Phát triển văn hóa, xã hội, con người, xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh

Quảng Ninh được ví như một "Việt Nam thu nhỏ", không chỉ nổi tiếng với non nước kỳ vĩ, mà còn là nơi hội tụ của những mạch nguồn văn hóa bất tận. Tỉnh đã xác định 3 trụ cột phát triển chính là thiên nhiên - con người - văn hóa, tạo nên thế "chân kiềng" phát triển bền vững. Trong kỷ nguyên mới, bên cạnh phát triển kinh tế hội nhập, Quảng Ninh vẫn giữ được giá trị cốt lõi, mạch nguồn của "dòng chảy" văn hóa, đồng thời khơi dậy, lan tỏa để biến thành nguồn lực nội sinh quan trọng, đồng hành cùng sự phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững của tỉnh.

Văn hóa - sức mạnh nội sinh

Quảng Ninh có đầy đủ các tài nguyên vô hạn và hữu hạn; là nơi mang trong mình những giá trị riêng biệt, có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, với Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long và Khu di tích danh thắng Yên Tử nằm trong quần thể Di sản văn hóa thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc. Ngoài ra, Quảng Ninh còn là cái nôi của giai cấp công nhân Việt Nam với di sản vô giá “Kỷ luật - Đồng tâm”. Con người nơi đây hội tụ, giao thoa trong sự thống nhất đa dạng của nền văn minh sông Hồng. Văn hóa Quảng Ninh là sự kết hợp hài hòa giữa những tinh hoa truyền thống được chắt lọc từ nhiều vùng miền trong cả nước và văn hóa hiện đại ra đời trong cuộc sống công nghiệp.

Từ những giá trị quý giá, khác biệt, riêng có ấy, cùng định hướng, chủ trương lớn của Đảng, tỉnh Quảng Ninh xác định phát triển văn hóa đồng bộ với phát triển kinh tế, coi văn hóa vừa là mục tiêu, vừa là nền tảng tinh thần, là động lực của sự phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc của địa phương. Đó cũng là lý do Nghị quyết số 11-NQ/TU (ngày 9/3/2018) của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững được ban hành, tạo động lực lớn phát triển văn hóa Vùng mỏ.

Tiếp đó, Nghị quyết Đại hội XV của Đảng bộ tỉnh đã xác định: “Xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh gắn với thu hẹp nhanh khoảng cách giàu nghèo và chênh lệch vùng miền” là một trong 3 khâu đột phá giai đoạn 2020-2030. Nghị quyết số 17-NQ/TU (ngày 30/10/2023) về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững, nhằm tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với công tác xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, xác định văn hóa là “Động lực và nguồn lực phát triển quan trọng của đất nước”.

Với sự nỗ lực, đồng thuận của chính quyền và nhân dân, đến nay các giá trị di sản thiên nhiên, di sản văn hóa tiếp tục được bảo tồn, phát huy. Hiện Quảng Ninh có 637 di tích lịch sử, văn hóa được kiểm kê và hơn 2.800 di sản văn hóa phi vật thể được ghi nhận. Trong 3 năm gần đây, Quảng Ninh đã đầu tư gần 3.000 tỷ đồng để tu bổ, tôn tạo hơn 120 di tích, trong đó có các công trình trọng điểm…

Trên cơ sở chỉ đạo sát sao của tỉnh, các cấp ủy, chính quyền, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong tỉnh đã cụ thể nhiệm vụ phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh thành các quy hoạch, đề án, chuyên đề chi tiết cả về ý nghĩa thực tiễn, vai trò thực hiện, mục tiêu, sản phẩm... Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” phát triển sâu rộng, phản ánh sinh động thực tiễn đời sống, góp phần bồi đắp giá trị văn hóa truyền thống các vùng miền, dân tộc trên địa bàn tỉnh; 100% các khu dân cư đã xây dựng hương ước, quy ước phù hợp với tình hình mới.

Bằng nguồn lực thỏa đáng, sự đầu tư đúng đắn, hướng đi bài bản trên cơ sở kiên định với quan điểm "con người là sức mạnh nội sinh của sự phát triển", hình ảnh của những công trình văn hóa hiện đại, hình ảnh của Quảng Ninh đổi mới hôm nay và cả con người Quảng Ninh hào sảng, hòa đồng, mến khách đã và đang lan tỏa khắp thế giới thông qua các sự kiện văn hóa, thể thao, giải trí mang tầm quốc tế. Đây không chỉ là những cơ hội quảng bá hình ảnh con người, vùng đất, quê hương Quảng Ninh, mà hơn hết mỗi con người Quảng Ninh đang trực tiếp tham gia, làm phong phú thêm đời sống tinh thần, nâng cao thể chất của người dân.

