Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025–2030

Sáng 23/9, tại Hà Nội, Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc (MTTQ), các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, khai mạc trọng thể. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng tại Đại hội. Chúng tôi trân trọng giới thiệu bài phát biểu của đồng chí Tổng Bí thư.

Thưa Đoàn Chủ tịch Đại hội,

Thưa các đồng chí đại biểu Đại hội,

Thưa các Đại biểu, khách quý

Hôm nay, tôi rất vui mừng dự Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ nhất sau khi chúng ta tái cấu trúc tổ chức, thành lập Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương. Đây là sự kiện chính trị đặc biệt: Đại hội đầu tiên của một mô hình mới, đại diện cho khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong bối cảnh cả hệ thống chính trị đang chuyển mạnh theo tinh thần Nghị quyết 18, sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Đại hội quyết định phương hướng tập hợp và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân để thực hiện đường lối lãnh đạo của Đảng, đưa đất nước phát triển hùng cường, thịnh vượng, vì cuộc sống hạnh phúc, phồn vinh của nhân dân.

Lời đầu tiên, tôi trân trọng gửi tới các đồng chí đại biểu, các vị khách quý và toàn thể Đại hội lời chào thân ái, lời thăm hỏi ân cần và lời chúc mừng tốt đẹp nhất. Chúc 346 đại biểu chính thức đến từ 25 tổ chức đảng trực thuộc, những đảng viên ưu tú được bầu chọn, tiêu biểu cho trí tuệ, niềm tin, sự thống nhất ý chí, hành động, quyết tâm, khát vọng vươn lên và sức mạnh đoàn kết, đại diện cho hơn 5.000 đảng viên trong toàn Đảng bộ về dự Đại hội hoàn thành tốt nhiệm vụ và trách nhiệm của Đảng viên trong Đại hội. Chúc Đại hội thành công tốt đẹp.

Thưa các đồng chí,

Mặt trận là Nhân dân. Mặt trận là nơi quy tụ rộng rãi nhất của quần chúng - người lao động, nông dân, phụ nữ, phụ lão, thanh niên, thiếu niên, nhi đồng, cựu chiến binh; đồng bào các dân tộc, các tôn giáo; trí thức, doanh nhân, văn nghệ sĩ; người Việt Nam ở nước ngoài. Sức mạnh của Mặt trận chính là sức mạnh của lòng dân. Truyền thống của Mặt trận là đoàn kết. Đoàn kết để dựng nước, giữ nước, phát triển đất nước; đoàn kết để ổn định xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, thực hiện những mục tiêu lớn của dân tộc.

Chúng ta bước vào nhiệm kỳ 2025–2030 với yêu cầu mới: Đồng bộ tái cấu trúc tổ chức gắn với đổi mới phương thức hoạt động; cấu trúc lại không gian phát triển kinh tế - xã hội bằng việc "sắp xếp lại giang sơn" qua việc phân chia địa lý cấp tỉnh, cấp xã với mô hình chính quyền địa phương 3 cấp; chuyển từ "đúng hướng" sang "đúng và đủ kết quả", đo đếm được, kiểm chứng được, thành quả có được không chỉ là cảm nhận mà phải đi vào đời sống vật chất và tinh thần, hoạt động xã hội của từng phố phường, thôn xóm, làng bản, vào từng gia đình, vào mỗi cá nhân. Phía trước, chúng ta mang trên vai hai mục tiêu 100 năm của dân tộc, trong đó tinh thần của Dự thảo Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Dự thảo Nghị quyết nhiệm kỳ thứ nhất của Mặt trận Tổ quốc và Chương trình hành động mà Đại hội các đồng chí thảo luận, quyết định sẽ là "nền tảng", là "sợi chỉ đỏ" xuyên suốt nhiệm kỳ. Vấn đề cốt lõi là "đề ra mục tiêu gì" và "ai làm, làm đến đâu, khi nào xong, đo bằng gì, kết quả như thế nào".

Trước Đại hội của các đồng chí, tập thể Bộ Chính trị đã làm việc với Ban Thường vụ Đảng ủy Mặt trận về các công tác liên quan đến tổ chức Đại hội nhiệm kỳ lần thứ nhất. Bộ Chính trị đã ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực, cố gắng của Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức đại hội đại biểu đảng các cấp trong khối Mặt trận và chuẩn bị các nội dung phục vụ tổ chức Đại hội đại biểu đảng bộ Mặt trận lần thứ nhất. Công tác chuẩn bị dự thảo văn kiện và phương án nhân sự được thực hiện chu đáo, nghiêm túc, công phu, khoa học, bảo đảm theo đúng các quy định và hướng dẫn của Trung ương. Nội dung văn kiện cơ bản bám sát tư tưởng, quan điểm lớn trong dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng và sát tình hình thực tiễn của Đảng bộ Mặt trận, phương án nhân sự cơ bản bảo đảm về cơ cấu, số lượng, tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định và tình hình, đặc điểm của Đảng bộ Mặt trận.

