Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng

Thực hiện chuyển đổi cơ cấu kinh tế từ “nâu” sang “xanh” đã giúp tỉnh Quảng Ninh nhanh chóng giảm dần những ngành lệ thuộc nhiều vào tài nguyên, khoáng sản có tác động lớn đến môi trường để thúc đẩy các ngành có hàm lượng công nghệ cao, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường và mang tính bền vững.

Khơi thông các nguồn lực 

Quảng Ninh có nền công nghiệp phát triển từ sớm, đặc biệt là công nghiệp khai khoáng. Đây cũng là ngành chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên, giai đoạn trước năm 2020, cơ bản ngành công nghiệp vốn hữu hạn này chỉ tập trung trong lĩnh vực khai thác và ngày càng bộc lộ nhiều khó khăn khi diện khai thác xuống sâu, việc sử dụng công nghệ mới còn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường… dẫn đến giá trị đóng góp vào cơ cấu kinh tế của tỉnh chưa như kỳ vọng.

Nhận diện rõ thách thức, bằng sự chủ động, linh hoạt, tư duy không ngừng được đổi mới, sáng tạo, Quảng Ninh đã định vị lại những giá trị cốt lõi, xây dựng lộ trình và kịch bản cụ thể với quyết tâm đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng bền vững. Trong đó, các trụ cột quan trọng để rút ngắn quá trình chuyển đổi là khai thác hiệu quả hệ sinh thái đa dạng và kinh tế số, kinh tế tuần hoàn.

Từ năm 2020 khi tiến hành Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát, các ngành kinh tế mũi nhọn là khai khoáng và dịch vụ - du lịch bị ảnh hưởng nặng nề, nhiệm vụ tăng trưởng gặp nhiều thách thức, Quảng Ninh đã nhanh chóng ban hành nghị quyết đầu tiên của nhiệm kỳ mới - Nghị quyết số 01-NQ/TU (ngày 16/11/2020) về phát triển nhanh, bền vững ngành công nghiệp chế biến, chế tạo với cơ cấu hợp lý, có khả năng cạnh tranh cao. Trong đó, đặc biệt ưu tiên và thu hút những doanh nghiệp ứng dụng công nghệ hiện đại, công nghệ sạch, ít hao hụt tài nguyên, tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tạo đột phá trong thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thế hệ mới... Đây có thể coi là bước đột phá mạnh mẽ khi Quảng Ninh sở hữu rất nhiều lợi thế từ đất đai, cửa khẩu quốc tế, nguồn nhân lực dồi dào, hạ tầng giao thông cả đường hàng không, đường biển và đường bộ thuận lợi, đồng bộ.

Nhìn lại chặng đường 5 năm qua, có thể nói đây là bước chuyển đổi hiệu quả và rõ nét nhất của Quảng Ninh khi ngành công nghiệp chế biến, chế tạo phát triển theo hướng bền vững hơn, tăng nhanh quy mô và tỷ trọng trong nền kinh tế với mức tăng bình quân mỗi năm đạt 23%, là động lực tăng trưởng chính trong cả nhiệm kỳ. Tổng vốn thu hút FDI giai đoạn 2021-2025 đạt gần 9,77 tỷ USD, cao gấp 5,1 lần so với giai đoạn 2016-2020; trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm trên 68,5%. Tỉnh bước đầu hình thành chuỗi công nghiệp quy mô lớn, có khả năng cạnh tranh quốc tế, như: Dệt công nghệ cao, sản xuất ô tô, xe điện, cơ khí chế tạo, lắp ráp thiết bị điện, điện tử...

Trong các lựa chọn chuyển đổi cơ cấu kinh tế, sự chuyển dịch mạnh mẽ của ngành dịch vụ - du lịch cũng là một điểm nhấn khá ấn tượng. Với mục tiêu phát triển ngành du lịch là kinh tế mũi nhọn gắn với phát triển bền vững kinh tế biển, Quảng Ninh ưu tiên tập trung làm mới các sản phẩm du lịch truyền thống, xây dựng và đưa vào khai thác các sản phẩm mới, đặc sắc, như du thuyền, các tổ hợp nghỉ dưỡng mang thương hiệu và đẳng cấp quốc tế. Cơ sở hạ tầng du lịch phát triển, tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng dịch vụ.