Để mọi người dân trên địa bàn tỉnh đều được hưởng thành quả tăng trưởng bao trùm, Quảng Ninh có nhiều quyết sách quan trọng nhằm nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. Giai đoạn 2021-2025, tổng chi an sinh xã hội toàn tỉnh đạt 4.278 tỷ đồng, tập trung vào các chính sách về việc làm, đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, đào tạo nghề, giáo dục, y tế, giảm nghèo... Tỉnh đã xóa 100% nhà tạm, nhà ở dột nát mới phát sinh trên địa bàn từ năm 2023, đi đầu trong hỗ trợ nhà ở cho người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ. Quảng Ninh về đích trước 3 năm Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 và không còn hộ nghèo, cận nghèo theo chuẩn nghèo của tỉnh (cao gấp 1,4 lần chuẩn nghèo của Trung ương về tiêu chí thu nhập). Đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện, nhất là ở vùng nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo.

Đáng chú ý, tỉnh đã dành khoảng 2.600 tỷ đồng để thực hiện Chương trình tổng thể phát triển bền vững kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm vững chắc quốc phòng - an ninh ở các xã, thôn, bản vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, nhằm khuyến khích người nghèo, người dân ở vùng khó khăn phát triển sản xuất, vươn lên thoát nghèo và làm giàu, nâng cao khả năng tự bảo đảm an sinh.

Song song với đó, tỉnh cũng quan tâm đặc biệt tới việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân thông qua việc phát triển mạng lưới khám, chữa bệnh và hệ thống cấp cứu, đi đầu triển khai các kỹ thuật cao, chuyên sâu tuyến Trung ương. Các chỉ tiêu y tế đều cao hơn so với cả nước, đạt chỉ tiêu đề ra. Bên cạnh đó, hàng trăm tỷ đồng từ ngân sách tỉnh được phân bổ để tăng cường cơ sở vật chất, mua sắm thiết bị dạy học cho ngành giáo dục; hỗ trợ học phí cho trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên trên toàn địa bàn.

Đáng chú ý, từ nguồn tiết kiệm chi thường xuyên, tỉnh đã bố trí hơn 1.000 tỷ đồng vốn đầu tư công để xây dựng 17 trường học chất lượng cao tại các địa phương, tạo điều kiện để học sinh được học tập trong môi trường hiện đại, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

Kiến tạo Quảng Ninh hạnh phúc

Nhờ những chính sách đồng bộ, nguồn lực đầu tư hợp lý và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đời sống nhân dân Quảng Ninh không ngừng được cải thiện, nhất là ở những vùng nhiều khó khăn, nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo. Đây chính là minh chứng sinh động cho chiến lược phát triển lấy con người làm trung tâm, “không ai bị bỏ lại phía sau” trên hành trình hướng tới sự thịnh vượng và hạnh phúc chung. Đó cũng là cơ sở niềm tin để tiếp thêm khát vọng của nhân dân về xây dựng một Quảng Ninh kiểu mẫu, giàu đẹp, văn minh, hiện đại.

Kế thừa những thành quả, nền tảng đạt được trong nhiệm kỳ trước, tỉnh Quảng Ninh xác định một trong những mục tiêu của nhiệm kỳ 2025-2030 là nâng cao toàn diện đời sống nhân dân, với phương châm lấy con người làm trung tâm để kiến tạo một Quảng Ninh hạnh phúc. Trong dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2025-2030 đã đưa ra các chỉ tiêu: GRDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt trên 20.000 USD. Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo đến năm 2030 đạt trên 90%, trong đó tỷ lệ lao động đã qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt trên 55%. Tỷ lệ thất nghiệp dưới 2%. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đạt trên 95%. Quảng Ninh đạt 68,2 giường bệnh/vạn dân; 19 bác sĩ/vạn dân; 7,9 dược sĩ đại học/vạn dân; 33 điều dưỡng/vạn dân; tỷ lệ dân số tham gia BHYT đạt trên 97%. Quảng Ninh phấn đấu chỉ số phát triển con người (HDI) ở nhóm 5 tỉnh, thành phố đứng đầu cả nước; tuổi thọ trung bình người dân đạt trên 77 tuổi...

