Thích ứng với yêu cầu của độc giả thời đại số

Khi làn sóng chuyển đổi số lan rộng trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, báo chí là một trong những lĩnh vực chịu tác động mạnh mẽ và sâu rộng nhất. Trong bối cảnh đó, báo chí Quảng Ninh đã không ngừng đổi mới, chú trọng đầu tư công nghệ và sáng tạo để bắt kịp xu thế thời đại, phục vụ tốt hơn nhiệm vụ chính trị, tuyên truyền, định hướng dư luận và đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng đa dạng của nhân dân. Trên hành trình đó, đội ngũ phóng viên chính là "linh hồn" của sự chuyển đổi, là những “phóng viên 4.0” năng động, sáng tạo.

Chuyển đổi số - Xu hướng tất yếu

Hiện nay, chuyển đổi số không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu, buộc các cơ quan báo chí phải thay đổi toàn diện từ cách tổ chức sản xuất nội dung, phân phối thông tin đến phương thức tương tác với độc giả. Tại Quảng Ninh, nơi được xem là điểm sáng trong phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, hệ thống báo chí đang có bước chuyển mình mạnh mẽ cả về tư duy, nội dung và phương thức truyền tải thông tin. Hình ảnh người phóng viên ngày nay không còn gắn bó đơn thuần với cây bút, sổ tay và chiếc máy ảnh, mà là những người làm truyền thông đa phương tiện: thành thạo công nghệ, năng động, sáng tạo và luôn sẵn sàng thích ứng với những yêu cầu mới của độc giả trong thời đại số. Một phóng viên có thể làm được đa phương tiện, mà không chỉ đơn thuần làm một loại hình như trước đây.

Phóng viên Nguyễn Trang, Phòng Thời sự, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh chia sẻ: Trước đây tôi chỉ làm truyền hình, gắn bó với máy quay, hiện trường và dựng hậu kỳ. Nhưng kể từ khi các cơ quan báo chí của tỉnh được sáp nhập, mọi thứ thay đổi rất nhiều. Giờ đây, tôi không chỉ sản xuất tin bài cho truyền hình mà đã chủ động thực hiện viết báo in, báo điện tử… Ban đầu cũng khá bỡ ngỡ, nhưng rồi cũng quen, thậm chí thấy bản thân trưởng thành hơn mỗi ngày. Điều đó vừa là thách thức nhưng cũng là cơ hội để tôi không ngừng học hỏi, rèn luyện kỹ năng, làm chủ công nghệ, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong môi trường làm báo hiện đại.

Từ nền tảng truyền thống, các cơ quan báo chí Quảng Ninh đã từng bước đổi mới toàn diện, vừa giữ vững vai trò là tiếng nói chính thống của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, vừa phát triển theo xu hướng hiện đại, chuyên nghiệp và số hóa. Trong vài năm trở lại đây, báo chí Quảng Ninh không ngừng đổi mới, bắt nhịp với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và xu hướng truyền thông hiện đại. Để thích ứng với thời đại số, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh đã đẩy mạnh công tác chuyển đổi số một cách toàn diện. Báo điện tử Quảng Ninh ngày càng phát triển theo hướng đa phương tiện, tích hợp hình ảnh, video, infographic… tạo ra trải nghiệm sinh động, hấp dẫn cho người đọc. Đồng thời, việc sản xuất nội dung truyền hình cũng được chú trọng, mở rộng hoạt động truyền thông trên đa nền tảng như mạng xã hội Facebook, YouTube, TikTok…, góp phần đưa thông tin chính thống đến gần hơn với công chúng, nhất là giới trẻ. Từ việc sản xuất nội dung chữ viết truyền thống, các phóng viên đã nhanh chóng làm chủ kỹ năng quay, dựng video, livestream, podcast, sáng tạo infographic, tương tác mạng xã hội... Hàng loạt chuyên mục số được xây dựng và vận hành hiệu quả tại Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh, như: QTV Podcast, “Chuyển động 24/7”, “QMG- Tin tức Quảng Ninh 24/7 “Quảng Ninh hôm nay”, “Bản tin tiếng Anh”,… Các chuyên mục này được đầu tư cả về nội dung và hình thức thể hiện, ứng dụng công nghệ dựng hiện đại, đồ họa bắt mắt, phù hợp với thói quen tiếp nhận thông tin nhanh, ngắn, trực quan của khán giả hiện nay.... Tất cả hướng tới mục tiêu phục vụ độc giả mọi lúc, mọi nơi, trên mọi nền tảng.

