Phát huy lợi thế, làm giàu trên vùng đất khó

Đổi mới tư duy sản xuất, tận dụng lợi thế của địa phương cùng với hỗ trợ của chính quyền, nhiều bà con nông dân sinh sống tại Ba Chẽ - địa phương khó khăn của tỉnh, nay đã mạnh dạn phát triển các mô hình nông nghiệp bền vững; từ đó xoá đói giảm nghèo và làm giàu, góp phần cho mảnh đất quê hương "thay da đổi thịt" từng ngày.

Hiệu quả từ mô hình kinh tế mới

Năm 2018, anh Hoàng Văn Hưng tại thôn Tân Tiến, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ, bắt đầu nuôi gà. Nhưng lúc ấy nuôi gà loại thường để bán gặp nhiều khó khăn, vốn chưa có, cũng thiếu cả kinh nghiệm nên chưa thành công.

Nhận thấy lợi thế của địa phương có nhiều loại dược liệu quý, sẵn đất đồi rừng, lại vốn có nghề đông y gia truyền, năm 2022, anh Hưng đã quyết định tham gia tổ hợp tác thôn, triển khai mô hình nuôi gà đồi dược liệu thay vì nuôi gà loại thường như trước đây.

Ngoài được hỗ trợ về kỹ thuật chăm sóc, anh Hưng cũng tự mày mò tìm hiểu kĩ thuật nuôi gà dược liệu. Cùng với kiến thức trong nghề làm thuốc nam sẵn có, anh Hưng áp dụng cách chăn thả gà tự nhiên trong diện tích đất 2.500m² của gia đình kết hợp xây chuồng trại và sử dụng thức ăn nghiền nhỏ có pha trộn dược liệu cho gà. Anh Hưng cũng đun các loại dược liệu như lá trà hoa vàng, sâm nam, đinh lăng, cam thảo, kinh giới… cho gà uống để phòng trừ dịch bệnh. Cứ 1 tháng, đàn gà của gia đình sẽ được uống nước dược liệu liên tục trong 10 ngày để tăng sức đề kháng và đảm bảo cho thịt thơm ngon hơn.

Chia sẻ về mô hình nuôi gà dược liệu, anh Hưng cho hay: “Sau khi được địa phương giới thiệu, hướng dẫn, nhận thấy mô hình nuôi gà dược liệu chưa có nhiều người triển khai, sẵn có nghề làm thuốc của gia đình, tôi thấy hướng đi này rất phù hợp. Hơn nữa nuôi gà dược liệu vừa sản xuất ra sản phẩm gà an toàn, vừa được hỗ trợ vay vốn và giống gà Tiên Yên, được hướng dẫn về cách nuôi nên tôi quyết tâm đầu tư. Ngay từ năm đầu nuôi gà khoẻ, ít bị bệnh, khi được thu thì thịt gà thơm ngon, giòn, da vàng nên rất được thị trường ưa chuộng, nhiều người tìm tới mua”.

Mỗi năm gia đình anh Hoàng Văn Hưng chăn thả khoảng 3.000 con gà, chia thành 2 đợt. Sau khoảng 6 tháng chăn thả kết hợp thức ăn và uống nước dược liệu, đàn gà của gia đình anh Hưng được thu với trọng lượng từ 2,5-3,5 kg/con. Trung bình hiện nay với giá bán gà ra thị trường ổn định từ 180 - 200 ngàn đồng/kg, mỗi năm, trừ chi phí, gia đình anh Hưng thu từ 70 - 80 triệu đồng/năm. Đợt tiêu thụ tốt nhất là cuối năm, vụ Tết; có thời điểm không đủ gà để bán.

Không chỉ nuôi gà, để phục vụ tốt cho việc tiêu thụ, gia đình anh Hưng còn tự đầu tư thiết bị sơ chế, giết mổ, đóng gói theo quy chuẩn, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm nên được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài huyện ưa chuộng.

