Thương mại điện tử thúc đẩy kinh tế số

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, Quảng Ninh đang tích cực đẩy mạnh việc phát triển thương mại điện tử (TMĐT). Với hạ tầng viễn thông hiện đại, chính quyền số được vận hành đồng bộ cùng sự vào cuộc của cộng đồng doanh nghiệp và người dân, tỉnh đã tạo dựng môi trường thuận lợi để TMĐT bứt phá, trở thành kênh tiêu thụ quan trọng, góp phần thúc đẩy kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm, dịch vụ địa phương.

Hướng đi tất yếu trong chiến lược phát triển 

Để phát triển TMĐT, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành và triển khai Kế hoạch số 116/KH-UBND ngày 02/7/2020 về “Phát triển TMĐT giai đoạn 2021-2025”. Trên cơ sở đó, các sở, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp đã tích cực vào cuộc, từng bước hoàn thiện hạ tầng, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, tạo nền tảng vững chắc để TMĐT trở thành động lực quan trọng trong phát triển kinh tế số của tỉnh.

Trong đó, tỉnh đã đặc biệt chú trọng đến việc phát triển, hoàn thiện hạ tầng TMĐT, từ hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông, nền tảng số đến hệ thống thanh toán trực tuyến và logistics. Đây được xem là yếu tố then chốt giúp Quảng Ninh xây dựng môi trường kinh doanh hiện đại, minh bạch, đáp ứng nhu cầu giao dịch trực tuyến ngày càng tăng của doanh nghiệp và người dân. Theo đó, việc phát triển hạ tầng viễn thông băng thông rộng (3G, 4G, 5G) đã được tích cực triển khai làm cơ sở để mở rộng kết nối Internet tốc độ cao đến các địa bàn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận và ứng dụng các dịch vụ TMĐT.

Để thực hiện, Sở KH&CN đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành và triển khai các Kế hoạch về phủ sóng di động, cáp quang vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo trên địa bàn tỉnh; phát triển hạ tầng số tỉnh Quảng Ninh năm 2025, định hướng đến năm 2030. Đồng thời, thực hiện việc triển khai lộ trình tắt sóng 2G trên địa bàn toàn tỉnh. Theo đó, đã có 144.776/116.077 thuê bao 2G lên 4G; đã triển khai tặng 15.180/16.973 máy 4G cho các thuê bao đang dùng điện thoại 2G. Đến hết năm 2024, trên địa bàn tỉnh đã có 1.871 trạm 3G; 3.232 trạm 4G; 165 trạm 5G. Cơ bản đảm bảo phủ sóng 100% thôn, bản, khu phố trên địa bàn tỉnh; tỷ lệ dân số được phủ sóng mạng di động 4G trở lên 100%; tỷ lệ dân số được phủ sóng Internet đạt 100%; số thuê bao điện thoại di động là 1.767.462 thuê bao, đạt tỷ lệ 128 thuê bao/100 dân, cao hơn so với tỷ lệ chung của cả nước; số thuê bao điện thoại di động sử dụng điện thoại thông minh là 1.658.363 thuê bao; hạ tầng mạng cáp quang đến hộ gia đình đạt 97,14%.

Cùng với đó, việc phát triển các tiện ích thanh toán trên nền tảng di động, mã QR, Mobile – Money cũng tích cực được triển khai. Đến nay, trên địa bàn tỉnh đã có trên 814.102 tài khoản Mobile – Money, trong đó: Viettel: 646.467 tài khoản; VNPT: 96.700 tài khoản;  Mobifone 70.935 tài khoản.

Chị Bùi Thị Minh, thôn Khe Tâm, xã Ba Chẽ chia sẻ: Những năm gần đây, hạ tầng số đã được phủ sóng rộng khắp. Nhờ đó, người dân chúng tôi đã có điều kiện tiếp cận các dịch vụ số, mua bán hàng hóa trực tuyến, thanh toán qua điện thoại nhanh chóng và an toàn. Qua đó, không chỉ nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế hộ gia đình, kết nối sản phẩm địa phương với các thị trường trong và ngoài tỉnh. Việc này là minh chứng rõ nét cho sự quan tâm của các cấp chính quyền của tỉnh trong việc đầu tư hạ tầng phục vụ người dân. Chúng tôi mong muốn trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục hỗ trợ tập huấn kỹ năng số, quảng bá sản phẩm OCOP, mở rộng kênh tiêu thụ trực tuyến để bà con vùng cao như chúng tôi có thể bán hàng thuận lợi hơn, nâng cao thu nhập và ổn định cuộc sống.