Những hạn chế trong nhiệm kỳ Đại hội vừa qua cũng được các đồng chí kiểm điểm nghiêm túc với tinh thần đảng viên, tinh thần cầu thị. Bộ Chính trị cũng nhất trí đánh giá: Nội dung, phương thức tập hợp các tầng lớp nhân dân có lúc, có việc chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Một số phong trào thi đua yêu nước, cuộc vận động ở một số nơi hiệu quả chưa cao; công tác giám sát và phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, chính quyền có nơi còn lúng túng; hoạt động đối ngoại nhân dân chưa tương xứng với tiềm năng, vị thế của Mặt trận. Việc chuyển đổi mô hình tổ chức đảng còn mới, nên ở một số cấp ủy còn lúng túng trong vận hành. Một số tổ chức đảng còn thiếu chủ động trong việc cụ thể hóa nghị quyết, triển khai chương trình công tác chưa kịp thời, chưa theo kịp định hướng chuyển đổi số. Sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt cấp ủy ở một số nơi còn hình thức, nội dung chưa sát với nhiệm vụ chính trị và đặc thù cơ quan, tổ chức. Công tác phát triển đảng viên còn khó khăn. Việc tự phê bình và phê bình trong đánh giá tổ chức đảng, đảng viên còn nể nang, tính chiến đấu chưa cao. Một số tổ chức đảng triển khai công tác kiểm tra, giám sát chưa toàn diện, thiếu trọng tâm, trọng điểm; công tác phòng ngừa, phát hiện vi phạm chưa kịp thời, một số tổ chức đảng vẫn còn tình trạng đơn, thư khiếu kiện kéo dài. Công tác dân vận và lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở một số cơ quan, tổ chức vẫn còn hình thức. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong chỉ đạo, điều hành, sinh hoạt đảng còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và hiện đại hóa trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng...

Nhiệm vụ của các đồng chí trong Đại hội là nghiên cứu, thảo luận, tranh luận thực sự dân chủ, khoa học, khách quan, dũng cảm để đi tới thống nhất. Phải thể hiện mạnh mẽ tinh thần đấu tranh phê và tự phê, phải thể hiện rõ quan điểm của đảng viên, của Chi bộ trong các đóng góp ý kiến vào các văn kiện để làm cho các văn kiện của Đại hội mang tính thực tiễn, tính khả thi, tính đặc thù, tính chiến đấu, tính nhân dân...

Tôi đề nghị chúng ta nhất quán Ba quan điểm chỉ đạo:

1- Lấy Nhân dân làm trung tâm, chủ thể, mục tiêu và động lực của đổi mới. Mọi nghị quyết, chương trình hành động phải trả lời: Ích lợi thiết thực gì cho dân, cho từng nhóm yếu thế, cho từng cộng đồng cụ thể?

2- Kết hợp dân chủ-kỷ cương-pháp quyền. Mở rộng dân chủ ở cơ sở, thúc đẩy đối thoại xã hội, song hành với kỷ cương thực thi, thượng tôn pháp luật, tôn trọng khác biệt.

3- Chuyển từ phong trào hình thức sang kết quả thực chất, dựa trên dữ liệu, số liệu; ưu tiên các mô hình có khả năng nhân rộng nhanh, chi phí hợp lý, tác động lớn đến đời sống, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.

Tôi đề nghị các đồng chí tập trung thực hiện 6 trọng tâm:

Một là, kiện toàn tổ chức và cơ chế phối hợp: "một việc, một đầu mối, một thời hạn, một kết quả". Hoàn thiện Quy chế phối hợp công tác giữa 25 tổ chức Đảng trực thuộc Đảng ủy Mặt trận. Cần phân cấp, phân quyền rõ ràng; chống chồng chéo. Xóa bỏ hành chính hóa tổ chức Mặt trận; giữ đúng các nguyên tắc hoạt động của hệ thống chính trị đã được quy định trong các văn bản pháp quy, trong điều lệ Đảng và các quy định liên quan.

Hai là, củng cố, mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân tộc "không ai bị bỏ lại phía sau". Thiết kế mạng lưới đại diện và tham gia đa tầng, đa kênh cho công nhân, nông dân thế hệ mới, thanh niên trên nền tảng số, phụ nữ, người yếu thế, đồng bào tôn giáo, dân tộc; thúc đẩy đoàn kết tôn giáo; đoàn kết dân tộc; các dân tộc anh em đều là "con Rồng cháu Tiên", anh em cùng một mẹ cha. Triển khai "Cổng Mặt trận số" tiếp nhận kiến nghị 24/7; Tổ chức "Tháng nghe dân nói" ở tất cả các cấp, các vùng miền; thiết lập bản đồ tương tác vấn đề dân sinh. Phát huy đặc trưng quý giá của Việt Nam là không có xung đột tôn giáo, dân tộc để phát triển các khối đại đoàn kết; củng cố văn hóa khoan dung, hòa hiếu đồng thuận, biến khác biệt thành đặc thù, thành nguồn lực phát triển đất nước.

