Cận cảnh Tháp Chăm cổ được phát hiện dưới lớp cát biển ở Huế

Tọa lạc tại xã Phú Diên (huyện Phú Vang, TP Huế), Tháp Chăm Phú Diên (còn gọi tháp Mỹ Khánh) là một trong những công trình cổ nhất trong số tháp Chăm còn lại trên dọc dải đất miền Trung.

Công trình được xác định thuộc thế kỷ VIII và phát hiện vào tháng 4.2001 bởi một nhóm công nhân khai thác titan tại khu vực cồn cát ven biển của xã Phú Diên. Khi được tìm thấy, tháp nằm sâu từ 5-7m dưới lớp cát, thấp hơn mực nước biển khoảng 3-4m và cách mép nước 120m.

Vị trí độc đáo cùng kết cấu kiến trúc bằng gạch cổ khiến di tích này có giá trị đặc biệt về lịch sử, khảo cổ và kiến trúc.

Tháp có dạng hình chữ nhật, dài 8,22m, rộng 7,12m, với cửa chính quay về hướng đông.

Các nhà nghiên cứu nhận định đây là một trong những công trình thuộc nhóm tháp tôn giáo Chăm đầu tiên được xây dựng bằng vật liệu bền vững, thuộc loại tháp lùn tiêu biểu cho thời kỳ chuyển giao trong kiến trúc Chăm Pa.

Tháng 12.2001, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã xếp hạng Tháp Phú Diên là Di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia.

Đến tháng 10.2005, công tác tu bổ, bảo tồn được khởi động và hoàn tất vào tháng 5.2007. Tháp được bao phủ bởi một nhà kính để hạn chế tác động của môi trường tự nhiên. Ngoài ra, đơn vị quản lý di tích đã gia cố phần móng bằng cách bơm bê tông nhằm chống sụt lún, đồng thời xử lý bề mặt gạch bằng hóa chất để ngăn rêu mốc.

Trên thực địa, trước cửa chính của tháp có một bệ thờ làm từ các khối gạch vuông gắn kết chặt chẽ, cao 1,4m, dài 1,38m. Các nhà khảo cổ cũng phát hiện nền móng của một công trình phụ nằm bên phải cửa chính, được xác định là tháp thờ nhỏ hơn, tuy nhiên không đủ tư liệu để phục dựng.

Trong năm 2022, di tích này liên tiếp xác lập 2 kỷ lục: “Tháp Phú Diên - Tháp Chăm cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên tại Việt Nam” do Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) công nhận; “Tháp Chăm cổ bằng gạch chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên trên thế giới” do Liên minh Kỷ lục Thế giới (WorldKings) xác lập.