Cùng với đó, để tích cực hỗ trợ người dân, doanh nghiệp kinh doanh trên nền tảng số, Sở Công Thương chỉ đạo Trung tâm xúc tiến và phát triển Công Thương cập nhật, quản trị vận hành duy trì hoạt động hiệu quả sàn giao dịch TMĐT OCOP Quảng Ninh (https://ocopquangninh.com.vn), hỗ trợ các hợp tác xã, doanh nghiệp, cá nhân mở gian hàng trên sàn TMĐT nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm hàng hóa, đặc biệt là sản phẩm OCOP của tỉnh. Hiện sàn đang giới thiệu 405 sản phẩm OCOP của tỉnh đạt từ 3 sao trở lên. Số lượng khách truy cập đạt hàng nghìn lượt đặt hàng. Tất cả sản phẩm OCOP được đưa lên các sàn TMĐT đều chấp nhận các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt. Hiện sàn đã ký kết với các đối tác phân phối chuyên nghiệp và thiết lập liên kết trên các sàn giao dịch điện tử của tỉnh bạn như: Sàn TMĐT Hưng Yên, sàn TMĐT Lâm Đồng… Đồng thời liên kết với VNPT tích hợp tính năng thanh toán điện tử qua VNPT Pay nhằm hỗ trợ tối đa sự thuận lợi cho việc thanh toán của người tiêu dùng.

Theo thống kê của Sở Công Thương, trong 5 năm trở lại đây, số lượng doanh nghiệp tham gia TMĐT trên địa bàn tỉnh tăng nhanh. Hiện đã có trên 4.500 doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh thực hiện giao dịch trên sàn TMĐT, mạng xã hội và website để quảng bá, tiêu thụ sản phẩm. Riêng sản phẩm OCOP của tỉnh, có 393 sản phẩm OCOP từ 3-5 sao được đưa lên các sàn TMĐT lớn như: Postmart, Voso, Shopee, Lazada… với doanh thu hằng năm ước đạt trên 120 tỷ đồng. Nhiều sản phẩm nông sản, hải sản đặc trưng như chả mực Hạ Long, sá sùng Vân Đồn, gà Tiên Yên, miến dong Bình Liêu,… đã vươn tới người tiêu dùng cả nước thông qua kênh trực tuyến.

Cùng với đó, để hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng TMĐT trong kinh doanh, Sở Công Thương đã lồng ghép các chương trình thanh toán không dùng tiền mặt, phát triển gian hàng TMĐT, livestream bán hàng và các giải pháp thanh toán số (Mã QR, ví điện tử…) tại các kỳ hội chợ. Qua đó, đã góp phần định hướng phương thức quảng bá, tiêu dùng, cũng như các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt cho các sản phẩm OCOP Quảng Ninh trên nền tảng số. Đồng thời, 100% các gian hàng tại hội chợ chấp nhận thanh toán bằng các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt khác nhau như mã QR, chuyển khoản và các loại ví điện tử giúp việc mua bán diễn ra thuận tiện và nhanh chóng.

Ông Nguyễn Kiên, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến và Phát triển Công Thương Quảng Ninh, cho biết: Việc quảng bá sản phẩm trên các sàn TMĐT đang là xu hướng và cần được triển khai mạnh mẽ. Những lợi ích từ TMĐT thời gian qua đã giúp ích không nhỏ cho doanh nghiệp, khách hàng, nâng cao uy tín và mở rộng thị trường cho các sản phẩm OCOP của Quảng Ninh. Đây là hoạt động hữu ích để hướng tới phát triển kinh tế số và thúc đẩy kinh doanh cho người dân, doanh nghiệp trong kỷ nguyên mới. Thời gian tới, Trung tâm tiếp tục đẩy mạnh việc đưa các sản phẩm OCOP Quảng Ninh lên các sàn TMĐT uy tín, phối hợp livestream giới thiệu sản phẩm và đổi mới hoạt động, hình thức tổ chức các hội chợ, triển lãm…, góp phần mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm OCOP Quảng Ninh.

