Phát huy truyền thống 80 năm, không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam

Sáng 25/8, tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành tư pháp (28/8/1945-28/8/2025) và Đại hội thi đua yêu nước ngành tư pháp lần thứ VI. Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định; Bộ trưởng Tư pháp Lào Phayvy Siboualypha.

Phát biểu ý kiến tại sự kiện, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, trải qua 80 năm hình thành và phát triển, Bộ Tư pháp đã đi qua những chặng đường đầy thử thách, thăng trầm nhưng cũng rất đỗi vẻ vang, xứng đáng với lời khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tư pháp là một cơ quan trọng yếu của chính quyền”.

Từ những ngày đầu kiến thiết nền tư pháp, pháp luật của một quốc gia non trẻ, trải qua 2 cuộc kháng chiến trường kỳ, thống nhất đất nước, đến giai đoạn đổi mới và hội nhập, Bộ, ngành Tư pháp luôn kiên định mục tiêu phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, bảo vệ công lý và thượng tôn pháp luật; chức năng, nhiệm vụ của Bộ, ngành Tư pháp ngày càng được mở rộng; vị trí, vai trò của Bộ, ngành Tư pháp ngày càng được nâng cao, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Đó là truyền thống quý báu, niềm tự hào và cũng là trách nhiệm cao quý để mỗi cán bộ, công chức, viên chức của ngành tư pháp hôm nay tiếp tục phấn đấu, sáng tạo, cống hiến, xây dựng ngành tư pháp Việt Nam ngày càng vững mạnh, hiện đại, hội nhập và nhân văn.

Đứng trước bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới với những thời cơ và thách thức đan xen, Bộ, ngành Tư pháp nhận diện rõ một số yếu tố sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động của Bộ, ngành trong thời gian tới. Đó là xu hướng chuyển đổi số mạnh mẽ trong quản lý công và dịch vụ pháp lý; hội nhập quốc tế pháp luật và tư pháp ngày càng sâu rộng; nhu cầu điều chỉnh quan hệ xã hội của pháp luật ngày càng đa dạng, phức tạp; yêu cầu cải cách thể chế, tinh gọn bộ máy hành chính; tăng cường pháp quyền và quản trị công minh bạch.

Bộ, ngành Tư pháp đã và đang thích ứng một cách linh hoạt và chủ động trước bối cảnh mới, quyết tâm đổi mới tư duy và phương thức hoạt động, bám sát các mục tiêu chiến lược của Đảng và Nhà nước để mỗi văn bản pháp luật được ban hành vừa “đứng trên mảnh đất thực tiễn Việt Nam”, vừa tiệm cận các tiêu chuẩn pháp lý quốc tế, thực sự góp phần khơi thông nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, kiến tạo môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, thuận lợi; nâng cao khả năng tiếp cận pháp luật của người dân; đóng góp tích cực vào việc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Tại buổi lễ, thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Phạm Minh Chính trao Huân chương Lao động hạng Nhất tặng Bộ Tư pháp; Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Huân chương Lao động hạng Ba tặng 3 Thứ trưởng Tư pháp.

Phát biểu ý kiến tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, trong buổi lễ trọng thể này, chúng ta thành kính tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn vô hạn Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người thầy vĩ đại của Cách mạng Việt Nam, Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới của Việt Nam, Người khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và đặt nền móng cho việc xây dựng nền tư pháp dân chủ cách mạng của chúng ta.

Trải qua 80 năm lịch sử cách mạng vẻ vang dưới sự lãnh đạo của Đảng, từ các cuộc kháng chiến trường kỳ, đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước đến công cuộc đổi mới và mở cửa, hội nhập quốc tế, hệ thống pháp luật của nước ta không ngừng được đổi mới, hoàn thiện đồng bộ phù hợp tình hình và yêu cầu thực tiễn qua mỗi thời kỳ. Trong đó, Đảng, Nhà nước ta luôn nhận thức sâu sắc vai trò đặc biệt quan trọng và tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng thể chế, pháp luật phục vụ sự phát triển của đất nước. Đến nay, chúng ta có 5 bản Hiến pháp các năm: 1946, 1959, 1980, 1992, 2013.

Trải qua 80 năm hình thành và phát triển, ra đời cùng với sự thành lập của Chính phủ lâm thời, khi vừa mới giành được độc lập trong tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”, Bộ Tư pháp đã cùng chính quyền dân chủ nhân dân non trẻ giải quyết những khó khăn bộn bề, làm nên những dấu ấn lịch sử, mở đầu cho hành trình xây dựng và phát triển của ngành tư pháp.

