Quốc hội thông qua Luật sửa đổi một số điều của 5 luật về tư pháp

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án đã sửa đổi, bổ sung thẩm quyền xét xử các tòa án trong hệ thống tòa án mới.

Sáng 25/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án, với 446/448 đại biểu Quốc hội có mặt tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 93,31% tổng số đại biểu).

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, trừ trường hợp Luật Tư pháp người chưa thành niên có quy định khác.

Quy định thẩm quyền xét xử của các tòa án

Đáng chú ý, luật đã sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, trong đó quy định thẩm quyền của các tòa án trong hệ thống tòa án mới.

Theo đó, Tòa án nhân dân tối cao sẽ giám đốc việc xét xử của các tòa án. Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (Tòa án cấp tỉnh) giám đốc việc xét xử của tòa án nhân dân khu vực thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ để bảo đảm việc áp dụng pháp luật nghiêm chỉnh và thống nhất.

Tòa án nhân dân khu vực (Tòa án khu vực) có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp quy định tại các điều 26, 28, 30 và 32 của Bộ luật này; giải quyết những yêu cầu quy định tại các điều 27, 29, 31 và 33 trong luật, trừ yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của một số tòa án nhân dân cấp tỉnh theo quy định tại khoản 2 Điều 37 của Bộ luật.

Luật cũng bổ sung quy định thẩm quyền của các Tòa chuyên trách thuộc Tòa án nhân dân khu vực.

Về thẩm quyền Tòa án nhân dân cấp tỉnh, luật quy định cấp tòa này có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục phúc thẩm những vụ việc mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân khu vực bị kháng cáo, kháng nghị; giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án nhân dân khu vực nhưng bị kháng nghị.

Tòa án cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc theo quy định của Luật Trọng tài thương mại.

Cùng với đó, luật bổ sung thẩm quyền của các Tòa chuyên trách thuộc cấp tòa này.

Tăng cường phân cấp, phân quyền cho Tòa án khu vực

Trước đó, trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí nêu rõ, việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm đối với các loại vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động, phá sản cho Tòa án nhân dân khu vực là nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về tăng cường phân cấp, phân quyền cho cơ sở.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nhấn mạnh, đây là giải pháp để sắp xếp, tổ chức tòa án theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả đã được Đảng ủy Tòa án nhân dân tối cao đề xuất trong Đề án "Tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy Tòa án nhân dân bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong thời kỳ mới" và được Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua.

Tòa án nhân dân khu vực là một cấp tòa án mới được thành lập có quy mô, thẩm quyền, số lượng và chất lượng Thẩm phán lớn hơn so với Tòa án cấp huyện trước đây.

Trong thời gian tới, Tòa án nhân dân tối cao sẽ thực hiện nhiều giải pháp như tăng cường đào tạo, tập huấn, bố trí đội ngũ Thẩm phán đủ năng lực để thực hiện tốt nhiệm vụ của Tòa án nhân dân khu vực, nên không cần thiết phải giữ lại thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm một số loại vụ án, vụ việc của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.