Gạo Việt Nam trụ vững với phân khúc chất lượng cao

Dự báo giá lúa gạo Việt Nam sẽ tăng trở lại bởi chúng ta có phân khúc riêng là lúa gạo chất lượng cao, không cạnh tranh nhiều với phân khúc gạo chất lượng thấp.

Đầu năm 2025, nguồn cung cho thị trường lúa gạo thế giới tăng kỷ lục khi Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới - đã dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu. Bên cạnh đó, các yêu cầu về phát triển bền vững, giảm phát thải và truy xuất nguồn gốc đang đòi hỏi ngành lúa gạo phải chuyển đổi mạnh mẽ. Thực tế trên đã gây sức ép không nhỏ đến ngành lúa gạo Việt Nam.

Tuy nhiên, lãnh đạo nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo cho biết, do 80% gạo xuất khẩu của Việt Nam ở phân khúc chất lượng cao nên mức độ ảnh hưởng về giá do gạo của Ấn Độ quay trở lại thị trường (chủ yếu là chất lượng thấp) chỉ là tạm thời. Mặt khác, nguồn cung nội địa hạn chế khiến Việt Nam không rơi vào tình trạng bán tháo, giảm áp lực giá trong ngắn hạn. Nhu cầu từ Trung Quốc và Philippines dự kiến tăng từ quý II cũng là yếu tố hỗ trợ giá gạo Việt Nam phục hồi.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ: Thời gian qua phản ứng chính sách đối với diễn biến thị trường lúa gạo là khá kịp thời với nhiều chỉ đạo quyết liệt, cụ thể đối với vấn đề này. Tuy nhiên, việc cung cấp thông tin cho người dân, doanh nghiệp về diễn biến thời tiết, hoạt động sản xuất, xuất khẩu trên thị trường thế giới còn là điểm yếu.

Qua phân tích và dự báo, đánh giá về nhu cầu gạo trên thế giới cho thấy triển vọng tốt đối với lúa gạo Việt Nam, có thương hiệu, phân khúc riêng.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương khẩn trương kiểm tra, đánh giá đúng thực trạng tình hình thị trường lúa gạo trong nước khi phân khúc lúa gạo chất lượng cao (chiếm 80% sản lượng xuất khẩu), vẫn ổn định về giá cả, do không cạnh tranh nhiều với Ấn Độ và Thái Lan ở phân khúc gạo chất lượng thấp; khẩn trương sửa đổi, bổ sung Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện nay cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Đồng thời, Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương xây dựng cơ sở dữ liệu toàn diện về hoạt động sản xuất, xuất khẩu lúa gạo, bao gồm diễn biến thời tiết, dự báo thị trường, kỹ thuật canh tác, hoạt động chỉ đạo điều hành; đồng thời quy định trách nhiệm cung cấp, quyền tiếp cận thông tin của các chủ thể liên quan; "đặt hàng" nghiên cứu xây dựng mô hình kinh tế để phục vụ quản lý nhà nước về thị trường lúa gạo.

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp ngành hàng lúa gạo khẩn trương hoàn thiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp bao gồm các dự án hỗ trợ kỹ thuật, tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp tham gia Đề án, phương pháp tính toán tín chỉ carbon… Các địa phương bám sát Luật Đất đai, các nghị định về đất nông nghiệp, hỗ trợ nông nghiệp, rà soát, có tiêu chí lựa chọn các vùng sản xuất lúa lớn để triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp, chuẩn bị và đề xuất gói chính sách đi kèm.

"Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần xem xét, quy hoạch lại mùa vụ, diện tích sản xuất lúa gạo theo hướng chủ động hạ tầng thuỷ lợi, giao thông, thích ứng với biến đổi khí hậu…", Phó Thủ tướng nói và lưu ý mọi chính sách cho ngành lúa gạo phải dựa trên tiêu chí liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp; chuyển giao công nghệ, hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ khẩn trương xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu lúa gạo quốc gia mạnh mẽ, đăng ký bản quyền, chỉ dẫn địa lý, để phục vụ xúc tiến thương mại, mở thêm các thị trường mới; phát triển thương mại điện tử cho ngành hàng lúa gạo…

Phó Thủ tướng đề nghị, Ngân hàng Nhà nước ghi nhận các ý kiến của doanh nghiệp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến thời hạn, hạn mức vay, điều kiện vay vốn và giải ngân; nghiên cứu gói tín dụng ưu đãi để doanh nghiệp đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động lưu trữ, chế biến, vận chuyển, xuất khẩu lúa gạo.