Những mục tiêu, chỉ tiêu trên được cụ thể hóa bằng các nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm, trong đó nhấn mạnh phát triển văn hóa và con người, xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh; bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển kinh tế di sản; rút ngắn khoảng cách giàu nghèo và chênh lệch vùng miền; nâng cao chất lượng cuộc sống mọi mặt cho Nhân dân; tiếp tục đổi mới phương thức quản lý và quản trị phát triển xã hội theo hướng bền vững.

Nhiệm kỳ 2025-2030, Quảng Ninh xác định tiếp tục triển khai hiệu quả Nghị quyết 17-NQ/TU (ngày 30/10/2023) của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh; xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh gắn với thu hẹp nhanh khoảng cách giàu nghèo và chênh lệch vùng.

Cùng với đó, thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong xây dựng, phát triển, quản lý văn hóa; phát triển công nghiệp văn hóa, dịch vụ văn hóa đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân; tập trung phát triển một số sản phẩm văn hóa chủ lực có trọng tâm, trọng điểm gắn với bảo tồn và phát huy vai trò của các di sản, di tích văn hóa truyền thống để từng bước xây dựng Quảng Ninh trở thành trung tâm văn hóa nghệ thuật cấp vùng với các trọng tâm ở khu vực Vịnh Hạ Long, Di sản văn hóa thế giới của Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc, khu Di tích quốc gia Bạch Đằng.

Quảng Ninh phấn đấu trở thành điểm đến hấp dẫn hàng đầu về du lịch di sản, văn hóa khu vực châu Á và thế giới; đầu tư, cải tạo, nâng cấp các thiết chế văn hóa thể thao phù hợp với điều kiện thực tiễn và đơn vị hành chính cấp cơ sở; đẩy mạnh xã hội hóa thể dục, thể thao, phát triển thể thao chuyên nghiệp thành tích cao và kinh tế thể thao.

Cùng với phát triển văn hóa, thể thao, tỉnh đặc biệt quan tâm nâng cao chất lượng y tế và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Trọng tâm là xây dựng hệ thống y tế hiện đại, đồng bộ, cân đối giữa y tế dự phòng và y tế điều trị theo quy hoạch và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời, tổ chức lại, củng cố và nâng cao năng lực y tế cơ sở, y tế dự phòng đủ mạnh để nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa bệnh cho người dân và kiểm soát tốt dịch bệnh đảm bảo người dân có cơ hội tiếp cận bình đẳng với dịch vụ y tế có chất lượng; chủ động kiểm soát dịch bệnh, thích ứng linh hoạt, sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống; đẩy mạnh phát triển y tế chuyên sâu, dịch vụ y tế chất lượng cao; đầu tư mới và nâng cấp các bệnh viện lớn của tỉnh; xã hội hóa một số bệnh viện ngang tầm khu vực; từng bước xây dựng Quảng Ninh trở thành một trung tâm dịch vụ kỹ thuật y tế cao của cả nước.

Tỉnh cũng đặc biệt quan tâm đến đổi mới căn bản phương thức giáo dục, đào tạo, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ hội nhập và cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Trong đó, tiếp tục đầu tư, phát triển các trường đại học trên địa bàn, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực đa ngành, đa lĩnh vực; dành nguồn lực nâng cao chất lượng giáo dục ở vùng miền núi, biên giới, hải đảo; chú trọng giáo dục ngoại ngữ, kỹ năng sống cho học sinh; duy trì và củng cố kết quả phổ cập giáo dục, xóa mù chữ; giữ vững tỉ lệ học sinh mầm non, tiểu học, THCS học 2 buổi/ngày. Đẩy mạnh xã hội hóa, hợp tác và liên kết trong giáo dục - đào tạo; phát triển hệ thống giáo dục tư thục, giáo dục thường xuyên; bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục và tạo điều kiện cho mọi người dân, ở mọi lứa tuổi, được học tập thường xuyên, học tập suốt đời.

Song hành với đó, tỉnh tiếp tục phát triển hệ thống an sinh xã hội đa dạng, hiện đại, linh hoạt, bao phủ toàn dân và đáp ứng nhu cầu ở từng giai đoạn, tạo mọi điều kiện để mọi người dân được tiếp cận, thụ hưởng các dịch vụ cơ bản, thiết yếu, ưu tiên hỗ trợ các đối tượng chính sách, yếu thế và người lao động trong khu vực phi chính thức. Đặc biệt, thực hiện đầy đủ các quyền trẻ em, tạo môi trường an toàn, lành mạnh để trẻ em phát triển toàn diện; chăm lo nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo đảm phát triển bền vững cho mọi tầng lớp nhân dân.