Cải thiện, nâng cao hạ tầng nghề cá để chống khai thác thuỷ sản IUU

Hạ tầng cảng, bến là thiết chế quan trọng để phát triển nghề cá bền vững, đáp ứng những tiêu chí cốt lõi để chống khai thác bất hợp pháp, khai thác không khai báo và không đúng quy định (khai thác IUU). Cảng, bến cá để tàu cá cập cảng bốc, dỡ hàng hóa; mua bán thương mại (thu mua, chế biến thủy sản); cung cấp dịch vụ hậu cần nghề cá (cơ khí đóng sửa tàu thuyền, cung cấp xăng dầu nước đá và vật tư ngư lưới cụ)… Đây cũng là nơi các đơn vị chức năng bố trí lực lượng để kiểm soát những hoạt động trên, đồng thời cung cấp thông tin thời tiết, ngư trường và thị trường nghề cá, tuyên truyền bảo vệ nguồn lợi thủy sản, an ninh chủ quyền biển đảo…

Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá của tỉnh hiện đặt tại cảng Cái Rồng (huyện Vân Đồn). Trong tháng 2 vừa qua, Văn phòng đã tổ chức tuyên truyền trực tiếp cho 45 lượt chủ tàu/thuyền trưởng; cấp 27 tờ rơi, tài liệu tuyên truyền; 17 cuốn sổ nhật ký khai thác thủy sản; duy trì việc phát bản tin về 14 hành vi khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định. Các lực lượng là thành viên Văn phòng đã phối hợp nhịp nhàng để phát hiện, xác minh những trường hợp có biểu hiện vi phạm, nhất là về mất kết nối Hệ thống giám sát tàu cá (VMS) trong quá trình khai thác trên biển; cấp giấy biên nhận thủy sản bốc dỡ qua cảng.

Trong tháng, Văn phòng đã cấp 103 biên bản kiểm tra tàu cá cập, rời cảng, bao gồm các tàu cập cảng bốc dỡ thủy sản khai thác, các tàu tránh trú gió, sửa máy, lấy nhiên liệu, các tàu rời cảng. Văn phòng cũng tổ chức giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng, cấp 34 cuốn nhật ký khai thác thủy sản; kiểm soát 201 tấn sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng; kiểm tra thiết bị VMS của 53 lượt tàu cá xa bờ cập, rời cảng; ghi chép sổ sách, số liệu; nhập dữ liệu vào cơ sở dữ liệu quốc gia VN-FishBase, cập nhập toàn bộ dữ liệu tàu cá cập, rời cảng trong tháng vào cơ sở dữ liệu quốc gia; thực hiện khai báo điện tử cho 87 lượt tàu và 172 tấn thuỷ sản…

Ông Nguyễn Văn Duy, thành viên Văn phòng đại diện thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá của tỉnh cho biết: Hiện toàn tỉnh mới có cảng cá Cái Rồng đặt tổ chức bộ máy kiểm soát nghề cá hoàn chỉnh. Điều này là yêu cầu bắt buộc trong thực hiện chống khai thác IUU, cũng là cơ sở để EU đánh giá thực tế trong quá trình thẩm định gỡ thẻ vàng EC cho Việt Nam.

Đánh giá đúng tầm quan trọng của hạ tầng cảng bến, nghề cá, những năm gần đây, tỉnh Quảng Ninh huy động, tranh thủ nhiều nguồn lực để xây dựng các cảng, bến cá. Theo Quyết định số 80/QĐ-TTg (ngày 11/2/2023) của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021 - 2023, tầm nhìn đến năm 2050 và Quyết định số 582/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Quy hoạch hệ thống cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trên địa bàn Quảng Ninh sẽ có 11 khu neo đậu tránh trú bão. Hiện tỉnh đã có 5 khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá đủ điều kiện hoạt động với quy mô 1.713 tàu cá, gồm: Khu neo đậu cấp vùng tại khu vực cảng Cái Rồng (huyện Vân Đồn) với sức chứa 1.000 tàu; 4 khu neo đậu cấp tỉnh gồm: Khu neo đậu tránh trú bão Tiến Tới (xã Đường Hoa, huyện Hải Hà) có sức chứa 150 tàu; Khu neo đậu tránh trú bão Cẩm Thủy (TP Cẩm Phả) sức chứa 200 tàu; Khu neo đậu tránh trú bão Vụng Sú, Thoi Dây (xã Tân Lập, huyện Đầm Hà) với sức chứa 81 tàu; Khu neo đậu tránh trú bão huyện Tiên Yên sức chứa 282 tàu. 6 khu neo đậu còn lại trong quy hoạch nằm tại thị trấn Cô Tô (huyện Cô Tô); Cửa sông Cái Mắt (xã Tiên Lãng, huyện Tiên Yên); phường Hà Phong (TP Hạ Long); Quảng Hà - Phú Hải (thị trấn Quảng Hà và xã Phú Hải, huyện Hải Hà); Vĩnh Trung (xã Vĩnh Trung, TP Móng Cái); Vịnh Ô Lợn (xã Minh Châu, huyện Vân Đồn).

