“Vươn xa” cánh sóng truyền hình

Trên dải đất hình chữ S, Quảng Ninh là một trong những tỉnh có điều kiện địa hình đặc thù và phức tạp bậc nhất. Dẫu vậy, vượt qua mọi khó khăn vất vả, những người làm truyền hình nơi đây vẫn ngày đêm miệt mài làm việc để sản xuất các chương trình truyền hình cung cấp thông tin đến khán giả một cách chân thực và nhanh chóng nhất.

Xuyên núi, vượt biển đưa sóng truyền hình về thôn bản

Quảng Ninh, mảnh đất nơi địa đầu Đông Bắc của Tổ quốc nổi tiếng với núi cao, biển rộng, đảo xa, từng là thách thức lớn cho hành trình đưa sóng truyền hình đến với người dân. Cuối thập niên 80, truyền hình vẫn là một thứ xa lạ với phần lớn người dân ở vùng sâu, vùng xa của Quảng Ninh. Năm 1983, với tầm nhìn và tư duy chiến lược của lãnh đạo tỉnh, Quảng Ninh quyết tâm triển khai chủ trương phát triển ngành truyền hình.

Sau một thời gian nỗ lực chuẩn bị, vào 19h ngày 2/9/1983, chương trình truyền hình Quảng Ninh phát sóng buổi đầu tiên trên kênh 12, ghi dấu mốc quan trọng khẳng định sự phát triển vượt bậc của sự nghiệp PT-TH Quảng Ninh. Với sự kiện này, Quảng Ninh cũng là địa phương đầu tiên ở miền bắc có đài phát hình độc lập.

Tuy nhiên, sóng truyền hình khi ấy phát bằng công nghệ analog, chỉ có thể phủ đến những nơi địa hình bằng phẳng, gần trung tâm. Những khu vực xa xôi như Đồng Sơn (Hạ Long), Cẩm Hải (Cẩm Phả), khu vực Bình Liêu, Hải Hà hay các xã đảo của Cô Tô, Vân Đồn... gần như “trắng sóng”. Giai đoạn đầu, khi công nghệ phát sóng còn lạc hậu, sóng truyền hình từ trung tâm tỉnh khó vượt qua những dãy núi chắn ngang để tới các bản làng biệt lập.

Ông Nguyễn Tuấn Phương, nguyên Phó Giám đốc Đài PT-TH Quảng Ninh (QTV) hồi tưởng: Giai đoạn phát triển ban đầu, truyền hình sử dụng công nghệ phát sóng mặt đất analog. Tuy nhiên với đặc thù của Quảng Ninh, các cụm dân cư sống rải rác trải dài từ Đông Triều đến Móng Cái có nhiều nơi địa hình đồi núi phức tạp khiến cường độ điện trường suy giảm. Can nhiễu công nghiệp và thông tin cũng làm khả năng thu sóng truyền hình bị hạn chế. Do đó, một trong những yêu cầu quan trọng là phải lắp đặt những trạm phát chuyển tiếp tại các địa phương trong tỉnh. Nhưng địa hình Quảng Ninh như một bức tường chắn sóng, cứ leo lên núi dựng trạm phát thì bên kia lại có ngọn núi khác chắn. Mỗi bước đi của sóng truyền hình đều phải tính toán rất kỹ.

Những năm cuối thập niên 80 của thế kỷ 20, đội ngũ kỹ thuật truyền hình phải trực tiếp đi “mở sóng”. Lúc đó chưa có vệ tinh, cũng chưa có cáp quang, truyền hình phát qua sóng mặt đất, phụ thuộc hoàn toàn vào địa hình. Mỗi lần khảo sát, những người làm truyền hình phải mang theo máy đo sóng, thiết bị test tín hiệu, tay cầm bản đồ, chân leo đồi, lưng đeo ắc-quy... trèo đèo, lội suối, ăn rừng, ngủ hang, có khi đội cả mưa dông để tìm vị trí tốt nhất dựng ăng-ten tiếp sóng. Mặc dù khó khăn, gian khổ, nhưng đó là những kỷ niệm không bao giờ quên, minh chứng cho sự nỗ lực của cả một tập thể những người làm truyền hình Quảng Ninh. 

