Xuất khẩu nông sản hướng tới mục tiêu 70 tỷ USD

Sáu tháng đầu năm 2025, điểm sáng của toàn ngành nông nghiệp là kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 33,84 tỷ USD, tăng 15,5%; giá trị xuất siêu 9,83 tỷ USD, tăng 16,5% so với cùng kỳ năm 2024. Năm nay, ngành nông nghiệp phấn đấu đạt mục tiêu kim ngạch 70 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay.

Trong bối cảnh giá một số mặt hàng xuất khẩu tiếp tục xu hướng tăng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh vấn đề quản lý chặt chất lượng hàng hóa, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, mở rộng thị trường để hoàn thành mục tiêu trong sáu tháng cuối năm.

Nhiều mặt hàng bứt phá mạnh

Phó Vụ trưởng Kế hoạch-Tài chính (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Trần Gia Long cho biết: Nửa đầu năm 2025, ngành nông nghiệp ghi nhận ba mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu hơn 5 tỷ USD là gỗ, cà-phê và thủy sản. Cụ thể, gỗ và sản phẩm gỗ đạt 8,21 tỷ USD, tăng 8,9%; cà-phê đạt 5,45 tỷ USD, tăng 67,5%; thủy sản 5,16 tỷ USD, tăng 16,9% so với cùng kỳ năm 2024. Các mặt hàng cà-phê, hồ tiêu, điều đều xác lập kỷ lục mới về giá. Giá xuất khẩu cà-phê bình quân tăng 59,1%, đạt hơn 5.700 USD/tấn; giá cao su tăng 22,4%, đạt gần 1.865 USD/tấn; giá điều tăng 23,8%, đạt 6.805,4 USD/tấn.

“Từ nay đến cuối năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường định hướng phát triển ngành nông nghiệp theo chuỗi giá trị, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm giải quyết tốt nhất đầu ra cho sản phẩm nông, lâm, thủy sản tại các thị trường truyền thống và thị trường mới, tiềm năng”, ông Long nhấn mạnh.

Theo bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, trong sáu tháng qua, kim ngạch xuất khẩu thủy sản tăng trưởng hơn 19% nhờ xuất khẩu sang Mỹ đạt 891 triệu USD, tăng 16%. Thị trường Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và ASEAN tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tốt. Hai mặt hàng chủ lực là tôm và cá tra đạt kim ngạch lần lượt 2,07 tỷ USD và 1 tỷ USD. Tuy nhiên, dự báo nửa cuối năm 2025, hai mặt hàng chủ lực này có thể sẽ phải đối mặt thách thức từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ. Đáng chú ý, tôm có nguy cơ chịu “thuế chồng thuế” gồm thuế đối ứng, thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp.

Đối với mặt hàng rau quả, mặc dù kim ngạch xuất khẩu sáu tháng vừa qua giảm 8,4% so với cùng kỳ, chỉ đạt 3,05 tỷ USD, nhưng triển vọng sáu tháng cuối năm được đánh giá khá khả quan. Theo đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, sáu tháng qua, Việt Nam xuất khẩu gần 130.000 tấn sầu riêng tươi; 14.282 tấn sầu riêng đông lạnh, tăng gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2024.

Bà Nguyễn Thị Thái Thanh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Ban Mê Green Farm cho biết: Từ đầu năm 2025, Trung Quốc yêu cầu các lô hàng sầu riêng xuất khẩu phải có kết quả kiểm nghiệm chất cadimi và chất cấm auramine O (chất vàng ô), nhiều doanh nghiệp không cập nhật kịp thời, chưa đáp ứng ngay yêu cầu này. Doanh nghiệp gặp khó khăn trong xử lý sau thu hoạch sầu riêng, không biết sử dụng sản phẩm nào đúng yêu cầu kỹ thuật của nước nhập khẩu, do đó rất cần hướng dẫn chính thức từ cơ quan chuyên môn. Doanh nghiệp còn hạn chế trong đầu tư hệ thống kho lạnh, cấp đông cho nên khó mở rộng xuất khẩu sầu riêng đông lạnh.

“Cần cơ chế ưu đãi về tín dụng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy cấp đông, cơ sở xử lý sau thu hoạch. Đây là vấn đề hết sức cần thiết, nhất là khi vào chính vụ thu hoạch sầu riêng để tránh áp lực tiêu thụ và bảo quản”, bà Thanh nhấn mạnh.