Từ đầu năm 2025 đến nay, một số công trình dự án cảng, bến cá động lực đã được đẩy mạnh triển khai. Đơn cử như tại khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá đảo Cô Tô, các đơn vị thi công huy động tối đa các máy móc, thiết bị, nhân lực để đúc các cấu kiện phục vụ thi công tuyến đê chắn sóng, mài nạo vét luồng tàu, khu nước và đào móng. Thời điểm ngày 8/3 vừa qua, các đơn vị thi công đã cơ bản hoàn thiện hạng mục nạo vét vụng Xuân Trường đạt khoảng 14% khối lượng; hạng mục đê chắn sóng đạt khoảng 45% khối lượng; tuyến đường kết nối âu Cô Tô đạt khoảng 50%; hạng mục phao neo, phao báo hiệu đạt khoảng 5%.

Dự án Khu neo đậu tàu cá ở Cô Tô đã được Bộ NN&MT phê duyệt với tổng mức đầu tư gần 660 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương gần 500 tỷ đồng, vốn ngân sách tỉnh Quảng Ninh là gần 160 tỷ đồng. Các hạng mục chính của dự án là khu vực âu tàu Cô Tô, đê chắn sóng phía Bắc; đường kết nối từ cảng tàu đến khu dịch vụ hậu cần nghề cá; khu vực vụng Trường Xuân, xây dựng điểm lên xuống cho tàu cá, tuyến đường bộ kết nối, tuyến luồng vào khu neo đậu. Dự án được khởi công vào cuối năm 2023 và đặt mục tiêu hoàn thành trong năm nay. Theo ông Đỗ Đình Minh, Chi cục trưởng Chi cục thủy sản Quảng Ninh (Sở Nông nghiệp và Môi trường), khi công trình hoàn thành (vào cuối năm 2025) sẽ góp phần đảm bảo an toàn cho người và tàu cá của địa phương và các tỉnh lân cận khi có bão, giảm thiểu thiệt hại cho người và tài sản của ngư dân, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội huyện đảo Cô Tô và tỉnh Quảng Ninh.

Cảng Cái Xà Cong (phường Hà Phong, TP Hạ Long) nằm trong Quy hoạch hệ thống cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Nhằm hoàn thiện quy hoạch cảng bến nghề cá, đáp ứng nhu cầu phát triển, mới đây, TP Hạ Long đã quyết định đầu tư vị trí này thành dự án Cảng cá Hòn Gai kết hợp khu neo đậu tránh trú bão và khu hậu cần nghề cá tại phường Hà Phong. Theo đó, dự án sẽ tiến hành nạo vét khơi thông dòng chảy suối Khe Cá khu vực hạ lưu suối và khu neo đậu tàu thuyền Cái Xà Cong; xây dựng khu neo đậu tránh trú bão cấp tỉnh cho khoảng 600 tàu; xây mới khu hậu cần nghề cá; bảo tàng làng chài cổ; nhà chờ cho du khách tham quan và thủ thủy tàu; bãi đỗ xe; hệ thống đường giao thông... Tổng kinh phí dự kiến khoảng 600 tỷ đồng.

Được biết hiện nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương phối hợp hoàn thiện hồ sơ trình đầu tư khu neo đậu tránh trú bão Cái Rồng giai đoạn II; nghiệm thu, bàn giao cho UBND huyện Đầm Hà dự án hạ tầng vùng nuôi trồng thủy sản tập trung trên biển tại Đầm Hà để đưa vào khai thác. Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng đề xuất Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố danh sách khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đủ điều kiện hoạt động năm 2025; đề xuất UBND tỉnh các dự án thuộc lĩnh vực kiểm ngư, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030…