Nối dài truyền thống thanh niên xung phong

Với hơn 2.000 hội viên sinh sống trải dài khắp 43 chi hội từ miền biên viễn đến đô thị ven biển của tỉnh, Hội Cựu thanh niên xung phong (TNXP) Quảng Ninh không chỉ giữ gìn những ký ức hào hùng trên khắp chiến trường Truông Bồn, Đồng Lộc hay Đường 20 Quyết Thắng, mà còn đang khẳng định vai trò tiên phong trong phát triển kinh tế – xã hội địa phương. Từ việc khơi thông giao thông nông thôn, hỗ trợ xây dựng nhà ở cho đồng đội đến triển khai các mô hình kinh tế giỏi... Hội đã và đang góp phần nâng cao đời sống, chăm lo an sinh và gìn giữ đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” cho thế hệ hôm nay.

Khúc tráng ca thanh niên xung phong

Hội Cựu TNXP Quảng Ninh được thành lập từ ngày 28/12/2006. Trải qua gần hai thập kỷ hoạt động đã trở thành mái nhà chung của hơn 2.000 cán bộ, hội viên trên địa bàn toàn tỉnh. Đến nay, toàn tỉnh có 43 hội, chi hội tổ chức sinh hoạt ở cấp xã, phường và đặc khu, với tổng số 2.053 hội viên. Đây là lực lượng hùng hậu, có sức lan tỏa lớn trong việc giữ gìn truyền thống “Nghĩa tình đồng đội” và tiếp nối tinh thần xung phong, cống hiến của thế hệ trẻ.

Theo con số thống kê, số hội viên thuộc thế hệ chống Pháp (trước 1954) hiện còn 27 cụ, tuổi cao nhất hơn 100 tuổi; thế hệ chống Mỹ (1965-1975) chiếm hơn 1.500 người, hầu hết từng trực tiếp tham gia xây dựng, mở đường, giao thông trọng điểm và gần 500 hội viên thuộc lực lượng TNXP trong chiến tranh biên giới 1979, đã đóng góp vào công cuộc bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Trong hành trình đấu tranh giành độc lập và xây dựng đất nước, lực lượng thanh niên Quảng Ninh đã hăng hái lên đường nhập ngũ, tham gia TNXP, tình nguyện đảm nhận những nhiệm vụ gian khổ nơi tuyến lửa. Nhiều người trực tiếp tham gia mở đường, vận chuyển hàng hóa, sửa chữa cầu cống dưới mưa bom bão đạn, góp phần đảm bảo huyết mạch giao thông phục vụ chiến đấu.

Một dấu mốc lịch sử đặc biệt là ngày 15/7/1967, khi Tổng đội TNXP N.78 Quảng Ninh (thuộc Tỉnh Đoàn Quảng Ninh và Sở Giao thông Quảng Ninh quản lý) được thành lập tại vùng núi rừng Yên Tử - Đệ tứ Chiến khu Đông Triều. Tổng đội gồm 800 đội viên là con em các dân tộc trên địa bàn tỉnh, mang trên vai trọng trách đảm bảo giao thông phục vụ quân sự giữa giai đoạn kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt.

Kể về những năm tháng ấy, ông Đinh Công Kẻ (sinh năm 1950) hiện sinh sống tại phường Hiệp Hòa, cho biết: Bố tôi là liệt sĩ thời kháng chiến chống Pháp, mẹ được phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng nên tôi thuộc thành phần được ưu tiên không lên đường nhập ngũ. Năm 16 tuổi học hết lớp 10, tôi còn được bố trí làm văn thư Huyện ủy Yên Hưng. Làm hơn 1 năm thì có đợt tuyển TNXP, tôi trốn gia đình tham gia và được phân về Đội C781 của Đội TNXP N.78 Quảng Ninh. Chúng tôi luôn cống hiến hết sức mình để góp phần bảo vệ Tổ quốc.