Từng là 1 trong 13 bộ đầu tiên của Chính phủ lâm thời năm 1945 đến hệ thống tổ chức đồng bộ từ Trung ương đến địa phương như hiện nay, chúng ta có thể khẳng định, ngành tư pháp luôn đồng hành và đóng góp quan trọng cho đất nước trong những chặng đường đấu tranh kiên cường của Đảng ta, nhân dân ta, vì độc lập dân tộc, vì Chủ nghĩa xã hội, ngày càng thể hiện rõ vị thế, vai trò của “cơ quan trọng yếu của chính quyền” - như Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu từng khẳng định.

Nhìn lại lịch sử hình thành, phát triển và trưởng thành của Bộ Tư pháp và ngành tư pháp trong hành trình 80 năm qua, chúng ta có thể khái quát 6 dấu ấn nổi bật, khái quát bằng 36 chữ: Chủ động xây dựng pháp quyền; Thực thi nghiêm túc pháp luật; Hiệu quả trong án dân sự; Tổ chức cán bộ nâng tầm; Hợp tác quốc tế mở rộng; Tích cực tháo gỡ vướng mắc.

Trong những năm gần đây, thực hiện đột phá chiến lược về xây dựng và hoàn thiện thể chế, Bộ Tư pháp tiếp tục thể hiện rõ vai trò là “kiến tạo phát triển”, “người gác cổng pháp lý” đặc biệt của Chính phủ với nhiệm vụ thẩm định tất cả các dự án luật, pháp lệnh trước khi trình Chính phủ, Quốc hội.

Đặc biệt trong nhiệm kỳ này, toàn ngành tư pháp đã bám sát các nghị quyết, kết luận của Trung ương, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tập trung đề xuất những định hướng chính sách lớn, then chốt trong cải cách pháp luật, cải cách tư pháp, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; sửa đổi quy trình lập pháp nhằm “nâng cao năng suất và chất lượng xây dựng pháp luật”. Công tác xây dựng và thi hành pháp luật ngày càng đổi mới về chất và lượng .

Với phương châm thể chế “vừa là nguồn lực, vừa là động lực, vừa là đột phá cho sự phát triển”, Thủ tướng đánh giá cao Bộ Tư pháp, ngành tư pháp nói chung đã phát huy tinh thần “làm hết việc chứ không làm hết giờ”, “làm ngày, làm đêm, làm thêm ngày nghỉ”, “làm xuyên Lễ, Tết”, để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, nhân dân giao phó.

Thủ tướng nhấn mạnh, chúng ta rất vui mừng, mong muốn và lý tưởng của Bác Hồ kính yêu về một nền pháp quyền nhân nghĩa dựa trên đạo lý, vì lợi ích của đất nước, của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân đã và đang được toàn Đảng, toàn dân ta tập trung xây dựng và từng bước hiện thực hóa. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, ngành tư pháp đã luôn nỗ lực, trách nhiệm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và đóng góp tích cực, hiệu quả trong quá trình xây dựng, củng cố, phát triển 3 trụ cột quan trọng của đất nước.

Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương, đánh giá cao sự nỗ lực, cố gắng và những thành tích quan trọng của Bộ Tư pháp, toàn ngành tư pháp trong suốt 80 năm qua, đóng góp quan trọng cho những thành tựu chung của đất nước. Xin nhiệt liệt chúc mừng các đồng chí!

Thủ tướng nêu rõ, thời gian tới, bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Đất nước ta có những thời cơ vận hội và khó khăn thách thức đan xen, nhưng khó khăn thách thức nhiều hơn là thời cơ, thuận lợi. Để đạt được việc hoàn thành 2 mục tiêu chiến lược 100 năm, nhiệm vụ đặt ra cho chúng ta là rất nặng nề; trong đó, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định và chỉ đạo: Thể chế đang là “điểm nghẽn của điểm nghẽn", do đó hoàn thiện thể chế, pháp luật được coi là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Thủ tướng đề nghị các đồng chí tập trung quán triệt, thực hiện thống nhất “5 quan điểm” sau:

Thể chế vừa là mục tiêu, vừa là động lực, nguồn lực, nền tảng vững chắc cho sự phát triển của đất nước. Thể chế phải đi sớm, đi trước mở đường cho đột phá phát triển, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, sức sáng tạo, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Chuyển đổi trạng thái, đưa công tác xây dựng và thi hành pháp luật từ “điểm nghẽn của điểm nghẽn” trở thành “đột phá của đột phá”, trở thành lợi thế cạnh tranh đưa đất nước phát triển trong giai đoạn mới, kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc phát triển văn minh, giàu mạnh, thịnh vượng. Đầu tư cho công tác xây dựng chính sách, pháp luật là đầu tư cho phát triển; đưa thể chế, pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh quốc gia, của doanh nghiệp. Tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật, tạo đột phá huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực.

Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu ngành tư pháp tập trung thực hiện “5 tiên phong”:

Tiên phong đẩy mạnh toàn diện công tác hoàn thiện thể chế, đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng xây dựng và thực thi luật. Tiên phong tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quy định pháp luật từ yêu cầu thực tiễn. Tiên phong rà soát, hệ thống hóa và pháp điển hóa. Tiên phong phân cấp, phân quyền trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Tiên phong phổ biến và giáo dục thực thi pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Thủ tướng lưu ý cần thực hiện tiến bộ, công bằng, bình đẳng trong thượng tôn pháp luật, góp phần kiến tạo đất nước phát triển nhanh và bền vững, đưa pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh quốc gia.

Thủ tướng nêu rõ, nhiệm vụ trong giai đoạn phát triển mới của đất nước đối với ngành tư pháp hết sức nặng nề nhưng cũng rất vẻ vang và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng; trong đó phải cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định pháp luật trong năm 2025. Đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, của tất cả các cấp, các ngành, các địa phương, mà Bộ Tư pháp phải là tiên phong, nòng cốt.

Thủ tướng yêu cầu một số nội dung trọng tâm, theo đó, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong xây dựng và thực thi quan trọng; trong đó lưu ý 3 điểm quan trọng: Các luật phải thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo quy định. Luật cần quy định theo hướng khung, mang tính nguyên tắc, chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội; giao Chính phủ quy định chi tiết. Người đứng đầu Bộ, ngành, địa phương phải trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và chịu trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và pháp luật về công tác xây dựng pháp luật, theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao.

Tiếp tục đổi mới tư duy trong công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý Nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển; chuyển từ tư duy “quản lý” sang “phục vụ”, kiến tạo phát triển; xóa bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi của cấp dưới.

Tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật, xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, thượng tôn pháp luật. Tiếp tục rà soát, kịp thời thể chế hóa “Bộ tứ trụ cột”, đặc biệt là Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị. Tập trung khắc phục tổng thể, căn cơ tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn trong xây dựng và thực thi pháp luật. Đổi mới mạnh mẽ công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận hành hiệu quả Cổng Pháp luật quốc gia; tăng cường truyền thông chính sách.

Ưu tiên nguồn lực, đầu tư bài bản, xứng tầm cho công tác xây dựng pháp luật. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách thu hút, đãi ngộ xứng đáng với đội ngũ cán bộ xây dựng pháp luật; bố trí hạ tầng công nghệ, cơ sở dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ số, AI, trợ lý ảo… trong đổi mới, hiện đại hóa công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật. Đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ ngành tư pháp có phẩm chất, năng lực, trình độ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, gương mẫu, đi đầu trong chấp hành và tuân thủ pháp luật, “phụng công, thủ pháp, chí công vô tư cho nhân dân noi theo”, như Bác Hồ kính yêu đã căn dặn.

Thực hiện phương châm “thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, quản trị thông minh”, tuy nhiên, phải đi đôi với tăng cường và thiết kế công cụ kiểm tra giám sát, nhằm phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn kịp thời và kiên quyết xử lý các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong thi hành pháp luật và trục lợi chính sách. Tiếp tục đẩy mạnh cắt giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho người dân, doanh nghiệp. Giảm khâu trung gian, loại bỏ tình trạng cấp trên "hợp thức hóa" cho cấp dưới.

Xây dựng luật phải bám sát thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, lấy thực tiễn là thước đo; chú ý lắng nghe góp ý của các nhà khoa học, chuyên gia, nhân dân với tinh thần rất cầu thị, lắng nghe, khiêm tốn nhưng phải bản lĩnh, bám sát thực tiễn, không bảo thủ.

Thủ tướng nêu rõ, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Xã hội luôn luôn biến đổi, tiến lên mãi không bao giờ thụt lùi. Luật pháp cũng tiến lên mãi không thụt lùi. Đó là quy luật”. Trong bối cảnh đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên mới, sứ mệnh của ngành tư pháp là không ngừng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam dân chủ, công bằng, hiện đại, đồng bộ, thực chất, vì nhân dân phục vụ, tiệm cận chuẩn mực, thông lệ quốc tế, được thực hiện nghiêm minh, nhất quán, công khai, minh bạch.

Thủ tướng mong muốn và tin tưởng rằng, với truyền thống 80 năm xây dựng và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự đồng hành của Quốc hội, sự quản lý Chính phủ; sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng nhất trí của toàn thể cán bộ, công chức, viên chức ngành tư pháp, công tác tư pháp trong thời gian tới tiếp tục có bước phát triển mới, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc.

Nhân buổi lễ trọng thể này, Thủ tướng đề nghị các bộ, ban, ngành, các cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp tiếp tục quan tâm, phối hợp chặt chẽ Bộ Tư pháp và toàn ngành tư pháp, coi công tác tư pháp là công tác chung, là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên của cả hệ thống chính trị, các bộ, ngành, địa phương.