Tăng cường quản lý, điều trị bệnh không lây nhiễm tại y tế cơ sở

Bệnh không lây nhiễm như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch, ung thư, rối loạn tâm thần… đang trở thành gánh nặng y tế toàn cầu. Tại Việt Nam, theo Bộ Y tế, nhóm bệnh này là nguyên nhân dẫn đến khoảng 80% số ca tử vong và chiếm gần 74% gánh nặng bệnh tật. Đáng chú ý những bệnh này phần lớn có thể phát hiện sớm và kiểm soát hiệu quả nếu được quản lý, điều trị kịp thời ngay từ y tế cơ sở.

Xác định tầm quan trọng của công tác phòng chống bệnh không lây nhiễm, Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch quốc gia phòng chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2022-2025. Kế hoạch tập trung vào 3 trụ cột: Mở rộng truyền thông, tăng cường sàng lọc phát hiện sớm và quản lý bệnh tại xã, phường.

Một trong những bước tiến nổi bật là việc triển khai phần mềm quản lý bệnh không lây nhiễm đến hơn 5.000 trạm y tế trên cả nước. Phần mềm giúp đồng bộ dữ liệu, kết xuất báo cáo chính xác, hỗ trợ theo dõi bệnh nhân lâu dài thay cho phương pháp ghi chép thủ công. Đây được coi là giải pháp hiện đại hóa y tế cơ sở, giảm tải cho tuyến trên và nâng cao hiệu quả điều trị.

Quảng Ninh là một trong những địa phương sớm triển khai đồng bộ các giải pháp phòng chống bệnh không lây nhiễm. Toàn tỉnh đã tổ chức sàng lọc cho hàng chục nghìn lượt người. Hiện đang quản lý hơn 63.900 bệnh nhân tăng huyết áp và 26.100 bệnh nhân đái tháo đường. 100% trạm y tế xã, phường trong tỉnh có cán bộ phụ trách chương trình bệnh không lây nhiễm. Trong đó, tất cả đều thực hiện quản lý bệnh tăng huyết áp; gần 40% trạm đã triển khai quản lý, điều trị đái tháo đường. Cách làm này giúp phát hiện sớm, bảo đảm bệnh nhân được theo dõi liên tục, hạn chế biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Tại Trung tâm Y tế Bình Liêu, công tác quản lý bệnh không lây nhiễm đã đạt nhiều kết quả khả quan. Hiện nay, đơn vị đang quản lý và điều trị cho 380 bệnh nhân tăng huyết áp và 210 bệnh nhân đái tháo đường. Trong tháng 8/2025, có hơn 350 lượt bệnh nhân đến lấy thuốc tăng huyết áp và 180 lượt bệnh nhân lấy thuốc điều trị đái tháo đường. Kết quả theo dõi cho thấy, 347 bệnh nhân tăng huyết áp và 170 bệnh nhân đái tháo đường đang kiểm soát tốt chỉ số sức khỏe.

Điều dưỡng Chu Minh Tâm, phụ trách công tác phòng chống bệnh không lây nhiễm tại Trung tâm Y tế Bình Liêu, chia sẻ: Hệ thống y tế cơ sở đã phủ khắp xã, thôn, bản. Đội ngũ y tế ở các trạm phần lớn là người địa phương, dễ tiếp cận, tư vấn cho đồng bào DTTS. Nhờ tỷ lệ tham gia BHYT cao, người dân có điều kiện tiếp cận dịch vụ thuận lợi. Tuy nhiên, do địa hình miền núi, dân cư phân tán, nhiều thôn, bản xa trung tâm nên người bệnh khó tái khám định kỳ. Một số bà con chưa tuân thủ điều trị, còn duy trì thói quen ăn mặn, sử dụng nhiều rượu, thuốc lá, khiến công tác quản lý gặp không ít khó khăn.

Không chỉ từ phía cán bộ y tế, người dân địa phương cũng nhìn nhận rõ lợi ích của việc được quản lý, điều trị bệnh ngay tại cơ sở. Bà Dường Mùi Ton (78 tuổi, thôn Nặm Đảng, xã Hoành Mô) chia sẻ: Nhờ chương trình khám sàng lọc ở xã, tôi được phát hiện bệnh sớm và được theo dõi đều đặn. Hằng tháng tôi đến trạm y tế lấy thuốc, không phải đi xa, vừa tiết kiệm chi phí, vừa yên tâm vì có cán bộ theo dõi sức khỏe thường xuyên.

Quản lý, điều trị bệnh không lây nhiễm tại y tế cơ sở được xem là “chìa khóa” để giảm gánh nặng bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Với sự chỉ đạo từ Bộ Y tế, sự chủ động của tỉnh, cùng nỗ lực của đội ngũ y tế địa phương, công tác phòng chống bệnh không lây nhiễm ở Quảng Ninh đã đạt nhiều kết quả tích cực. Song để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, các địa phương cần chú trọng công tác khám sàng lọc định kỳ để phát hiện sớm và tư vấn điều trị cho bệnh nhân, ứng dụng phần mềm quản lý thống nhất, bổ sung nhân lực và trang thiết bị cho y tế cơ sở, đồng thời đẩy mạnh truyền thông thay đổi hành vi trong cộng đồng.