Ngoài hộ anh Hoàng Văn Hưng, hiện trên địa bàn huyện Ba Chẽ còn một số hộ đã triển khai mô hình nuôi gà đồi dược liệu. Các mô hình phát triển thuận lợi, sản phẩm gà đồi dược liệu Ba Chẽ đã tạo ra giá trị kinh tế cao. Chính vì vậy, hiện tại huyện đang đẩy mạnh việc xây dựng thương hiệu gà đồi dược liệu Ba Chẽ. Theo bà Phạm Thị Chính, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp huyện Ba Chẽ, để gà đồi dược liệu có chỗ đứng trên thị trường, phát triển vững chắc, bên cạnh chú trọng đến chất lượng, địa phương đã quan tâm xây dựng thương hiệu, đăng ký chứng nhận nhãn hiệu “Gà đồi dược liệu Ba Chẽ”. Trong năm 2025 này, huyện đang tập trung hỗ trợ phát triển sản phẩm gà đồi dược liệu Ba Chẽ theo chuỗi giá trị gắn thương hiệu sản phẩm OCOP của địa phương. Các hộ tham gia HTX phát triển sản phẩm gà đồi dược liệu Ba Chẽ sẽ được hỗ trợ 70% giống và các thiết bị chế biến thức ăn, thiết bị sơ chế, đóng gói bao bì sản phẩm đồng bộ.

Phát huy thế mạnh từ rừng

Dựa trên thế mạnh địa phương với hơn 90% là rừng và đất rừng, điều kiện khí hậu thổ nhưỡng phù hợp cho phát triển trồng rừng và các loại cây dược liệu, thời gian qua, huyện Ba Chẽ đã triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế rừng. Huyện cũng định hướng, vận động người dân từng bước chuyển từ trồng rừng gỗ nhỏ sang trồng rừng gỗ lớn để nâng cao hiệu quả kinh tế. Đồng thời để lấy ngắn nuôi dài, huyện khuyến khích các chủ rừng tiếp tục phát huy tiềm năng, thế mạnh của huyện về phát triển dược liệu.

Nhờ đó, nhiều người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở Ba Chẽ đã dần khắc phục những khó khăn, phát triển nhiều loại cây trồng bản địa, các loại cây trồng dược liệu dưới tán rừng mang lại hiệu quả kinh tế cao. Qua từng năm, các loại cây dược liệu như: trà hoa vàng, ba kích, cát sâm… cho thu hoạch; sau đó là quế, hồi, sở...  và dài hơn là những cánh rừng lim, giổi, lát. Ông Khúc Thanh Nghị - Chủ tịch Hội Nông dân huyện Ba Chẽ cho biết: Do làm tốt công tác tuyên truyền, phối hợp vận động, người dân đã thực sự quan tâm phát triển nghề rừng, đặc biệt là trồng cây dược liệu, trồng rừng nguyên liệu giấy, trồng rừng gỗ lớn nhằm tăng giá trị sản xuất, bảo vệ môi trường sinh thái.

Hiện Ba Chẽ là địa phương chiếm 1/3 diện tích rừng trồng của tỉnh Quảng Ninh. Tính trong năm 2024, toàn huyện đã trồng rừng tập trung được gần 4.076 ha, đạt 116,5% kế hoạch. Trong đó, chủ yếu là trồng rừng gỗ lớn (lim, lát, giổi, sồi,…) với 211,9 ha; cây bản địa (quế) 267,6 ha. Năm 2024, huyện cũng tập trung triển khai trồng cây dược liệu với 16,4 ha, đạt 20,5% kế hoạch.

Thời gian tới, Ba Chẽ sẽ tiếp tục mở rộng diện hỗ trợ phát triển kinh tế lâm nghiệp, nhằm xây dựng Ba Chẽ trở thành trung tâm kinh tế lâm nghiệp và cây dược liệu của tỉnh.

