Để phát triển bền vững kinh tế biển

Là địa phương sở hữu chiều dài bờ biển trên 250km, diện tích vùng biển khoảng 6.000km2, Quảng Ninh luôn xác định kinh tế biển là một trong những động lực quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh giai đoạn tới. Theo đó, song song với khai thác, việc bảo vệ hệ sinh thái biển, phát triển kinh tế biển bền vững đang là hướng đi quan trọng được tỉnh quan tâm.

6 tháng sau khi bão Yagi đi qua, hoạt động nuôi trồng thủy sản toàn tỉnh Quảng Ninh đã được khôi phục trở lại. Diện tích nuôi nội địa toàn tỉnh là hơn 32.000ha; trong đó, nuôi biển khoảng 10.200ha, các hộ tập trung vào nuôi tôm thẻ chân trắng, cá song, cá vược, hàu, nhằm bù đắp thiệt hại giá trị thủy sản của ngành. Các hộ được cấp phép mặt nước để nuôi trồng thủy sản trên biển 470 hộ, với diện tích 288ha; đồng thời giao tạm cho 1.208 hộ với diện tích 8.588ha trên địa bàn toàn tỉnh. Ngành nông nghiệp Quảng Ninh đặt mục tiêu tăng trưởng lĩnh vực thủy sản đạt từ 6 đến 8% trong năm 2025, tổng sản lượng thủy sản cả năm ước đạt 175.000 tấn, tăng 5,4% so với năm 2024.

Tuy nhiên, cơn bão số 3 cũng đặt ra vấn đề cần phải xem xét đến tính chống chịu với thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu, các hình thái thời tiết cực đoan có khả năng sẽ tiếp tục xuất hiện nhiều hơn trong tương lai. Các vị trí nuôi phải đảm bảo trong khu vực quy hoạch, vật liệu nuôi bền vững có sức chống chọi với môi trường. Về lâu dài, cũng cần thu hút các nhà đầu tư, các doanh nghiệp lớn để xây dựng các mô hình nuôi công nghiệp có quy mô lớn, bài bản, xây dựng chuỗi liên kết hướng tới xuất khẩu đảm bảo bền vững cho ngành thủy sản. Tỉnh cũng sẽ xây dựng các cơ chế hỗ trợ vốn, vật liệu nuôi trồng bền vững, giống, công nghệ kỹ thuật nuôi.

Anh Dương Văn Xuyên, một người nuôi trồng tại khu vực biển Vân Đồn, với hàng chục năm gắn bó với nghề biển, chia sẻ: Sau cơn bão Yagi, người nuôi trồng thuỷ sản chúng tôi đang nỗ lực khôi phục lại sản xuất, từng bước làm lại từ đầu. Tuy nhiên, chúng tôi cũng mong muốn các chuyên gia, các nhà quản lý sẽ có những nghiên cứu, hướng dẫn, hỗ trợ, thực thi có những giải pháp để làm sao tăng sức chống chịu trước thiên tai tốt hơn. Điều này vừa là để người nuôi biển chúng tôi yên tâm làm nghề, bám biển vừa là để phát triển ngành nuôi biển bền vững.

Trên Vịnh Hạ Long, Di sản thiên nhiên thế giới, tính riêng trong 2 tháng đầu năm 2025, đã đón trên 424.000 lượt khách du lịch. Trong đó, khách quốc tế chiếm tới trên 400.000 lượt. Điều này cho thấy Vịnh Di sản luôn có sức hút đặc biệt đối với du khách quốc tế.

Hơn 30 năm kể từ khi lần đầu được UNESCO công bố là Di sản, Quảng Ninh luôn nỗ lực bằng nhiều giải pháp trong việc khai thác và bảo vệ hệ sinh thái nơi này. Bên cạnh các quy hoạch, quy chế, kế hoạch tổng thể, tỉnh đã nghiêm cấm hoạt động chuyển tải clinker xi măng trên vịnh; di dời hoạt động khai thác than cùng các hoạt động tiểu thủ công nghiệp ra khỏi vùng lõi cũng như vùng đệm di sản; cấm hoàn toàn hoạt động đánh bắt thuỷ sản trong khu vực di sản; thay thế phao xốp tại các công trình nổi trên vịnh bằng các vật liệu nổi bền vững hơn; di dời dân cư sống trong vùng lõi di sản lên bờ; cấm sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần trên Vịnh Hạ Long; đánh giá sức tải du lịch của vịnh Hạ Long. Kết quả này đã được các cơ quan chuyên môn sử dụng trong việc ban hành cơ chế chính sách, xây dựng kế hoạch quản lý di sản và hoạt động du lịch...

