“Nới lỏng” chính sách cho nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho người nước ngoài, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài khi thực hiện thủ tục nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam .

Sáng 17/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường, tiến hành các nội dung nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.

"Nới lỏng” điều kiện nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Trình bày Tờ trình dự án luật, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, việc nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam, trong đó “nới lỏng” chính sách cho nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam và đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực quốc tịch là cần thiết; nhằm tiếp tục thể chế hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác người Việt Nam ở nước ngoài, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho người nước ngoài, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài về nước đầu tư, sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số...

Qua đó, góp phần tăng cường khối đại đoàn kết, thúc đẩy chính sách hòa hợp, hòa giải dân tộc nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đóng góp vào sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung nội dung của 19/44 điều và bãi bỏ 1 điều của Luật Quốc tịch Việt Nam; trong đó có một số nội dung cơ bản, như: sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người chưa thành niên nhập quốc tịch Việt Nam theo cha hoặc mẹ hoặc người chưa thành niên có cha đẻ hoặc mẹ đẻ hoặc ông nội và bà nội hoặc ông ngoại và bà ngoại là công dân Việt Nam.

Sửa đổi, bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 19 theo hướng đối với người chưa thành niên xin nhập quốc tịch Việt Nam theo cha hoặc mẹ, người chưa thành niên có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam thì không cần đáp ứng điều kiện “có năng lực hành vi dân sự đầy đủ”.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến việc trở lại quốc tịch Việt Nam nhằm tạo điều kiện cho các trường hợp đã mất quốc tịch Việt Nam được trở lại quốc tịch Việt Nam và sửa đổi, bổ sung một số quy định có liên quan nhằm khẳng định chủ quyền của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đối với công dân Việt Nam; đề cao vai trò, ý nghĩa và giá trị của quốc tịch Việt Nam; bảo đảm sự thống nhất về việc áp dụng pháp luật đối với công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài.

Dự thảo luật bỏ quy định về Phiếu Lý lịch tư pháp do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp trong thành phần hồ sơ xin nhập/xin trở lại/xin thôi quốc tịch Việt Nam quy định tại điểm d khoản 1 Điều 20, điểm d khoản 1 Điều 23 và điểm d khoản 1 Điều 28, nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính vì dự thảo Luật đã quy định cơ quan công an có trách nhiệm xác minh nhân thân đối với tất cả các trường hợp xin nhập/xin trở lại/xin thôi quốc tịch Việt Nam. Việc cắt giảm giấy tờ này bảo đảm phù hợp với yêu cầu tại Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 11/6/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp.

Làm rõ điều kiện thời gian thường trú ở Việt Nam để được nhập quốc tịch

Thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành luật này với những lý do nêu tại Tờ trình của Chính phủ.

Đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành quy định: “Quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền Việt Nam liên quan đến quốc tịch Việt Nam theo quy định của luật này không bị khiếu nại, khiếu kiện” và cho rằng, việc cho phép cá nhân được nhập, trở lại, thôi hay bị tước quốc tịch thể hiện quyền tự quyết cao nhất của quốc gia đó. Vì vậy, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về quốc tịch không thể là đối tượng của khiếu nại, khiếu kiện, không đặt vấn đề xem xét lại.

Có ý kiến cho rằng, quyết định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam về các vấn đề liên quan đến quốc tịch Việt Nam hiểu theo nghĩa rộng bao gồm cả quá trình xem xét hồ sơ để trình Chủ tịch nước ra các quyết định với nhiều bước khác nhau, với sự tham gia của nhiều cơ quan có thẩm quyền, như Sở Tư pháp, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Bộ Tư pháp..., do đó, đề nghị chỉ quy định không được khiếu nại, khiếu kiện đối với các quyết định của Chủ tịch nước; đối với các văn bản do các cơ quan khác của Nhà nước ban hành thì người xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam có quyền khiếu nại, khiếu kiện nếu trong quá trình giải quyết có sai phạm về quy trình, thủ tục.

Về điều kiện được nhập quốc tịch Việt Nam, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho hay, Ủy ban cơ bản tán thành nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 19 của Luật Quốc tịch Việt Nam như quy định tại khoản 4 Điều 1 của dự thảo Luật nhằm góp phần tăng cường khối đại đoàn kết, thúc đẩy chính sách hòa hợp dân tộc và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đóng góp vào sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới. Ngoài ra, đề nghị tiếp tục nghiên cứu, làm rõ để quy định phù hợp điều kiện “có khả năng bảo đảm cuộc sống tại Việt Nam” đối với người xin nhập quốc tịch Việt Nam mà có vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, con đẻ, ông nội và bà nội, ông ngoại và bà ngoại là công dân Việt Nam; làm rõ thời gian thường trú ở Việt Nam từ 5 năm trở lên tại điểm đ khoản 1 Điều 19 có cần liên tục không.

Về điều kiện được trở lại quốc tịch Việt Nam, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản nhất trí với quy định của dự thảo luật và cho rằng, nội dung sửa đổi này là cần thiết nhằm kịp thời thể chế hóa yêu cầu tại các văn bản, chỉ đạo của Đảng, tạo điều kiện khuyến khích và thuận lợi hơn cho những người đã mất quốc tịch Việt Nam được trở lại quốc tịch Việt Nam, đồng thời phù hợp với thay đổi của tình hình thực tiễn, bảo đảm tính ổn định, lâu dài của luật. Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể các điều kiện “có thể” được trở lại quốc tịch Việt Nam ngay trong luật vì liên quan đến quyền trở lại quốc tịch của người Việt Nam ở nước ngoài.