Can thiệp mạch máu não: Chìa khóa vàng trong điều trị đột quỵ

Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và để lại hậu quả tàn phế nặng nề cho người bệnh nếu không được xử trí kịp thời. Trong bối cảnh số ca mắc đột quỵ ngày càng tăng, các kỹ thuật can thiệp mạch máu não đang trở thành “chìa khóa vàng” giúp cứu sống, phục hồi và giảm gánh nặng di chứng cho bệnh nhân.

Nhiều bệnh nhân có biểu hiện đột quỵ đã thoát khỏi lưỡi hái tử thần nhờ được can thiệp đúng thời điểm. Trường hợp bà Tr.T.L (60 tuổi, phường Quảng Yên) nhập viện trong tình trạng mệt mỏi, tê yếu nửa người phải, đi lại khó khăn là ví dụ điển hình. Bà L có nhiều bệnh lý nền phức tạp như đã đặt stent mạch vành, suy tim, tăng huyết áp, đái tháo đường type 2. Kết quả chụp cộng hưởng từ cho thấy bà L bị nhồi máu não vùng lồi thể chai. Đặc biệt, hình ảnh chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) ghi nhận động mạch cảnh trái hẹp rất nặng (khoảng 90%), bên phải teo nhỏ kèm bất thường giải phẫu mạch máu (Bovine Arch). Trước nguy cơ thiếu máu não trầm trọng, các bác sĩ Bệnh viện Bãi Cháy đã quyết định đặt stent động mạch cảnh trong trái. Ca can thiệp thành công, bà L phục hồi nhanh chóng, tỉnh táo và không có biến chứng.

Một trường hợp khác, ông Đ.Đ.X (62 tuổi, phường Bãi Cháy) nhập viện với các dấu hiệu chóng mặt, tê tay, buồn nôn, là các triệu chứng báo hiệu thiếu máu não nặng. Kết quả cận lâm sàng xác định ông X bị hẹp 70% động mạch cảnh trong trái, tắc hoàn toàn động mạch cảnh trong phải (tắc mạn tính). Ca đặt stent diễn ra suôn sẻ giúp ông X tránh được đột quỵ nặng, trở về cuộc sống thường nhật.

Theo ThS, bác sĩ Giáp Hùng Mạnh, Trưởng Khoa Thần kinh - Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng, Bệnh viện Bãi Cháy, tắc động mạch cảnh trong là một dạng của đột quỵ não, có mức độ nguy hiểm rất cao. Nếu không được xử trí kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong, hoặc phải chịu những di chứng nặng nề, như liệt vận động, rối loạn nhận thức, ngôn ngữ, thị giác…

Động mạch cảnh là động mạch lớn nhất có nhiệm vụ đưa máu từ tim lên não. Khi động mạch cảnh bị hẹp, tắc, não bị thiếu oxy và dưỡng chất, dẫn đến thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ nhồi máu não. Kỹ thuật đặt stent động mạch cảnh là một phương pháp can thiệp nội mạch hiện đại được thực hiện bằng cách đưa stent (khung kim loại) đến vùng hẹp nhằm mở rộng và giữ cho động mạch cảnh được thông suốt, giúp tái thông dòng máu mà không cần mổ mở. Người bệnh không cần gây mê, ít đau, ít xâm lấn và thời gian phục hồi nhanh.

Từ tháng 5/2025 đến nay, Bệnh viện Bãi Cháy đã triển khai thành công kỹ thuật can thiệp mạch máu não cho khoảng 20 bệnh nhân, đa số đều tiến triển tốt, phục hồi nhanh.

“Thời gian là não” là câu nói quen thuộc của giới chuyên môn đã trở thành nguyên lý sống còn trong điều trị đột quỵ. Theo bác sĩ Giáp Hùng Mạnh, nếu được đưa đến bệnh viện sớm, bệnh nhân có cơ hội được điều trị bằng phuơng pháp can thiệp tái thông: Thuốc tiêu sợi huyết rtPA và lấy huyết khối cơ học. Dùng thuốc tiêu sợi huyết để làm tan cục máu đông trong trường hợp bệnh nhân bị đột quỵ nhồi máu và tới bệnh viện trước 4,5 giờ tính từ thời điểm khới phát bệnh. Trong trường hợp không phù hợp dùng thuốc, hoặc dùng thuốc nhưng không đạt được hiệu quả mong muốn, bác sĩ sẽ thực hiện can thiệp cơ học bằng hút huyết khối hoặc đặt stent. Thời gian cho phép can thiệp trên bệnh nhân bị đột quỵ nhồi máu có thể kéo dài đến 24 giờ từ thời điểm khởi phát bệnh.

Tuy nhiên, chìa khóa vẫn là phát hiện sớm. Các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ cần được cộng đồng nhận biết rõ như: Méo miệng, liệt tay chân một bên, nói ngọng, lú lẫn, mất thị lực, chóng mặt đột ngột… Nếu phát hiện các dấu hiệu này, cần đưa người bệnh đến bệnh viện có khả năng can thiệp ngay lập tức. Bởi mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào não có thể bị hủy hoại và mất đi không thể phục hồi.

Với định hướng phát triển kỹ thuật cao, Bệnh viện Bãi Cháy xác định can thiệp mạch não là một trong những mũi nhọn chuyên môn cần ưu tiên đầu tư, nhằm nâng cao chất lượng điều trị đột quỵ và các bệnh lý thần kinh mạch máu. Bệnh viện hiện có hệ thống máy móc hiện đại như hệ thống chụp mạch DSA, đồng thời xây dựng đội ngũ bác sĩ được đào tạo chuyên sâu tại các trung tâm lớn như Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện S.I.S Cần Thơ… “Cứu não là cứu sự sống, cứu tương lai của mỗi gia đình. Chúng tôi tiếp tục đề xuất lãnh đạo bệnh viện đầu tư, nâng cao chất lượng chuyên môn để người dân Quảng Ninh được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao ngay tại địa phương” - bác sĩ Giáp Hùng Mạnh nhấn mạnh.

Không dừng lại ở điều trị cấp tính, Bệnh viện Bãi Cháy tiếp tục tạo dấu ấn với mô hình chăm sóc toàn diện sau đột quỵ. Phòng tái khám Thần kinh - Đột quỵ - Phục hồi chức năng được thành lập tại tầng 9, nhà D, Khoa Thần kinh - Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng. Phòng tái khám là nơi tiếp nhận để khám sàng lọc bệnh nhân có nguy cơ đột quỵ, theo dõi tiến trình hồi phục của người bệnh sau điều trị nội trú hoặc cấp cứu đột quỵ, đồng thời phát hiện sớm biến chứng, điều chỉnh kế hoạch phục hồi chức năng và hướng dẫn chế độ dinh dưỡng, vận động, tâm lý cá thể hóa.