cơ chế, chính sách đặc biệt để Việt Nam tích cực, chủ động hội nhập quốc tế.

Thủ tướng nhấn mạnh, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV sẽ diễn ra trong tháng 10/2025 (dự kiến khai mạc ngày 20/10/2025). Đây là kỳ họp cuối cùng trong nhiệm kỳ này của Quốc hội để xem xét, cho ý kiến thông qua đối với các dự án luật, nghị quyết. Đây tiếp tục là kỳ họp Quốc hội xem xét, thông qua số lượng dự án Luật, Nghị quyết nhiều nhất từ trước tới nay trong 1 kỳ họp (dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội khoảng 120 hồ sơ, tài liệu, do đó đòi hỏi các thành viên Chính phủ, thủ trưởng các cơ quan phải nỗ lực rất nhiều.

Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) vào công tác này, tiếp thu tối đa các ý kiến góp ý của các nhà khoa học, chuyên gia, nhân dân, những đối tượng bị tác động. Tinh thần là tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm, thay đổi tư duy để có phương pháp làm hiệu quả hơn.

Tại phiên họp này, Thủ tướng đề nghị các thành viên Chính phủ tiếp tục phát huy trí tuệ, tinh thần trách nhiệm; trình bày báo cáo, phát biểu ý kiến ngắn gọn, rõ ý, đi thẳng vào vấn đề với tinh thần “6 rõ”: “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ tiến độ, rõ kết quả, rõ thẩm quyền”.