Bình Liêu: Đẩy nhanh tiến độ xây dựng các làng dân tộc thiểu số

Sở hữu nền văn hóa truyền thống đặc sắc, độc đáo của cộng đồng các dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ…, những năm qua, huyện Bình Liêu đã dành nhiều nguồn lực cho công tác bảo tồn văn hóa. Trong đó, việc triển khai các Đề án xây dựng bản văn hóa dân tộc Tày tại thôn Bản Cáu (xã Lục Hồn) và xây dựng bản văn hóa dân tộc Sán Chỉ tại thôn Lục Ngù (xã Húc Động) đang được thực hiện tích cực. Qua đó, không ngừng phát huy giá trị văn hóa quý báu, thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương.

Bám sát Kế hoạch số 161/KH-UBND ngày 21/6/2023 của UBND tỉnh về thí điểm xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa 4 làng dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch cộng đồng khu vực miền núi, giai đoạn 2023-2025, UBND huyện Bình Liêu đã phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công năm 2024 để thực hiện công tác quy hoạch xây dựng 2 bản văn hóa. Đến nay, đã hoàn thành lập quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 tại thôn Bản Cáu nhằm phát triển mô hình điểm dân cư nông thôn kết hợp làng văn hóa - du lịch, bảo tồn và phát triển dân tộc Tày. Đồng thời, đang tiến hành lập quy hoạch tương tự tại thôn Lục Ngù dự kiến hoàn thành, phê duyệt trong quý I/2025.

Nhằm đẩy nhanh tiến độ xây dựng bản văn hóa, thời gian qua, các hoạt động bảo tồn, phục dựng và phát huy giá trị văn hóa truyền thống được các cơ quan chuyên môn, địa phương và nhân dân tích cực vào cuộc triển khai một cách bài bản, đồng bộ. Theo đó, công tác tuyên truyền, vận động các hộ gia đình tại các thôn chủ động chỉnh trang không gian sống, cải tạo cảnh quan làng bản theo hướng xanh - sạch - đẹp, giữ gìn bản sắc văn hóa được đẩy mạnh, duy trì thường xuyên qua các hoạt động “Ngày Chủ nhật xanh”, phân loại rác thải tại nguồn, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường trong sinh hoạt và xây dựng…

Đặc biệt, thực hiện công tác bảo tồn, phục hồi mô hình nhà ở truyền thống của các dân tộc, UBND xã Lục Hồn đã lựa chọn 5 gia đình, xã Húc Động lựa chọn 1 gia đình còn giữ được hiện trạng nhà ở theo kiến trúc truyền thống của đồng bào để tuyên truyền, vận động tiếp tục bảo tồn, chỉnh trang trở thành điểm tham quan du lịch.

Ông Loan Thành Len, Phó Chủ tịch UBND xã Lục Hồn, cho biết: Để phục vụ Đề án xây dựng bản văn hóa người Tày, UBND xã đã tập trung kiểm đếm, đánh giá thực trạng từng ngôi nhà cổ trên địa bàn. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, nắm bắt nhu cầu sửa chữa, nâng cấp nhà ở của các hộ dân để kịp thời phối hợp với các phòng chuyên môn của huyện đưa ra những tư vấn phù hợp cho các hộ dân đảm bảo vừa có thể sinh hoạt, vừa làm tốt việc bảo tồn gắn với phát triển nhà ở trở thành điểm tham quan, trưng bày, giới thiệu các dụng cụ lao động, đồ dùng sinh hoạt truyền thống nhằm tái hiện một cách sinh động, chân thực không gian văn hóa, đời sống của người Tày.

Cùng với đó, các xã đều duy trì và phát triển các CLB hát then - đàn tính, hát soóng cọ, thường xuyên tổ chức truyền dạy, sinh hoạt và biểu diễn phục vụ sự kiện văn hóa, chính trị của địa phương. Đặc biệt, những năm qua huyện Bình Liêu đã tích cực phối hợp với sở, ngành liên quan xây dựng hồ sơ trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận thực hành Then của người Tày, nghệ thuật trình diễn dân gian hát soóng cọ của người Sán Chỉ, lễ Mừng cơm mới của người Tày, tục Kiêng gió của người Dao xã Đồng Văn, lễ cấp sắc của người Dao Thanh Y là các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Năm 2024, Bình Liêu đã tổ chức thành công Ngày hội Di sản then và hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy di sản diễn xướng then trong bối cảnh phát triển du lịch cộng đồng”.

Các xã cũng tiếp tục quan tâm phục dựng, tái hiện các nghi lễ truyền thống của người Tày trong lễ hội đình Lục Nà, lễ Mừng cơm mới, Tết Nguyên đán; nghi lễ thờ cúng thổ công, thổ địa, nghi lễ cầu may… của người Sán Chỉ trong khuôn khổ Hội soóng cọ hằng năm. Đồng thời, tích cực vận động các hộ gia đình duy trì sử dụng và truyền dạy cho thế hệ trẻ tiếng Tày, tiếng Sán Chỉ cũng như mặc trang phục truyền thống của đồng bào trong sinh hoạt hằng ngày.

Với những nỗ lực của địa phương và sự vào cuộc tích cực của nhân dân, việc xây dựng bản văn hóa dân tộc Tày tại thôn Bản Cáu và bản văn hóa dân tộc Sán Chỉ tại thôn Lục Ngù đang từng bước được hiện thực hóa. Qua đó, không chỉ góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống mà còn tạo điều kiện để phát triển du lịch cộng đồng, nâng cao đời sống KT-XH cho người dân địa phương.