Chuyển đổi số không chỉ là đầu tư máy móc hay phần mềm, mà là sự thay đổi toàn diện trong tư duy làm báo. Phóng viên ngày nay không chỉ “đi - nghe - ghi - viết”, mà còn là nhà sản xuất nội dung đa năng, biết vận dụng các công cụ số để kể câu chuyện một cách sinh động, hấp dẫn và giàu tính tương tác. Đặc biệt, trong thời đại mà thông tin là “vàng”, tốc độ là yếu tố quyết định sự sống còn của một tác phẩm báo chí, người “phóng viên 4.0” luôn sẵn sàng di chuyển, ghi hình, viết bài và xử lý kỹ thuật ngay trên điện thoại thông minh hay máy tính bảng. Những chiếc balô tác nghiệp giờ đây ngoài sổ tay còn có flycam, micro không dây, gimbal, laptop cấu hình mạnh, điện thoại đa chức năng... Nhiều phóng viên trẻ tại các cơ quan báo chí tại Quảng Ninh cũng đã tự mình bắt nhịp nhanh với xu thế làm báo hiện đại, làm báo 4.0.

Phóng viên Phạm Quốc Nam, phụ trách sản phẩm số báo Tiền Phong khu vực Đông Bắc cho biết: Ngày nay, ngoài các loại hình truyền thống như báo giấy, phát thanh, truyền hình…, phần lớn độc giả đã có thói quen tiếp nhận thông tin qua báo mạng. Đặc biệt, báo mạng cũng đang thay đổi mạnh mẽ trong cách tiếp cận công chúng, khi các tòa soạn tích cực ứng dụng công nghệ số vào sản xuất nội dung, đặc biệt là các sản phẩm media như: phóng sự ảnh, video hoặc bài viết đa phương tiện tích hợp hình ảnh, âm thanh và nội dung chữ để truyền tải thông tin một cách sinh động, trực quan. Làm báo bây giờ không chỉ đơn thuần là viết, mà người làm báo buộc phải tự trang bị cho mình nhiều kỹ năng mới. Bản thân tôi cũng đang phải tự học và rèn luyện các kỹ năng như: Chụp ảnh, quay, dựng video, biên tập hình ảnh, sử dụng thành thạo máy ảnh, flycam, máy tính và phần mềm xử lý kỹ thuật số… Nắm vững các nghiệp vụ và chủ động học hỏi, ứng dụng công nghệ trong làm báo, giúp tôi làm chủ công việc và truyền tải thông tin, hình ảnh đến độc giả một cách nhanh chóng, hấp dẫn và đa dạng hơn.

Bắt nhịp dòng chảy số báo chí

Hiện nay, trong bối cảnh cả nước đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào mọi lĩnh vực đời sống xã hội, thì công nghệ đã trở thành “người bạn đồng hành” không thể thiếu của các nhà báo hiện đại. Từ việc tác nghiệp tại hiện trường, biên tập nội dung, đến xuất bản và lan toả thông tin, tất cả đều gắn chặt với công nghệ. Máy ảnh, điện thoại thông minh, flycam, phần mềm dựng hình, công cụ xử lý dữ liệu… giờ đây đã trở thành những “vật bất ly thân” giúp nhà báo tác nghiệp nhanh hơn, linh hoạt hơn và hiệu quả hơn.

Phóng viên Việt Anh, Phòng Văn nghệ, Thể thao, Giải trí, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh cho biết: Là một phóng viên tác nghiệp trong thời đại 4.0, tôi luôn luôn coi công nghệ là một công cụ giúp mình thêm phần chủ động hơn trong quá trình tác nghiệp, thực hiện các tác phẩm báo chí hiện đại. Hiện nay, tôi có thể tự đảm nhiệm toàn bộ quy trình sản xuất một phóng sự truyền hình, từ viết kịch bản, quay phim, dựng hậu kỳ cho đến vận hành thiết bị flycam để có được những góc máy ấn tượng từ trên cao. Ngoài ra, tôi còn có thể sử dụng Smartphone quay, chụp, dựng hình ở  trong những hoàn cảnh cần sự linh hoạt, chủ động khi thiếu các thiết bị chuyên dụng. Trong quá trình thực hiện các tác phẩm báo chí, tôi còn tận dụng các nền tảng mạng xã hội và nền tảng số để có thể lan tỏa sản phẩm và theo dõi phản hồi từ công chúng, từ đó giúp tôi điều chỉnh cách tiếp cận nội dung cho phù hợp với xu hướng mới. Với tôi, công nghệ không thay thế người làm báo nhưng nếu biết tận dụng đúng cách, thì việc sử dụng công nghệ là công cụ hỗ trợ, nó sẽ giúp mỗi phóng viên như chúng tôi phát huy được thế mạnh, để có thể trở thành một phóng viên đa năng, hiện đại và thích nghi tốt với môi trường báo chí số hiện đại.