"Chìa khóa" tăng trưởng

Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đánh giá: “Nếu xuất khẩu duy trì tốc độ tăng trưởng hiện tại, ngành nông nghiệp có thể đạt mục tiêu kim ngạch 70 tỷ USD trong năm nay. Tuy nhiên, trong sáu tháng cuối năm, các đơn vị, doanh nghiệp cần đặc biệt quan tâm đến công tác thị trường, linh hoạt với biến động về cơ cấu thị trường. Thí dụ, so với cùng kỳ năm 2024, xuất khẩu sang Trung Quốc sụt giảm, chỉ đạt 5,94 tỷ USD trong sáu tháng đầu năm 2025, chiếm tỷ trọng 17,6%”.

Cơ quan chức năng cần tích cực xúc tiến thương mại tới các thị trường mới như thị trường Halal với quy mô tiêu dùng lớn về dân số lẫn nhu cầu. Thị trường châu Âu cũng là mảnh đất màu mỡ khi mỗi năm nhập khẩu hơn 300 tỷ USD hàng nông, lâm, thủy sản, nhưng kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam mới đạt khoảng 5,3 tỷ USD”.

Bà Đặng Thị Thanh Phương, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Liên bang Đức cho biết: Một trong những nhóm hàng đóng góp vào tăng trưởng thương mại của Việt Nam với Đức trong 5 tháng đầu năm nay là nhóm hàng nông, thủy sản với kim ngạch xuất khẩu hơn 1 tỷ USD, tăng gần 83% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, kim ngạch nhập khẩu mặt hàng nông sản phục vụ tiêu dùng hằng năm của Đức khoảng 70 tỷ USD thì nhập khẩu từ Việt Nam mới chiếm khoảng 2%.

Các mặt hàng còn khả năng tăng trưởng mạnh trong thời gian tới là trái cây tươi, nhất là cà-phê. Theo thống kê, năm 2023, Đức là nước nhập khẩu cà-phê lớn thứ hai thế giới, với kim ngạch 4,06 tỷ USD. Năm 2024, Việt Nam là nhà cung cấp cà-phê lớn thứ hai cho Đức, sau Brazil với kim ngạch 500 triệu USD. Trong 5 tháng đầu năm 2025, cà-phê là mặt hàng xuất khẩu vào Đức của Việt Nam có mức tăng trưởng cao nhất, đạt 765 triệu USD (tăng 115,8%).

“Tại Đức, người Việt Nam có số lượng lớn nhà hàng tại hầu hết các bang. Các thương hiệu cà-phê Việt Nam có thể phối hợp hệ thống nhà hàng hay quán cà-phê của người Việt tại Đức để xây dựng và phát triển thương hiệu cà-phê. Đồng thời, nghiên cứu đưa hàng trực tiếp vào hệ thống bán lẻ tại Đức. Theo tính toán của Hiệp hội Xuất khẩu nông sản Đức, chỉ riêng bốn hệ thống Edeka, Rewe, Kaufland và Lidl đã chiếm hơn 80% mặt hàng nông sản bán ra tại Đức”, bà Phương cho biết.

Về đáp ứng các quy định kiểm dịch động, thực vật để mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản, ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam cho rằng, các quốc gia nhập khẩu nông, lâm, thủy sản có xu hướng ngày càng siết chặt các quy định về an toàn thực phẩm nhằm giảm đến mức thấp nhất tác động môi trường và bảo đảm chất lượng nông sản. Thí dụ, thị trường EU trong năm 2024 đã đưa ra 114 cảnh báo đối với nông, thủy sản và thực phẩm của Việt Nam.

Nguyên nhân do các vùng trồng, vùng nuôi chưa tuân thủ đầy đủ các quy định từ nhà nhập khẩu về mức dư lượng hóa chất thuốc bảo vệ thực vật (MRL) của mỗi hoạt chất của mỗi sản phẩm. Các thị trường trọng điểm và tiềm năng như thị trường Mỹ, thị trường Halal,… cũng thường xuyên bổ sung quy định, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, đòi hỏi doanh nghiệp phải liên tục cập nhật thông tin để triển khai kịp thời và hiệu quả.

Sự tăng trưởng ấn tượng trong xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sáu tháng đầu năm tiếp tục giúp ngành nông nghiệp giữ vững vai trò “trụ đỡ” của nền kinh tế. Vượt qua thách thức về biến động thị trường trong nửa cuối năm, tiếp tục phát huy thành quả, tạo lực đẩy mạnh mẽ giúp toàn ngành cán mốc tăng trưởng 4% năm 2025 như mục tiêu đề ra.