Tỉnh tổ chức nhiều sự kiện chính trị, du lịch, văn hóa, thể thao, lễ hội tầm quốc gia và quốc tế, tạo hiệu ứng quảng bá mạnh mẽ, lan tỏa hình ảnh vùng đất, con người Quảng Ninh - Điểm đến du lịch “an toàn, thân thiện, hấp dẫn”. Du lịch Quảng Ninh đã không ngừng được đa dạng hóa, nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh. Điều này đã làm tăng mức chi tiêu, doanh thu và hiệu quả kinh tế du lịch, trở thành nguồn lực, động lực cho tăng trưởng, tạo ra sự đột phá phát triển cho nền kinh tế, nâng cao thương hiệu địa phương.

Năm 2024, du lịch đóng góp 9,64% GRDP toàn tỉnh, trong đó khách quốc tế trở lại mạnh mẽ. Hạ Long tiếp tục giữ thương hiệu Di sản - Kỳ quan thế giới, trong khi Yên Tử, Bái Tử Long, Vân Đồn - Cô Tô phát triển thành các điểm đến sinh thái, nghỉ dưỡng xanh hấp dẫn. Định hướng đến 2030, tầm nhìn 2045, Quảng Ninh phấn đấu trở thành trung tâm du lịch xanh hàng đầu cả nước, cửa ngõ quốc tế, phát triển theo hướng “du lịch 4 mùa”, ưu tiên các loại hình thân thiện môi trường như MICE, nghỉ dưỡng - chăm sóc sức khỏe, du lịch tâm linh, lễ hội văn hóa. Tỉnh cũng chú trọng hạ tầng bền vững, tăng kết nối liên vùng, thúc đẩy kinh tế đêm văn minh, giảm thiểu tác động môi trường.

Với việc linh hoạt chuyển đổi cơ cấu kinh tế, Quảng Ninh đã rất thành công trong việc chủ động cơ cấu lại các nguồn lực, kể cả nguồn nhân lực và nguồn lực tài chính, đất đai, mặt nước, tài nguyên du lịch, tâm linh. Quảng Ninh đã tạo được động lực bền vững cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thu hút nguồn lực cho phát triển. Điều đặc biệt, tỉnh đã phối hợp sử dụng và dẫn dắt được các nguồn lực đi trúng vào những trọng tâm ưu tiên phát triển “xanh”.

Nhìn tổng thể nhiệm kỳ vừa qua, chuyển đổi từ “nâu” sang “xanh” ở Quảng Ninh đồng thời giải quyết được những yêu cầu lớn, đã huy một cách toàn diện, có chiều sâu và bền vững các nguồn lực phát triển; nhận diện đầy đủ tiềm năng, thế mạnh, giá trị riêng biệt, nổi trội của tỉnh.

Vững tin vào kỷ nguyên mới

Nhìn lại chặng đường 5 năm qua, cơ cấu kinh tế của Quảng Ninh đã có sự chuyển dịch mạnh mẽ, các mâu thuẫn, thách thức trước đây trong quá trình phát triển như: Nhu cầu giải phóng nguồn lực, phát huy tiềm năng, thế mạnh và không gian phát triển rộng lớn với thực trạng của một số thể chế, cơ chế, chính sách còn hạn hẹp; giữa khai thác than, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, phát triển công nghiệp với phát triển du lịch, dịch vụ trên cùng một địa bàn… từng bước đã được hóa giải.

Điều này đã góp phần ổn định trung bình tăng trưởng qua mỗi năm ở mức 10,4%, gấp 1,7 lần so với bình quân chung cả nước. Quy mô kinh tế tăng nhanh, năm 2025 ước đạt 395.000 tỷ đồng, gấp 1,9 lần so với năm 2020; GRDP bình quân đầu người năm 2025 ước đạt trên 11.000 USD, gấp 2,23 lần bình quân chung cả nước, gấp 1,7 lần năm 2020.

