Siết chặt chế tài xử lý hành vi gây lãng phí

Để công tác phòng chống lãng phí trở thành thói quen, thành văn hóa của mỗi cán bộ, đảng viên, người dân trong giai đoạn mới, đại biểu Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế về thực hành tiết kiệm chống lãng phí, quy định chặt chẽ chế tài xử lý trách nhiệm gây lãng phí đối với tổ chức, cá nhân.

Ngày 17/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024.

Các dự án chậm tiến độ phổ biến kéo dài; nhiều trụ sở công dôi dư

Theo Phó Trưởng Đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình Đặng Bích Ngọc, thời gian qua, công tác thực hành tiết kiệm chống lãng phí được xác định là nhiệm vụ ngang hàng với phòng chống tham nhũng, điều này thể hiện qua việc Bộ Chính trị, Ban Bí thư mà đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư đã có những chỉ đạo rất quyết liệt thông qua việc ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, kết luận để lãnh đạo cả hệ thống chính trị, toàn dân thực hiện.

Nhấn mạnh báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024 đã cho thấy sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị; đặc biệt ý thức tiết kiệm trong sản xuất và tiêu dùng của người dân có nhiều chuyển biến tích cực, song đại biểu cho rằng, bên cạnh những kết quả hết sức quan trọng trong công tác này, qua giám sát tại các địa phương cho thấy, vẫn còn phổ biến tình trạng các dự án đầu tư chậm, thậm chí không thực hiện, nhiều công trình, dự án dở dang kéo dài, bỏ hoang trong thời gian dài, gây bức xúc trong cử tri và nhân dân.

Cùng với đó, tài sản công, trụ sở làm việc dôi dư bị bỏ hoang, thiếu sự bảo quản của các cơ quan gây hỏng hóc, xuống cấp nghiêm trọng, để không suốt thời gian dài ở các tỉnh, thành phố mà chưa được xử lý đã tạo những bất bình trong xã hội; đặc biệt là những trụ sở dôi dư ở các trung tâm thành phố lớn.

Theo số liệu báo cáo của Bộ Tài chính, đến cuối năm 2024, có hơn 11.000 nhà, đất là tài sản công chưa được khai thác, sử dụng hợp lý, tập trung vào các trụ sở cơ quan, trường học, trạm y tế. Chưa kể sắp tới khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, sáp nhập tỉnh thì số lượng tài sản công dôi dư lại tiếp tục tăng lên. Báo cáo tổng hợp của Bộ Nội vụ cho thấy sẽ có khoảng 4.226 trụ sở dôi dư.

Đại biểu Bích Ngọc cũng chỉ ra, còn tình trạng lãng phí trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, cụ thể: nhiều nội dung chi cho công tác tuyên truyền, tập huấn, thăm quan, học tập kinh nghiệm chiếm một phần kinh phí không nhỏ, tuy nhiên hiệu quả của những nội dung này mang lại không rõ rệt, còn chung chung, không thể định lượng, khó kiểm soát, khó đánh giá.

Đồng tình với sự quyết liệt của Chính phủ trong việc xử lý dứt điểm khó khăn, vướng mắc của các dự án chậm triển khai, tồn đọng để khơi thông nguồn vốn cho phát triển, song đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn Đồng Nai) cho rằng, việc xử lý các dự án vướng mắc không nên chỉ dừng lại ở Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Khánh Hòa như Nghị quyết 170 của Quốc hội mà cần có giải pháp tổng thể đối với 2.200 dự án trên toàn quốc (tương đương hơn 235 tỷ USD).

“Đề nghị Chính phủ sớm phân loại và báo cáo cấp có thẩm quyền, Quốc hội có cơ chế chung, đồng thời phân quyền cho phép các địa phương được chủ động cao nhất có thể để xử lý các dự án vướng mắc tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế xã hội”, đại biểu kiến nghị.

Đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Đoàn Yên Bái) lại bày tỏ băn khoăn về kết quả thực hiện việc sắp xếp, xử lý nhà đất, tài sản công của các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp Nhà nước chưa cao.

Dẫn báo cáo của Chính phủ, tính đến hết tháng 12/2024 vẫn còn 62.739 cơ sở chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại và xử lý theo quy định, đại biểu nêu rõ, trong thời gian tới đây khi chúng ta thực hiện sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, bỏ cấp huyện cũng sẽ có một số lượng lớn cơ sở vật chất, nhà đất, tài sản công dôi dư cũng rất lớn.

Quy định chặt chẽ chế tài xử lý trách nhiệm gây lãng phí đối với tổ chức, cá nhân

Để công tác phòng chống lãng phí trở thành thói quen, thành văn hóa của mỗi cán bộ, đảng viên, người dân trong giai đoạn mới, đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế về thực hành tiết kiệm chống lãng phí, quy định chặt chẽ chế tài xử lý trách nhiệm gây lãng phí đối với tổ chức, cá nhân.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục tham mưu cho Chính phủ rà soát tổng thể số hóa tài sản công từ Trung ương đến địa phương, hoàn thiện thể chế để hướng dẫn tổ chức thực hiện phân loại, chuyển đổi, đấu giá, xử lý hiệu quả các tài sản dôi dư trước đây và tài sản công dôi dư sau sáp nhập trong giai đoạn hiện nay, hướng dẫn tổ chức thực hiện đồng bộ trong cả nước.

“Đề nghị Quốc hội, Chính phủ và các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm toán các dự án đầu tư chậm tiến độ, không đưa dự án vào hoạt động đã tồn tại từ lâu, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác đầu tư tại các địa phương, gây lãng phí nguồn lực đất đai để có giải pháp xử lý dứt điểm. Kiên quyết xử lý thu hồi các dự án không thực hiện, thực hiện không hiệu quả để tạo nguồn đất sạch thu hút đầu tư và tạo quỹ đất cho người dân sản xuất”, đại biểu nói.

Mặt khác, đại biểu cho rằng, cần tăng cường tổ chức các đoàn giám sát về 3 chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt trong thời gian tới khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, việc phân cấp trong quản lý, tổ chức thực hiện các dự án đầu tư. Kịp thời bổ sung dự toán để hoàn thành việc thực hiện các chỉ tiêu của chương trình, bảo đảm tối đa nguồn lực đầu tư, tránh lãng phí, thất thoát trong thực hiện.

Theo đại biểu Trịnh Xuân An, việc xử lý đưa các dự án chậm triển khai, tồn đọng vào triển khai cần gắn với nguyên tắc nếu có lợi cho địa phương, người dân và doanh nghiệp thì kiên quyết ủng hộ triển khai.

Đồng thời, với việc xử lý các dự án này, đại biểu đề nghị Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quan tâm triển khai Nghị quyết số 74 của Quốc hội về đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, trong đó tập trung xử lý đối với 55 dự án không hiệu quả, 13 dự án trọng điểm chậm tiến độ và hơn 800 dự án chậm hoặc chưa triển khai đưa đất vào sử dụng.

Bên cạnh những quy định hiện hành, đại biểu Nguyễn Quốc Luận đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục có những chỉ đạo hết sức quyết liệt trong việc sắp xếp, xử lý tài sản, nhà đất công dôi dư; rà soát, chỉnh sửa, bổ sung hoặc ban hành mới các văn bản hướng dẫn, đơn giản hóa thủ tục, phân cấp mạnh cho các địa phương, cơ quan, đơn vị trong thực hiện.

Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương tiếp tục rà soát lại tất cả các tài sản, cơ sở vật chất, nhà đất của các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, các tập đoàn, tổng công ty hiện nay không có nhu cầu sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả để bàn giao về cho các địa phương quản lý, sử dụng hoặc xử lý theo quy định của pháp luật để bảo đảm tận dụng tối đa nguồn lực tài sản công, tránh thất thoát, lãng phí.