AI dự báo bão Mặt Trời sớm nhiều ngày, bảo vệ vệ tinh và lưới điện

Các nhà khoa học tại Đại học New York Abu Dhabi (NYUAD) đã phát triển một mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) có khả năng dự báo tốc độ gió Mặt Trời trước tới 4 ngày, với độ chính xác cao hơn 45% so với các phương pháp hiện tại. Kết quả nghiên cứu được công bố trên The Astrophysical Journal Supplement Series.

Gió Mặt Trời là dòng hạt tích điện liên tục phát ra từ Mặt Trời. Khi tốc độ tăng cao, chúng có thể gây ra hiện tượng “thời tiết không gian” ảnh hưởng đến bầu khí quyển Trái đất, làm vệ tinh lệch quỹ đạo, hư hại linh kiện điện tử và gây sự cố lưới điện. Năm 2022, một đợt gió Mặt Trời mạnh đã khiến SpaceX mất 40 vệ tinh Starlink, cho thấy nhu cầu cấp thiết về dự báo chính xác hơn.

Nhóm nghiên cứu do tiến sĩ Dattaraj Dhuri và đồng chủ nhiệm Trung tâm Khoa học Vũ trụ (CASS) Shravan Hanasoge dẫn đầu đã huấn luyện mô hình AI bằng dữ liệu ảnh tử ngoại độ phân giải cao từ Đài quan sát Động lực học Mặt Trời (SDO) của NASA, kết hợp với hồ sơ gió Mặt Trời trong quá khứ. Thay vì phân tích văn bản như các mô hình AI phổ biến, hệ thống này nhận diện các mẫu biến đổi trên bề mặt Mặt Trời liên quan đến thay đổi của gió.

So với các mô hình dự báo đang vận hành, phương pháp mới cải thiện 45% độ chính xác và vượt 20% so với các cách tiếp cận AI trước đây. Ông Dhuri nhấn mạnh: “Đây là bước tiến lớn trong việc bảo vệ vệ tinh, hệ thống định vị và cơ sở hạ tầng điện mà cuộc sống hiện đại phụ thuộc”.

Theo các chuyên gia, nghiên cứu chứng minh AI có thể giải quyết một trong những thách thức khó nhất của khoa học vũ trụ: dự đoán gió Mặt Trời. Với khả năng cảnh báo sớm và đáng tin cậy hơn, nhân loại có thể tăng cường khả năng ứng phó, giảm thiểu rủi ro cho công nghệ trọng yếu trên Trái đất và trong không gian./.