Hướng tới phát triển bền vững

Nhằm tiếp tục thúc đẩy phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho nông dân, các cấp Hội Nông dân huyện Ba Chẽ đã tích cực vào cuộc tuyên truyền, vận động, khích lệ, động viên vận động hội viên nông dân tham gia thực hiện các mô hình, dự án thuộc lĩnh vực sản xuất, phát triển kinh tế. Hội cũng đẩy mạnh hỗ trợ người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi hiệu quả, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, ưu tiên phát triển trồng rừng gỗ lớn gắn với trồng dược liệu...

Không còn tư duy “làm xổi, ăn xổi”, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện đã đổi mới tư duy sản xuất; cùng bàn bạc, thành lập HTX để giúp nhau thoát nghèo bền vững và cùng làm giàu; mạnh dạn đầu tư các mô hình kinh tế mới theo hướng an toàn, bền vững. Trong năm 2024, toàn huyện đã thành lập được 1 HTX, nâng tổng số HTX toàn huyện 10 HTX và thành lập 1 tổ hợp tác, nâng tổng số tổ hợp tác là 12 THT, hoạt động trong lĩnh vực nông - lâm nghiệp và dịch vụ, môi trường. Trên địa bàn huyện đã có 1.338 hộ nông dân đăng ký thi đua Hộ nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi các cấp; duy trì hoạt động Câu lạc bộ "Nông dân sản xuất kinh doanh giỏi huyện Ba Chẽ" với 37 hội viên, nhằm hợp tác, hỗ trợ nhau trong sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm.

Cùng với đó, Trung tâm Dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp huyện cũng tập trung hướng dẫn nông dân triển khai các mô hình kinh tế nông nghiệp mới, với thế mạnh thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương, được người dân ủng hộ. Năm 2025, cùng với hỗ trợ phát triển gà đồi dược liệu, có 2 mô hình sẽ được triển khai là trồng thử nghiệm Nho hạ đen trong nhà lưới và nuôi thử nghiệm cà ra trong ao. Trước đó, năm 2024, huyện Ba Chẽ đã triển khai 4 mô hình nông nghiệp gồm nuôi thử nghiệm giống lợn Hương sinh sản, thương phẩm; trồng thử nghiệm thanh long ruột vàng; trồng thử nghiệm giống ngô mới NK6275 và mô hình ứng dụng cơ giới hoá vào sản xuất nông nghiệp, mang lại những kết quả tích cực.

Huyện cũng sẽ thực hiện lồng ghép nhiều nguồn vốn như: Vốn ngân sách tỉnh, vốn chương trình xây dựng nông thôn mới, vốn sự nghiệp nông lâm nghiệp, vốn trồng rừng thay thế, vốn tự có của chủ rừng, nguồn vốn vay tín dụng, vốn liên doanh liên kết và các nguồn vốn hợp pháp khác để triển khai kế hoạch trồng rừng tập trung và các mô hình kinh tế hiệu quả. Đồng thời, huyện cũng kêu gọi và tạo điều kiện các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến sản xuất tinh dầu quế, dược liệu... thực hiện liên doanh, liên kết với người dân, các hợp tác xã, tổ hợp tác để trồng, tiêu thụ sản phẩm đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Việc giúp người dân thay đổi tư duy, tận dụng lợi thế địa phương, mạnh dạn đầu tư vào các mô hình nông nghiệp có tính bền vững hơn sẽ mở ra hướng đi mới, hiệu quả cho người dân Ba Chẽ; góp phần chuyển dịch chương trình phát triển sản xuất hàng hóa, phát triển thêm sản phẩm OCOP, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân. Hiện nay, cuộc sống của đồng bào các dân tộc ở huyện miền núi Ba Chẽ đã dần thay đổi rõ rệt. Đến cuối năm 2024, thu nhập bình quân đầu người của huyện đạt 80 triệu đồng/người/năm. Toàn huyện không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo còn 1,08%.