Ba là, chăm lo đời sống Nhân dân với 6 trọng điểm dân sinh và giao trách nhiệm chủ công cho từng tổ chức: (1) Việc làm-tiền lương-an toàn lao động (Công đoàn); (2) Sinh kế nông thôn xanh-nông nghiệp số -chuỗi giá trị (Hội Nông dân); (3) An sinh gia đình-bình đẳng giới-phòng chống bạo lực (Hội Liên hiệp Phụ nữ); (4) Thanh niên khởi nghiệp-kỹ năng số-tình nguyện cộng đồng (Đoàn Thanh niên); (5) Đền ơn đáp nghĩa-trật tự, kỷ cương cộng đồng (Cựu Chiến binh, Cựu Công an nhân dân). Thiết lập Quỹ trợ giúp khẩn cấp cộng đồng cấp tỉnh; thí điểm bảo hiểm rủi ro cộng đồng cho các nhóm dễ tổn thương; liên kết tôn giáo, doanh nghiệp, nhà hảo tâm vào chuỗi phúc lợi xã hội minh bạch, có kiểm toán xã hội; (6) Các tổ chức chính trị, xã hội hoạt động theo đúng tiêu chí, mục đích, thể hiện rõ tính đại diện, tính quần chúng, xã hội - nhân văn, tự nguyện - dân chủ; vì mục tiêu cao cả của dân tộc, đất nước và nhân dân.

Bốn là, đổi mới phương thức hoạt động đoàn thể, chống "hình nón ngược" giữa Trung ương và cơ sở. Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ phải mở rộng đáy kim tự tháp: Mỗi khu công nghiệp có những tổ chức Đoàn, tổ chức Hội mạnh; mỗi trường học là một dự án phục vụ cộng đồng có sản phẩm cụ thể; chuyển trọng tâm sang vì người học, vì tri thức; đào tạo lao động trẻ ngoài khu vực nhà nước, thanh niên số. Công đoàn trở về đúng chức năng: Đối thoại định kỳ, thảo luận tập thể thực chất, bảo vệ quyền lợi người lao động, xây dựng thiết chế công đoàn ở nơi ở, nơi làm việc. Hội Nông dân gắn hợp tác xã, cụm liên kết, chế biến, thị trường; Hội Liên hiệp Phụ nữ đi đầu trong chương trình an sinh, hạnh phúc gia đình, chăm sóc sức khỏe tinh thần. Hội Cựu Chiến binh, Cựu Công an nhân dân là điểm tựa về kỷ luật, trật tự, phòng chống tệ nạn ở cộng đồng. Tuyệt đối tránh phong trào hình thức, hội họp dày, báo cáo đẹp nhưng kết quả mỏng. Các tổ chức, đoàn thể chính trị xã hội là "ngôi nhà chung" của từng nhóm cộng đồng xã hội hoạt động theo chuyên môn, ngành nghề, lĩnh vực sao cho thật đoàn kết, đậm đà bản sắc, mang tính nghề nghiệp cao...

Năm là, thể chế hóa thành quy trình bắt buộc đối với chủ trương: Dân biết-dân bàn-dân làm-dân kiểm tra-dân giám sát-dân thụ hưởng; Ban hành Bộ tiêu chí "3 công khai - 3 giám sát": Công khai mục tiêu-nguồn lực-tiến độ; giám sát bởi Nhân dân - Mặt trận - báo chí. Mọi chương trình an sinh có mốc thời hạn, chuẩn đầu ra, chỉ số tác động; kết thúc mỗi quý phải đánh giá công khai, lấy ý kiến người thụ hưởng với sự tham gia của đại diện người lao động, doanh nghiệp, chính quyền, Mặt trận và đoàn thể.

Sáu là, kỷ cương thực thi, thi đua thiết thực, kiểm tra đến cùng. Áp dụng công thức 3 Dễ - 3 Rõ – 3 Đo: Dễ hiểu-Dễ nhớ-Dễ làm; Rõ mục tiêu-Rõ trách nhiệm-Rõ thời hạn; Đo đầu vào-Đo đầu ra-Đo tác động. Mỗi tổ chức thành viên đăng ký "mỗi quý một kết quả lớn", "mỗi năm hai đột phá"; công khai trên bảng theo dõi điện tử. Tăng cường kiểm tra, giám sát, khen thưởng-kỷ luật nghiêm minh; không bao biện làm thay, không né tránh va chạm, không chạy theo thành tích.

