Đề xuất quy định mới về kinh doanh xuất khẩu gạo

Bộ Công Thương đề xuất các thương nhân xuất khẩu gạo phải nộp báo cáo về tình hình ký kết và thực hiện hợp đồng trước ngày 20 hằng tháng, báo cáo về lượng thóc, gạo tồn kho, phân theo từng chủng loại và phẩm cấp trước ngày 5.

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến góp ý dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 30/2018 quy định chi tiết một số điều của Nghị định số 107 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.

Một trong những điểm mới trong dự thảo lần này là điều chỉnh lại thời gian gửi báo cáo định kỳ. Theo đó, thương nhân xuất khẩu gạo sẽ nộp báo cáo về tình hình ký kết và thực hiện hợp đồng trước ngày 20 hằng tháng, thay vì các mốc rải rác như hiện nay. Cùng với đó, thương nhân xuất khẩu gạo sẽ phải báo cáo định kỳ trước ngày 5 hằng tháng về lượng thóc, gạo tồn kho, phân theo từng chủng loại và phẩm cấp (gạo trắng, gạo thơm, nếp...). Dữ liệu được gửi đồng thời đến Bộ Công Thương, Sở Công Thương và Hiệp hội lương thực Việt Nam.

Doanh nghiệp cũng sẽ phải thực hiện báo cáo tồn kho trên phần mềm điện tử do Bộ Công Thương phát triển. Trong giai đoạn chuyển tiếp (từ 1/1/2025 đến khi phần mềm vận hành chính thức), doanh nghiệp vẫn phải cập nhật dữ liệu và có thể gửi báo cáo tạm thời qua email (nếu hệ thống lỗi).

Trao đổi với PV Tiền Phong, lãnh đạo một doanh nghiệp xuất khẩu gạo phía Nam cho rằng, việc yêu cầu báo cáo tồn kho là cần thiết trong bối cảnh thị trường gạo biến động mạnh do El Nino, chiến tranh thương mại và biến động tỷ giá.

Điều này cũng giúp cơ quan quản lý nắm bắt được bức tranh rõ nét về cung cầu thị trường gạo, từ đó điều chỉnh chính sách linh hoạt, đồng thời ngăn một số thương nhân khó có thể "ém hàng" tạo khan hiếm giả nhằm trục lợi, nhất là trong các đợt giá gạo tăng mạnh.

Tuy nhiên, theo vị này việc này tăng gánh nặng hành chính cho doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ.

"Doanh nghiệp phải báo cáo hai mốc thời gian trong tháng với nội dung khác nhau, gây áp lực lớn đến hoạt động của doanh nghiệp nếu phần mềm chưa ổn định hoặc chưa có cơ chế hỗ trợ. Khi đó sẽ dễ dẫn đến tình trạng doanh nghiệp báo cáo cho có", vị này nói đồng thời cho rằng Bộ Công Thương có thể triển khai thử nghiệm quy mô nhỏ, mời doanh nghiệp lớn và nhỏ cùng tham gia, trước khi ban hành chính thức.

Ông Nguyễn Văn Đôn - Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng - cho rằng, với doanh nghiệp có nhiều kho ở nhiều tỉnh, việc tổng hợp dữ liệu tồn kho từng loại gạo theo đúng mẫu, đúng hạn là một áp lực không nhỏ. Đặc biệt, doanh nghiệp lo ngại nếu không có cơ chế bảo mật tốt, dữ liệu về hợp đồng, giá bán, khách hàng có thể bị lộ, gây bất lợi cho doanh nghiệp khi đàm phán hoặc cạnh tranh trên thị trường.

"Bộ Công Thương cần ban hành lộ trình áp dụng phần mềm rõ ràng, trong đó có thời gian thử nghiệm tối thiểu 3-6 tháng, có đánh giá độc lập về hiệu quả, trước khi buộc tất cả doanh nghiệp phải thực hiện, đồng thời, cần có cơ chế miễn, giảm tạm thời nghĩa vụ báo cáo điện tử đối với doanh nghiệp nhỏ hoặc gặp khó khăn kỹ thuật trong giai đoạn đầu, đặc biệt là quy trách nhiệm rõ ràng của cơ quan, đơn vị trong việc bảo mật thông tin về tình hình hoạt động của doanh nghiệp", ông Đôn bày tỏ.