Với những kết quả này, cùng đất nước tiến vào kỷ nguyên vươn mình, Quảng Ninh tiếp tục khai thác hiệu quả các động lực tăng trưởng truyền thống và từng bước vận hành hiệu quả các động lực tăng trưởng mới trên tinh thần bám sát các Nghị quyết trụ cột của quốc gia. Trong đó, tập trung đẩy mạnh cơ cấu, xác lập mô hình tăng trưởng kinh tế, lấy khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chính; thúc đẩy tăng trưởng xanh, bao trùm, toàn diện về kinh tế - xã hội - văn hóa - môi trường - quốc phòng, an ninh.

Để phát triển công nghiệp xanh, chuyển đổi xanh, tỉnh ưu tiên các ngành có tính nền tảng, mũi nhọn, có hàm lượng công nghệ cao và giá trị gia tăng lớn. Tạo đột phá trong thu hút có chọn lọc nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào các KCN, KKT, ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, sạch, quản trị hiện đại, có quy mô lớn, giá trị gia tăng và sức lan tỏa cao, kết nối với chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu. Tăng nhanh quy mô, tỷ trọng đóng góp của ngành công nghiệp chế biến chế tạo (công nghiệp bán dẫn, ô tô, thiết bị năng lượng tái tạo, công nghiệp đường sắt…) trở thành một trụ cột chính trong phát triển kinh tế. Từ đó, xây dựng Quảng Ninh trở thành một trong những trung tâm chế biến, chế tạo công nghệ cao. 

Cùng với đó, tập trung phát triển du lịch, dịch vụ tổng hợp hiện đại ngày càng khẳng định vai trò chủ đạo, trụ cột quan trọng trong phát triển kinh tế; trở thành trung tâm logistics, cửa ngõ trung chuyển vận tải đa phương thức kết nối với Trung Quốc, Đông Bắc Á và ASEAN; thành lập, phát triển khu thương mại tự do. Đồng thời, phát triển du lịch theo hướng “giảm lượng, tăng chất” để Quảng Ninh trở thành một trong những trung tâm du lịch xanh, du lịch bền vững hàng đầu của cả nước, đóng vai trò cửa ngõ hợp tác, kết nối du lịch với khu vực và thế giới theo hướng tăng trưởng xanh gắn với phát triển kinh tế đêm, kinh tế di sản, công nghiệp văn hóa; thúc đẩy liên kết vùng để Quảng Ninh trở thành điểm đến du lịch “4 mùa” an toàn, hấp dẫn, đưa thế giới đến Quảng Ninh.

Tỉnh cũng đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng xanh, sinh thái, tuần hoàn, theo chuỗi giá trị; xây dựng nông thôn mới theo hướng hiện đại, bao trùm, giàu bản sắc văn hóa, gắn với đô thị hóa và thích ứng với biến đổi khí hậu; quyết liệt thực hiện đột phá về ứng dụng, phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tạo đột phá về chuyển đổi số toàn diện trong công tác quản lý, điều hành và trong các ngành, lĩnh vực; xác lập phương thức sản xuất mới tiên tiến, hiện đại kết hợp hài hòa giữa con người và trí tuệ nhân tạo (AI). Đồng thời, nâng cao năng lực KHCN và đổi mới sáng tạo, thu hút, đào tạo, trọng dụng nhân lực chất lượng cao đủ khả năng tiếp thu, làm chủ, ứng dụng, phát triển và chuyển giao các công nghệ tiên tiến; tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để khu vực kinh tế tư nhân tăng trưởng, sẵn sàng tham gia đầu tư, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ…

Với những định hướng, mục tiêu, giải pháp cụ thể, rõ ràng, kết hợp cùng truyền thống “Kỷ luật - Đồng tâm”, khởi động cho nhiệm kỳ mới Quảng Ninh tăng tốc toàn diện, khai thác hiệu quả những tiềm năng khác biệt, nổi trội để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đồng hành cùng đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình với khí thế mới, động lực mới.