Hiệu quả từ chương trình phát triển KT-XH vùng DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo

Triển khai đồng bộ, bài bản và sáng tạo Nghị quyết số 06-NQ/TU của Tỉnh ủy Quảng Ninh về phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo, trong 5 năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã tạo ra những bước chuyển mình mạnh mẽ, toàn diện ở những địa phương vùng khó. Hạ tầng được đầu tư đồng bộ, sinh kế người dân được nâng lên rõ rệt, bản sắc văn hóa được bảo tồn và phát huy.

Là xã vùng cao biên giới với đa số là đồng bào dân tộc thiểu số, Hải Sơn từng gặp rất nhiều khó khăn về hạ tầng và điều kiện phát triển KT-XH. Nhưng với cách làm sáng tạo, địa phương đã xác định hướng đi riêng: Lấy du lịch cộng đồng làm động lực phát triển kinh tế và gìn giữ văn hóa.

Trên địa bàn có nhiều thắng cảnh đẹp và di tích lịch sử giá trị như: Đỉnh Pa Nai, đồi sim Mã Thàu Sơn, thác 72 Gian, Khu di tích lịch sử quốc gia Pò Hèn, Làng bích họa xóm họ Đặng; Mốc 1.347, Phình Hồ... Những điểm đến này không chỉ thu hút du khách mà còn trở thành “nơi lưu giữ ký ức cộng đồng”, nơi người dân cùng gìn giữ bản sắc qua các tour trải nghiệm, ẩm thực dân tộc, văn hóa Dao, Sán Chỉ...

Bằng việc huy động nguồn lực xã hội hóa, khai thác các sản phẩm OCOP, đầu tư xây dựng các điểm check-in, quảng bá du lịch trên mạng xã hội, Hải Sơn đang dần khẳng định thương hiệu du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm vùng biên. Các mô hình homestay, tour khám phá địa hình rừng núi, tour “theo dấu biên cương” cũng dần hình thành. Song hành với phát triển du lịch, địa phương còn đẩy mạnh sản xuất nông – lâm nghiệp theo hướng hữu cơ, liên kết chuỗi, góp phần tăng thu nhập và giữ gìn tài nguyên thiên nhiên.

Là xã đảo cách đất liền hơn 8km, Cái Chiên từng bị xem là “ốc đảo” vì điều kiện hạ tầng thiếu thốn. Nhưng sau hơn một thập kỷ triển khai chương trình nông thôn mới và đặc biệt là từ năm 2021 khi Nghị quyết 06 được ban hành, Cái Chiên đã “thay da đổi thịt” toàn diện.

Năm 2023, xã đạt chuẩn NTM nâng cao. Giao thông nông thôn, điện, nước sinh hoạt, trường học, trạm y tế… đều được đầu tư khang trang. Các ngành kinh tế chủ lực như thủy sản, du lịch, dịch vụ đều phát triển đồng đều, bài bản. Đặc biệt, Cái Chiên đã được quy hoạch 5 khu nuôi trồng thủy sản trên biển với tổng diện tích hơn 2.300ha với định hướng trở thành vùng sản xuất bền vững và thân thiện môi trường.

Nhưng điểm sáng nhất vẫn là du lịch. Cái Chiên sở hữu hơn 24.000ha mặt biển, nhiều bãi cát trắng và rừng nguyên sinh thơ mộng. Với lợi thế này, năm 2019, nơi đây được công nhận là Khu du lịch cấp tỉnh. Từ đó đến nay, xã đã vận động người dân chuyển đổi ngành nghề, phát triển gần 40 cơ sở lưu trú cộng đồng, homestay thân thiện với môi trường. Lượng khách du lịch tăng gần 3 lần, từ 20.000 lượt (2020) lên gần 60.000 lượt (2024).

Đầu năm 2025, UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 khu vực đảo Cái Chiên, xác định nơi đây là một trung tâm du lịch biển đảo cao cấp trong Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái đã mở ra cơ hội lớn để phát triển hạ tầng, thu hút đầu tư và nâng cao đời sống người dân.

Ngay sau khi ban hành năm 2021, Nghị quyết 06 được triển khai đồng bộ và linh hoạt. Trên cơ sở Nghị quyết, hàng loạt chương trình hành động, đề án, dự án, chính sách đặc thù được ban hành, tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển KT-XH các xã miền núi, biên giới, hải đảo. Trong đó, điểm nhấn là chương trình hỗ trợ phát triển sản xuất, cải thiện hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, giáo dục, du lịch cộng đồng và bảo đảm an sinh xã hội.

Đến hết năm 2024, toàn tỉnh không còn hộ nghèo theo chuẩn Trung ương, chỉ còn 8 hộ nghèo và hơn 1.100 hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều của tỉnh. Thu nhập bình quân người dân vùng dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo đạt gần 84 triệu đồng/năm, tăng gấp đôi so với năm 2020. Hạ tầng KT-XH được nâng cấp toàn diện, 100% thôn bản có sóng di động, internet và điện lưới quốc gia. Đây là những tiền đề căn bản giúp các xã miền núi, biên giới, hải đảo đổi thay từng ngày.

Theo đó, Quảng Ninh đã triển khai đồng bộ các chính sách đặc thù, như: Hỗ trợ nhà ở, cây-con giống, tín dụng ưu đãi, bảo hiểm y tế, đào tạo nghề, đầu tư cơ sở vật chất trường lớp, thiết bị y tế, hỗ trợ giáo viên vùng cao… Đặc biệt, tỉnh đã có cơ chế linh hoạt huy động nguồn lực, trong giai đoạn 2021-2025, tỉnh huy động hơn 120.000 tỷ đồng cho phát triển vùng khó, trong đó ngân sách chỉ chiếm khoảng 16%, còn lại là xã hội hóa và tín dụng chính sách.

Mỗi đồng vốn công được đầu tư đã kéo theo 5-6 đồng vốn tư nhân đã tạo nên hiệu ứng lan tỏa, đồng bộ trong cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Phương châm “lấy dân làm gốc” được kiên trì thực hiện, minh bạch trong từng chính sách, công khai trong từng dự án, giúp người dân yên tâm, đồng thuận và chủ động tham gia vào quá trình phát triển.

Kết quả bước đầu sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 06 đã khẳng định quyết tâm chính trị cao, cách làm bài bản và sự đồng hành của người dân là chìa khoá để các địa phương vùng khó vươn lên.

Trong thời gian tới, Quảng Ninh tiếp tục đặt mục tiêu hoàn thành toàn bộ các chỉ tiêu còn lại trong năm 2025, tiến tới giai đoạn 2026–2030 với định hướng trọng tâm là hoàn thiện hạ tầng kết nối, phát triển kinh tế xanh - kinh tế tuần hoàn, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế vùng cao và củng cố vững chắc quốc phòng - an ninh vùng biên. Những bước chuyển mình ở các xã miền núi, biên giới, hải đảo là minh chứng sinh động cho một chiến lược phát triển toàn diện, không để ai bị bỏ lại phía sau của Quảng Ninh.