Để 6 trọng tâm trên đi vào cuộc sống, vai trò Ban Thường vụ, cấp ủy các cấp và từng đảng viên là quyết định: Ban Thường vụ Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc phải thật sự gương mẫu, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; chọn đúng đột phá, đúng người, đúng việc; thiết lập cơ chế phối hợp thông suốt từ Trung ương đến cơ sở; phấn đấu hoàn thành 6 trọng tâm trong 6 tháng đầu nhiệm kỳ. Cấp ủy các cấp lãnh đạo và tạo điều kiện để Mặt trận, các đoàn thể phát huy đúng chức năng, không hành chính hóa; ra đề bài rõ ràng, phân bổ nguồn lực minh bạch, gỡ rào cản cho cơ sở; định kỳ đối thoại với Nhân dân. Đảng viên công tác trong hệ thống Mặt trận và đoàn thể phải là hạt nhân nòng cốt, giữ "3 gần": Gần dân-gần cơ sở-gần không gian số; "5 phải": Phải lắng nghe-phải đối thoại-phải làm mẫu-phải chịu trách nhiệm-phải báo cáo kết quả; "4 không": Không hình thức-không né tránh-không đùn đẩy-không làm sai chức năng.

Tôi đề nghị Đại hội thảo luận kỹ và thật kỹ. Chỉ thông qua những chỉ tiêu mà chúng ta tin chắc có thể làm được và làm tốt. Mục tiêu ít nhưng rõ, đo được, lan tỏa được. Nghị quyết của Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương không phải bản sao của Dự thảo Nghị quyết Đại hội XIV; phải có bản sắc Mặt trận, mang tính đặc thù của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, dễ nhớ-dễ làm-dễ kiểm tra. Đừng để Nghị quyết "đẹp trên giấy". Nghị quyết phải để mọi người đều biết cần làm gì ngay ngày mai, tuần tới, quý tới.

Tôi gợi mở một số mốc triển khai sớm để Đại hội cân nhắc quyết nghị: Trong 3 tháng sau Đại hội: Hoàn thành kiện toàn tổ chức, ban hành Kế hoạch thực hiện 3 Nhất quán, khai trương "Cổng Mặt trận số", chọn mỗi tỉnh/thành phố 1 mô hình điểm về đối thoại xã hội và 1 mô hình điểm về an sinh cộng đồng. Trong 6 tháng sau Đại hội: Tổ chức "Tháng nghe dân nói" đồng loạt ở các cấp, các tổ chức, đoàn thể thuộc mặt trận; vận hành bản đồ số về vấn đề dân sinh; chấm dứt tình trạng "hình nón ngược" ở tổ chức Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ bằng đề án mở rộng cơ sở tại khu công nghiệp, khu nhà trọ, nông thôn mới. Trong 1 năm: Đánh giá độc lập bộ chỉ số niềm tin xã hội cấp tỉnh; công bố kết quả an sinh cộng đồng; nhân rộng mô hình đối thoại xã hội nếu đạt tiêu chí.

Trong mọi thời kỳ, lòng dân yên thì xã tắc bền. Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố niềm tin của Nhân dân, giữ gìn bản sắc văn hóa, thúc đẩy sáng tạo và nhân ái - đó là những tuyến phòng thủ mềm nhưng vô cùng vững chắc của quốc gia. Mặt trận là nơi đan sợi dây kết nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; là nơi biến chủ trương đúng thành hành động đúng, kết quả đúng.

Chúng ta có đầy đủ điều kiện và niềm tin để thành công: Truyền thống đoàn kết, hệ giá trị văn hóa Việt Nam, sự đồng thuận xã hội, vị thế quốc gia ngày càng nâng cao, và nhất là tinh thần trách nhiệm của từng cán bộ Mặt trận, từng cán bộ đoàn thể, từng đảng viên. Điều tôi mong muốn nhất ở nhiệm kỳ này là thấy rõ sự đổi thay ở cơ sở: Họp ít hơn; làm việc, hành động nhiều hơn; ít khẩu hiệu hơn, nhiều kết quả hơn; ít thủ tục hơn, nhiều nụ cười của Nhân dân hơn.

Với tinh thần ấy, tôi kêu gọi các đồng chí đoàn kết một lòng, hành động quyết liệt, kỷ cương, sáng tạo, biến Nghị quyết thành hiện thực cuộc sống, biến kỳ vọng thành thành quả, để khối đại đoàn kết toàn dân tộc thực sự là nguồn lực vô tận cho một Việt Nam phát triển phồn vinh, hạnh phúc, vững bước hướng tới hai mục tiêu 100 năm mà Đảng đã đề ra, Nhân dân mong đợi.

Chúc Đại hội thành công tốt đẹp.

Xin trân trọng cảm ơn các đồng chí và các vị đại biểu.