Không chỉ là chuyện kỹ thuật, mà còn là chuyện của ý chí và tình yêu nghề. Ông Phạm Văn Pha, nguyên Trưởng Đài Truyền thanh - Truyền hình Hoành Bồ, nhớ lại: Thời điểm đó khi sóng truyền hình về đến xã, bà con mừng như được mùa. Chúng tôi phải trèo đèo, lội suối, xin tre của dân để dựng ăng-ten, kéo dây điện, rồi kết nối lại với tín hiệu trung tâm. Khó khăn lắm, nhưng ai cũng nhiệt huyết, vì biết đây là món quà tinh thần lớn lao cho nhân dân.

Kết quả từ những nỗ lực ấy là sự ra đời của hàng loạt trạm phát lại tín hiệu tại các địa phương, giúp mở rộng vùng phủ sóng truyền hình Quảng Ninh nhanh chóng. Đặc biệt, dự án mở rộng phủ sóng truyền hình giai đoạn 1 vào năm 2005 đã trở thành dấu mốc đáng nhớ của những người làm báo Quảng Ninh. Công trình này không chỉ nhằm chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XII, mà còn mở ra một giai đoạn phát triển mới, góp phần đưa sóng truyền hình phủ tới mọi huyện, thị trong tỉnh.

Tới năm 2011, QTV đã hoàn thành dự án mở rộng diện phủ sóng đến các xã khó khăn, vùng sâu, vùng xa, nâng tỷ lệ hộ dân được tiếp cận PT-TH lên gần như tuyệt đối. Ông Nguyễn Huy Hải, Chủ tịch UBND xã Đồng Sơn (TP Hạ Long) chia sẻ: Truyền hình đã trở thành kênh thông tin quan trọng giúp người dân xã Đồng Sơn tiếp cận nhanh chóng và chính xác các chủ trương, chính sách của Trung ương, của tỉnh, cũng như những kiến thức mới trong nhiều lĩnh vực phát triển kinh tế. Nhờ đó, người dân không chỉ nâng cao hiểu biết, mà còn được hướng dẫn cách áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, kinh doanh. Điều này góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách bền vững, giúp cải thiện đời sống của nhân dân. Đặc biệt, truyền hình còn là cầu nối văn hóa, giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống trong cộng đồng.

Cuộc cách mạng về công nghệ

Với những thành tựu đã đạt được trong suốt quá trình hình thành và phát triển, QTV đã từng bước khẳng định vai trò là cơ quan truyền thông chủ lực của tỉnh, đồng hành cùng sự nghiệp đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đặc biệt, bước ngoặt lớn tiếp theo diễn ra vào năm 2017, khi QTV hoàn tất chuyển đổi từ công nghệ analog sang kỹ thuật số digital, đây là bước đi mạnh mẽ trong công cuộc hiện đại hóa công nghệ truyền dẫn. Không còn những chập chờn sóng yếu, hình ảnh nhiễu sọc, mà thay vào đó là tín hiệu ổn định, sắc nét hơn, mở đường cho nhiều kênh truyền hình đồng thời được phát sóng.

Trước đó, ngày 25/4/1995, QTV đã thực hiện chương trình truyền hình trực tiếp đầu tiên. Đó là cuộc mít tinh kỷ niệm 40 năm giải phóng Vùng mỏ. Lần đầu tiên tổ chức truyền hình trực tiếp lại là một sự kiện mà đối tượng truyền dẫn hình ảnh di chuyển trên đoạn đường dài cả cây số, ê-kip sản xuất đã lắp đặt camera và máy phát hình ERKAN kênh 4 cùng ăng ten định hướng trên 1 xe UAZ hoạt động cơ động trên tuyến đường Lê Thánh Tông để thu truyền tín hiệu. Một hệ thống thiết bị cũng được lắp đặt tại điểm cao trên khán đài ở SVĐ Hòn Gai. 2 hệ thống này truyền tín hiệu và âm thanh về đài phát cột 5 phát lên kênh 12 phục vụ nhân dân.

Sự kiện đó đã tạo tiền đề để QTV thực hiện nhiều cuộc truyền hình trực tiếp sau này và cả cầu truyền hình trực tiếp. Cho đến nay, nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ kỹ thuật số, hạ tầng truyền dẫn và thiết bị sản xuất hiện đại, QTV đã từng bước làm chủ công nghệ mới, nâng cao chất lượng nội dung hình ảnh và mở rộng phạm vi phủ sóng, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của nhân dân.