Trên tuyến đường dài 80km từ phường Bình Khê đến xã Quảng La, cán bộ, đội viên TNXP N.78 đã kiên cường vượt qua hiểm nguy, vận chuyển vũ khí, lương thực, thuốc men ra tiền tuyến. TNXP còn tham gia khôi phục tuyến đường Kênh Đồng - Bãi Cháy, san lấp hố bom, sửa chữa cầu cống, nhằm giữ cho tuyến đường chiến lược luôn thông suốt.

Năm 1969, ông đi học bổ túc văn hóa ở Đông Triều, sau đó học Trung cấp Mỏ. Năm 1977, ông về công tác tại Công ty Than Thống Nhất sau đó nghỉ hưu. Năm 1999, khi thành lập Ban Liên lạc cựu TNXP tỉnh, ông Kẻ trở thành “người dẫn đường” cho nhiều hội viên trong việc hoàn thiện hồ sơ, nhận chế độ trợ cấp, giúp họ gắn bó với tổ chức Hội hơn nửa thế kỷ qua.

Còn với ông Ngô Hoàng Sao (sinh năm 1953), hiện sinh sống tại khu phố Yết Kiêu 3, phường Hồng Gai, đã từng phục vụ tại Đại đội 9, Đội TNXP 25 thuộc Đoàn 559, mở đường “Đường 20 Quyết Thắng” qua Quảng Bình. Đường hầm bom, rừng sâu, mưa bão… không làm chùn bước ông cùng đồng đội. Kỷ niệm ấy vẫn vẹn nguyên trong tâm khảm: “Từng hố bom sâu như miệng núi lửa, chúng tôi lấp đầy bằng xẻng, gánh đất. Mỗi viên gạch, mỗi mét đường đều thấm mồ hôi và máu của chúng tôi”.

Tinh thần xung kích của TNXP tiếp tục được phát huy trong cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc (1978-1979). Bà Vũ Thị Như (sinh năm 1960), sinh sống tại khu phố Hồng Hà, phường Móng Cái 2, cho biết: Tôi tham gia Đội TNXP E371 giai đoạn 1978-1982. Đội tham gia đào hào, đắp lũy, vận chuyển xăng dầu, vũ khí phục vụ cho các đơn vị chiến đấu tại địa bàn biên giới, đồng thời tham gia phát triển sản xuất. Sau khi xuất ngũ, tôi tiếp tục xây dựng cuộc sống, tham gia công tác giáo dục, nhưng vẫn luôn giữ tấm lòng hướng về đồng đội. Những đêm canh gác, nghe tiếng suối rì rào, nhớ các đồng chí đã hy sinh… Mỗi lần gặp nhau, chúng tôi lại ôn lại kỷ niệm và tự hứa giữ vững đạo lý "Uống nước nhớ nguồn”.

Nhờ những câu chuyện đó, Hội không chỉ là nơi sinh hoạt tập thể mà còn là “ngân hàng ký ức”, là bản anh hùng ca của lực lượng TNXP, góp phần làm nên truyền thống vẻ vang của Hội Cựu TNXP Quảng Ninh. Đoàn kết, sẻ chia, đồng cam cộng khổ và nghĩa tình đồng đội chính là phẩm chất cốt lõi vẫn được các cấp hội thắp lửa, lan tỏa qua từng buổi “về nguồn” thăm chiến trường xưa hay gặp gỡ, giao lưu với TNXP các địa phương bạn. Qua đó thu hút đông đảo hội viên tham gia, khơi dậy lòng tự hào, giữ gìn bản sắc cách mạng cho thế hệ trẻ. 

Đóng góp trên mặt trận phát triển kinh tế - xã hội

Tiếp tục phát huy truyền thống của TNXP qua các cuộc chiến tranh giành lại độc lập, bảo vệ tổ quốc; Hội TNXP Quảng Ninh hiện còn là lực lượng nòng cốt trong nhiều hoạt động đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội và an sinh địa phương.