Hiện nay, khi công nghệ số ngày càng thâm nhập sâu rộng vào mọi lĩnh vực đời sống, báo chí cũng không nằm ngoài làn sóng chuyển đổi đó. Các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI), như ChatGPT, các phần mềm chỉnh sửa tự động, ứng dụng dựng phim trực tuyến hay công cụ phân tích dữ liệu người đọc... đang từng bước thay đổi cách làm báo truyền thống. Những nền tảng công nghệ này không chỉ giúp phóng viên tối ưu hóa quy trình làm việc, từ khâu tìm kiếm thông tin, phân tích số liệu, xây dựng nội dung, cho đến khâu hậu kỳ, trình bày sản phẩm… mà còn góp phần nâng cao rõ rệt chất lượng báo chí, cả về nội dung lẫn hình thức thể hiện.

Đặc biệt, AI không thay thế vai trò của người làm báo mà trở thành “trợ lý đắc lực”, hỗ trợ phóng viên nhanh chóng tiếp cận vấn đề, đưa ra gợi ý sáng tạo, giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao tính chuyên nghiệp và sức cạnh tranh trong môi trường thông tin đa chiều như hiện nay. Việc chủ động học hỏi, làm chủ công nghệ mới chính là chìa khóa để đội ngũ phóng viên không bị tụt lại phía sau, mà ngược lại, có thể tiên phong dẫn dắt xu thế làm báo hiện đại. Phóng viên Hoàng Nga, Phòng Thời sự, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh chia sẻ: Là người từng làm báo theo kiểu truyền thống, tôi hiểu rõ muốn tiếp tục đồng hành với nghề thì không thể đứng ngoài chuyển động của thời đại. Vì vậy, tôi luôn tự ý thức trau dồi kiến thức, cập nhật xu hướng làm báo hiện đại thông qua các buổi tập huấn về chuyển đổi số, ứng dụng AI, kỹ năng sản xuất nội dung số… Những khóa học do cơ quan tạo điều kiện cho đi học thực sự rất thiết thực, giúp tôi nâng cao năng lực, tự tin hơn trong tác nghiệp và sáng tạo các sản phẩm báo chí đa nền tảng.

Sự sáng tạo là “chìa khóa vàng” trong thời đại nội dung số. Các phóng viên 4.0 không chỉ đưa tin, mà còn phải “biến” thông tin trở nên hấp dẫn. Một bài viết đơn thuần về chính sách môi trường nếu không khéo có thể trở nên khô khan, nhưng khi kết hợp ảnh động, video, đồ họa, câu chuyện người thật, việc thật… sẽ tạo ra tác phẩm thu hút hàng chục nghìn lượt xem, chia sẻ. Nhiều bài báo, phóng sự truyền hình do Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh hay các cơ quan báo chí trên địa bàn tỉnh sản xuất trong thời gian qua đã tạo được sức lan tỏa mạnh mẽ trên không gian mạng, thu hút hàng chục nghìn lượt xem, chia sẻ và bình luận. Không ít sản phẩm “gây sốt” bởi cách thể hiện sinh động, ngôn ngữ gần gũi và đặc biệt là đánh trúng tâm lý, nhu cầu thông tin của công chúng như: Phóng sự “Giải cứu nông sản trong mùa dịch”; “Chuyện ở vùng xanh Hạ Long”; “24h ở chốt kiểm dịch Móng Cái”; chuyên đề “Hạ Long thức giấc sau đại dịch”; bản tin “Người trẻ Quảng Ninh khởi nghiệp số”, hay các số podcast mang chủ đề thời sự nóng hổi như “Chuyển đổi số đến từng thôn bản”… Những tác phẩm này không chỉ thể hiện tinh thần dấn thân, sáng tạo của đội ngũ phóng viên mà còn phản ánh rõ nét sự chuyển mình mạnh mẽ của báo chí địa phương trong thời đại số.

Trong bức tranh báo chí hiện đại, phóng viên 4.0 không chỉ là biểu tượng của sự năng động, sáng tạo mà còn là người truyền cảm hứng, người tiên phong trong hành trình đổi mới. Họ là những người sáng tạo, sẵn sàng dấn thân vào môi trường mới và học hỏi không ngừng để đưa những thông tin chính thống, chuẩn mực và nhân văn đến với độc giả. Tin tưởng, với sự đầu tư bài bản, tầm nhìn chiến lược của các cơ quan báo chí, cùng sự đổi mới không ngừng của đội ngũ phóng viên, báo chí Quảng Ninh chắc chắn sẽ tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong công cuộc truyền thông thời đại số, góp phần xây dựng hình ảnh một Quảng Ninh năng động, hiện đại và hội nhập.