Đằng sau sự thay đổi ấy của Đài PT-TH Quảng Ninh (nay là Trung tâm Truyền thông tỉnh) là cả một hệ thống kỹ thuật hạ tầng được đầu tư mạnh mẽ, hiện đại hóa đồng bộ, tạo nền tảng vững chắc cho công tác truyền dẫn, phát sóng trong thời đại số. Hạ tầng kỹ thuật không chỉ được nâng cấp về thiết bị, công nghệ, mà còn được vận hành bởi đội ngũ cán bộ kỹ thuật có trình độ, giàu kinh nghiệm và luôn tận tâm với công việc.

Ông Lương Ngọc Điền, Trưởng phòng Kỹ thuật - Truyền dẫn (Trung tâm Truyền thông tỉnh), cho biết: Chúng tôi chịu trách nhiệm quản lý, vận hành và sửa chữa toàn bộ hệ thống thiết bị, tài sản phục vụ truyền dẫn, phát sóng, nhằm đảm bảo các chương trình PT-TH luôn được phát sóng ổn định, liên tục, đạt chất lượng cao. Việc triển khai nhiệm vụ được thực hiện theo đúng chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận, phát huy tốt năng lực lãnh đạo, cũng như tinh thần trách nhiệm, chuyên môn của các cán bộ, kỹ sư, kỹ thuật viên. Tập thể đơn vị luôn chủ động phối hợp xử lý, khắc phục kịp thời các sự cố kỹ thuật, đảm bảo duy trì hiệu quả kết nối, phối hợp phát sóng các chương trình với các đài quốc gia như VOV, VTV, VTC và DTV.

Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới, nhất là các giải pháp số hóa và tự động hóa trong công tác truyền dẫn, phát sóng; từng bước nâng cao năng lực dự báo, phòng ngừa và xử lý sự cố; đồng thời tích cực đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ kỹ thuật theo hướng chuyên nghiệp, thích ứng nhanh với công nghệ hiện đại. Mục tiêu là không chỉ đảm bảo vận hành an toàn, hiệu quả hệ thống truyền dẫn hiện tại, mà còn sẵn sàng cho những bước tiến xa hơn trong tương lai của Trung tâm Truyền thông tỉnh.

Hiện nay, Trung tâm Truyền thông tỉnh thực hiện phát sóng truyền hình 24/24h trên 2 kênh QTV1 HD và QTV3 HD. Trong đó, QTV1 là kênh thời sự, chính trị, QTV3 là kênh văn hóa - giải trí, truyền hình trực tiếp các sự kiện lớn của tỉnh. Ngoài ra, trung tâm còn mở rộng kênh truyền hình sang các nền tảng số như facebook, youtube, tiktok, ứng dụng OTT và báo điện tử. Không chỉ phục vụ thông tin cho người dân trong tỉnh, Trung tâm Truyền thông tỉnh còn là cầu nối đưa hình ảnh Quảng Ninh ra cả nước và quốc tế. Những chương trình như: “Chuyển động đất Mỏ”, “Tự hào Quảng Ninh”, “Trực tiếp kỳ họp HĐND tỉnh”... là minh chứng cho năng lực sản xuất nội dung chuyên nghiệp, linh hoạt của đội ngũ làm báo hình nơi đây.

Nhìn lại chặng đường 42 năm (1983-2025) truyền hình Quảng Ninh đã thực sự trở thành người bạn đồng hành tin cậy của mỗi gia đình, là cầu nối hiệu quả giữa Đảng, chính quyền với nhân dân. Những trạm phát giữa rừng sâu, những đêm trực bão để giữ sóng, những cuộc họp khẩn khi có sự kiện lớn… tất cả đã tạo nên bản sắc riêng cho truyền hình Quảng Ninh: “Cần mẫn, sáng tạo, đổi mới từng ngày”. Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay, vai trò của truyền hình không chỉ là “đưa tin”, mà còn đầu tàu dẫn dắt dư luận, là cầu nối giữa chính quyền với nhân dân. Với Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh hôm nay, “cánh sóng” truyền hình đang dần phát triển mạnh mẽ theo xu hướng thời đại, trở thành “sóng số”, “sóng công nghệ” trong thời kỳ hội nhập.