Động lực mới của tăng trưởng bền vững 

Theo Kế hoạch phát triển TMĐT giai đoạn 2021-2025, Quảng Ninh đặt mục tiêu đến hết năm 2025 có 55% dân số tham gia mua sắm trực tuyến, 80% doanh nghiệp có website nhận đơn đặt hàng điện tử, 90% giao dịch trực tuyến kèm hóa đơn điện tử và 50% trung tâm thương mại, siêu thị sử dụng thanh toán không tiền mặt. Định hướng đến năm 2030 tiếp tục triển khai phát triển hạ tầng thương mại đồng bộ hướng tới văn minh, hiện đại, bền vững, phù hợp với tính chất và phát triển của thị trường.

Theo báo cáo chỉ số TMĐT Việt Nam EBI 2024 của Hiệp hội TMĐT Việt Nam, chỉ số nguồn nhân lực và hạ tầng công nghệ thông tin Quảng Ninh xếp thứ 17; chỉ số giao dịch B2C (Chỉ số giao dịch giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng) xếp thứ 11; Chỉ số Mô hình B2B (hình thức giao dịch giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp) xếp thứ 13. Cũng theo số liệu Cổng thông tin điện tử về quản lý cơ sở dữ liệu đăng ký, thông báo website/ứng dụng TMĐT của Bộ Công Thương (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, địa chỉ http://online.gov.vn), đến nay, trên địa bàn tỉnh có 166 website đã đăng ký thông báo bán hàng với Bộ Công Thương và 1 website đã được xác nhận đăng ký hoạt động sàn TMĐT (Raovatquangninh.com). Đây là những con số thể hiện tầm nhìn của tỉnh trong việc đưa TMĐT trở thành một phần quan trọng của chiến lược phát triển kinh tế số, chiếm ít nhất 20% GRDP vào năm 2025 và khoảng 30% vào năm 2030.

Hiện nay, Quảng Ninh đang được đánh giá là một thị trường nội địa đầy tiềm năng và sôi động. Với tỷ lệ đô thị hóa đạt 69% vào năm 2024, cao hơn nhiều so với mức trung bình cả nước. Tỉnh cũng sở hữu nền tảng dân cư đô thị đông đảo với lực lượng tiêu dùng năng động và có khả năng tiếp cận nhanh với các xu hướng mua sắm hiện đại, góp phần tạo ra sức mua sắm khổng lồ đối với hàng hóa và dịch vụ. Nhờ những yếu tố này, giai đoạn 2021-2024 tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trên địa bàn duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng, trung bình đạt 13,1%/năm. Đặc biệt, trong năm 2025, Bộ Công Thương giao cho Quảng Ninh chỉ tiêu tăng trưởng là 20%. Đây được coi là chỉ tiêu đầy thách thức, song cũng mở ra cơ hội để tỉnh khẳng định tiềm lực thị trường nội địa, phát huy lợi thế về hạ tầng TMĐT nhằm duy trì đà tăng trưởng bền vững.

Theo thống kê của Sở Công Thương, trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ của tỉnh đạt 18,1%. Ông Lê Hồng Giang, Phó Giám đốc Sở Công Thương Quảng Ninh, cho biết: Để đạt được chỉ tiêu tăng trưởng 20% trong năm 2025, Sở đã xây dựng kế hoạch và xác định các nhiệm vụ trọng tâm để phát triển TMĐT bền vững. Trong đó, trọng tâm sẽ chú trọng việc khai thác các dư địa tăng trưởng, nhất là việc gắn kết chặt chẽ giữa thương mại và du lịch. Tập trung tổ chức các tuần hàng, hội chợ, sự kiện khuyến mại quy mô lớn gắn với các hoạt động TMĐT để tối đa hóa chi tiêu của du khách và người dân. Vận động doanh nghiệp tung ra các chương trình khuyến mại sâu, tập trung kích cầu cho cả các ngành hàng tiêu dùng thiết yếu và những ngành hàng đang cần sức mua lớn. Quyết liệt ổn định thị trường, tạo niềm tin cho người tiêu dùng và tăng cường kiểm tra, kiểm soát, đặc biệt trên môi trường TMĐT. Đẩy mạnh quảng bá sản phẩm OCOP, hàng Việt Nam chất lượng cao và tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền để xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng. Đồng thời, sẽ thường xuyên tổ chức đối thoại, nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong thực hiện phát triển TMĐT, từ đó giúp doanh nghiệp nắm bắt tốt hơn cơ hội thị trường, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và phát triển đồng bộ.