Biểu hiện khô mắt do thiếu vitamin A

Vitamin A là một vi chất thiết yếu đối với sức khoẻ con người. Khô mắt do thiếu vitamin A là một bệnh lý không mới, tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ và biết cách phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân gây khô mắt do thiếu vitamin A

Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong việc tạo sắc tố võng mạc, giúp mắt điều tiết và nhìn rõ trong điều kiện thiếu ánh sáng. Ngoài ra, vitamin A còn tham gia cấu tạo lớp màng nước mắt, giúp nước mắt bám dính vào bề mặt giác mạc một cách hiệu quả.

Hoạt chất này cũng cần thiết cho sự phát triển và chức năng bình thường của các mô bề mặt mắt, đặc biệt là kết mạc, giác mạc và võng mạc.

Một số đối tượng có nguy cơ cao bị khô mắt do thiếu vitamin A gồm:

• Trẻ không được bú sữa mẹ hoặc cai sữa sớm.

• Trẻ có mẹ bị thiếu vitamin A trong thời kỳ mang thai.

• Người có chế độ ăn thiếu hoặc không có thực phẩm giàu vitamin A

Nhiều nghiên cứu chỉ ra mối quan hệ mật thiết giữa nước mắt và bề mặt nhãn cầu. Về cấu tạo, nước mắt gồm ba lớp chính: dầu, nước và chất nhầy (mucin).

Tác động từ môi trường như ô nhiễm không khí, ánh nắng gay gắt, việc sử dụng máy tính, điện thoại quá nhiều, hay căng thẳng tâm lý (stress) có thể làm giảm tiết nước mắt, gây mất cân bằng bề mặt nhãn cầu, và tổn thương giác mạc.

Từ đó, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng như: khô mắt, mỏi mắt, cảm giác có dị vật, mờ mắt, đau nhức, sợ ánh sáng, cảm giác nặng mắt, ngứa rát, khó chịu, ra ghèn, chảy nước mắt sống và sung huyết mắt.

Tác dụng của vitamin A đối với mắt

Các nghiên cứu cho thấy vitamin A giúp mắt tổng hợp và duy trì ổn định mucin - chất nhầy giúp nước mắt bám dính tốt lên giác mạc. Đồng thời vitamin A còn thúc đẩy quá trình tiết chất nhờn và phục hồi biểu mô giác mạc bị tổn thương.

Hai cơ chế này góp phần tái tạo tế bào biểu mô giác mạc và sửa chữa những tổn thương lớp mucin, từ đó cải thiện rõ rệt tình trạng khô mắt và phục hồi thị lực.

Thí nghiệm lâm sàng cho thấy các tình nguyện viên đã cải thiện hơn 10 triệu chứng liên quan tới khô mắt sau khi bổ sung vitamin A. Đồng thời không ghi nhận các phản ứng phụ nghiêm trọng hay bất lợi nào. Các nhà khoa học kỳ vọng đây sẽ là phương pháp điều trị hiệu quả các bệnh lý về mắt do thiếu vitamin A.

Dấu hiệu nhận biết sớm tình trạng khô mắt do thiếu vitamin A

Khi cơ thể không được cung cấp đủ vitamin A, các dấu hiệu sớm và đặc trưng của bệnh khô mắt có thể xuất hiện, bao gồm:

• Quáng gà: Trẻ nhìn kém trong điều kiện ánh sáng yếu (chập tối). Triệu chứng này thường khỏi nhanh sau 1 - 2 ngày điều trị bằng vitamin A liều cao.

• Khô kết mạc: Kết mạc xuất hiện các mảng sù sì, mất độ bóng, không có nước mắt. Tromg một số trường hợp, kết mạc có thể hình thành các nếp nhăn. Có thể điều trị khỏi bằng vitamin A liều cao sau khoảng 2 tuần.

• Vệt Bitot: Là những đám màu trắng sáng hoặc vàng nhạt, thường có hình ô - van hoặc hình tam giác trên giác mạc. Dù đôi khi không biến mất hoàn toàn sau điều trị, nhưng vệt Bitot không ảnh hưởng đến thị lực.

• Khô giác mạc: Bề mặt giác mạc có những chấm mờ đục hoặc trắng, kèm theo sợ ánh sáng. Tình trạng này có thể điều trị khỏi hoàn toàn bằng vitamin A liều cao trong 1 - 2 tuần.

• Loét nhuyễn giác mạc: Là gian đoạn nặng khi khô giác mạc không được điều trị kịp thời, dẫn đến tổn thương biểu mô giác mạc và hình thành các ổ loét. Trẻ có biểu hiện chói mắt, sợ ánh sáng, mắt nhắm nghiền. Dù có thể điều trị khỏi bằng vitamin A liều cao, nhưng thường để lại sẹo giác mạc.

Lời khuyên từ bác sĩ

Để phòng ngừa khô mắt do thiếu vitamin A, cần xây dựng chế độ ăn hợp lý, bổ sung các thực phẩm giàu vitamin A.

Nguồn vitamin A từ thực phẩm:

Động vật: Trứng, gan, cá, thịt, bầu dục…

Thực vật: Các loại rau có hàm lượng Beta-caroten cao như rau muống, rau ngót, xà lách, rau dền, rau diếp, hành lá, hẹ, rau thơm, các loại củ quả như cà rốt, gấc, đu đủ, xoài chín…

Ngoài ra, cần bổ sung vitamin A theo khuyến cáo của ngành y tế. Đặc biệt các bà mẹ nên nuôi con bằng sữa mẹ - nguồn vitamin A tự nhiên và tốt nhất cho trẻ nhỏ.