Tuy nhiên, hiện tại Vịnh Hạ Long vẫn đang thiếu đi những trải nghiệm đẳng cấp, những dịch vụ du lịch hướng tới dòng khách sang, siêu sang, sẵn sàng chi trả lớn cũng như việc khai thác những giá trị riêng có gắn với văn hoá cộng đồng địa phương... Để thực sự tạo ra những đặc trưng riêng có của điểm đến vẫn còn hạn chế, mới chỉ dừng lại ở việc bổ sung các hoạt động trên Vịnh chứ chưa thực sự trở thành những sản phẩm có thể thu hút du khách.

Tiến sĩ Khaira Ismail, Đại học Malaysia Terengganu, Malaysia, trong chuyến tham quan Vịnh Hạ Long gần đây cũng chia sẻ: Nơi này, có tài nguyên thiên nhiên phong phú, độc đáo, môi trường trong lành và có nhiều dư địa để tiếp tục phát triển về du lịch trong thời gian tới. Việc Hạ Long cần làm là tiếp tục bảo vệ môi trường biển, bảo tồn cảnh quan và cũng cần có thêm những trải nghiệm du lịch theo hướng đặc trưng, riêng có, độc đáo hơn. Bởi xu hướng du lịch tới đây, sẽ không còn chỉ là tham quan hay ngắm cảnh nữa, mà sẽ tập trung vào trải nghiệm của điểm đến nhiều hơn.

Trên thực tế, trong những năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã quan tâm tới khai thác kinh tế biển. Tỉnh đã chú trọng công tác quy hoạch tổng thể và quy hoạch chi tiết các khu, điểm du lịch, khu vui chơi giải trí, cơ sở dịch vụ du lịch, mời gọi các doanh nghiệp đầu tư vào các khu du lịch biển, đảo. Tỉnh tích cực đầu tư các nguồn lực để phát triển kinh tế biển, gắn với phát triển kinh tế chuỗi khu kinh tế, khu công nghiệp, đô thị biển - ven biển... Một số hoạt động khai thác, kinh doanh, sản xuất tại cảng biển luôn được quan tâm, tạo mọi điều kiện để các doanh nghiệp khai thác, phát triển theo hướng hiện đại, bền vững. Đặc biệt, với hệ thống cảng biển, hệ thống hạ tầng giao thông kết nối đã và đang được đầu tư đồng bộ như hiện nay, là những điều kiện thuận lợi để Quảng Ninh phát triển dịch vụ cảng biển, logistics thuận lợi trong thời gian tới, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành dịch vụ.

Để phát huy hơn nữa lợi thế về kinh tế biển, trong Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỉnh xác định xây dựng, phát triển Quảng Ninh trở thành trung tâm kinh tế biển bền vững của cả nước trên cơ sở phát triển du lịch, dịch vụ kết nối khu vực và quốc tế; đầu tư xây dựng hệ thống cảng biển nước sâu, các tàu du lịch đẳng cấp quốc tế gắn với phát triển kinh tế chuỗi khu kinh tế, khu đô thị biển, ven biển cận kề và là một trong những trung tâm logistics trọng điểm của cả nước; phát triển khai thác và nuôi trồng thủy sản ven biển và trên biển công nghệ cao, hiệu quả, bền vững; ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong chế biến sâu, bảo quản sau thu hoạch,... để tạo giá trị gia tăng của sản phẩm biển. 

Tuy nhiên, để làm được điều này, cần phải có một bộ số liệu về tài nguyên biển Quảng Ninh được nghiên cứu, thống kê, xây dựng một cách tỉ mỉ, kỹ lưỡng. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để dựa vào đó các cấp quản lý phân bổ nguồn lực trong đầu tư, định hướng đầu tư theo đúng tiềm năng, thế mạnh, và đánh giá được tính hiệu quả từ nguồn lực trong quá trình triển khai.

Ông Nguyễn Như Hạnh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Hiện Quảng Ninh đang phối hợp với Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường Việt Nam, Diễn đàn toàn cầu về hạch toán tài nguyên nghiên cứu xây dựng và triển khai hạch toán tài nguyên biển tại Quảng Ninh. Chúng tôi nhận thấy, việc lồng ghép hạch toán tài nguyên biển vào các chiến lược phát triển kinh tế thời gian tới rất quan trọng. Nếu như được tiếp cận và sớm triển khai trong thực tiễn, sẽ có ý nghĩa quan trọng trong việc đo lường một cách chi tiết, xây dựng hệ thống dữ liệu cụ thể, đa chiều về Tài nguyên vật lý, Chất lượng môi trường biển, Giá trị kinh tế của các hoạt động khai thác biển, Dịch vụ hệ sinh thái biển như khả năng hấp thụ carbon, bảo vệ ven bờ, điều hòa khí hậu... Từ đó, sẽ giúp các cơ quan chức năng đánh giá chính xác nguồn lực cần phân bổ và quyết định chiến lược phát triển kinh tế biển một cách bền vững.