Nhiều hội viên Hội Cựu TNXP thường xuyên tham gia những công trình trọng điểm: Mở đường giao thông vùng sâu, sửa chữa cầu cống, cải tạo kênh mương thủy lợi. Điển hình như các hội viên thuộc Đội E371, C781, 25 đã góp phần quan trọng trong việc khôi phục giao thông sau chiến tranh, tạo điều kiện cho phát triển du lịch, giao thương hàng hóa.

Đến nay, các hội viên Hội Cựu TNXP tỉnh mặc dù tuổi đã cao (thấp nhất 66 tuổi, nhiều nhất hơn 100 tuổi), nhưng họ vẫn thường xuyên tổ chức vận động, thăm hỏi, trợ giúp hội viên ốm đau, khó khăn. Tiêu biểu như bà Vũ Thị Như (khu phố Hồng Hà, phường Móng Cái 2) là hội viên tích cực tham gia hoạt động giúp đỡ hội viên khó khăn thoát nghèo; tham gia các kêu gọi đóng góp của phường, các phong trào của địa phương...

Được biết, trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh đã trao tặng 616 suất quà, trị giá 258,2 triệu đồng cho hội viên gặp khó khăn dịp Tết Nguyên đán, trong đó Quỹ Thiện Tâm và các quỹ từ thiện ủng hộ hơn 53 triệu đồng. Các cấp hội địa phương trao 514 suất quà với tổng trị giá 204,2 triệu đồng. Khi bão số 3 (Yagi) năm 2024 gây thiệt hại nặng cho hội viên, Ban Thường trực trích Quỹ “Nghĩa tình đồng đội” cứu trợ khẩn cấp, trao tặng gạo, mỳ, chăn màn, quần áo…, mỗi trường hợp từ 1 - 2 triệu đồng... Trong năm 2024, các cấp hội đã tổ chức thăm hỏi, động viên gần 1.000 lượt hội viên ốm đau, giá trị tiền và hiện vật trên 150 triệu đồng; tặng 612 suất quà, trị giá gần 240 triệu đồng và 100kg lương thực.

Trong chương trình “Nghĩa tình đồng đội Cựu TNXP Quảng Ninh”, đến hết năm 2024, các hội viên tham gia ủng hộ với tổng số tiền hơn 280 triệu đồng. Từ nguồn quỹ này, Hội đã hỗ trợ xây mới và sửa chữa nhà ở cho nhiều hội viên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (tiêu biểu phường Cẩm Phả, xã Tiên Yên…). Riêng 6 tháng đầu năm 2025, Hội Cựu TNXP tỉnh đã vận động, phối hợp với Đoàn thanh niên hỗ trợ, giúp đỡ 4 hội viên được sửa chữa, cải thiện nhà ở và chuẩn bị hỗ trợ sửa nhà 1 hội viên; lập hồ sơ báo cáo Trung ương hội hỗ trợ 2 hội viên; đồng thời nguồn quỹ cũng hỗ trợ kịp thời cho nhiều gia đình neo đơn, bệnh tật...

Nhiệm vụ giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới cũng được Hội tích cực tham gia thông qua hiến đất, huy động xã hội hóa. Riêng năm 2023, hội viên đã hiến hơn 2.000 m² đất cho các dự án giao thông, thủy lợi ở Móng Cái và Quảng Yên.

Cùng với đó, thực hiện phong trào “Cựu TNXP làm kinh tế giỏi vì nghĩa tình đồng đội”, nhiều hội viên đã thành lập hợp tác xã, phát triển trang trại, vườn mẫu, góp phần nâng cao thu nhập vùng nông thôn.

Các hội, chi hội cựu TNXP trên địa bàn còn tích cực bảo vệ quyền lợi, chính sách cho hội viên. Hội đã chủ động phối hợp với các sở, ngành thẩm tra, xác minh chế độ cho hội viên theo Quyết định 40/2011/QĐ‑TTg và 62/2011/QĐ‑TTg ngày 27/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ quy định chế độ đối với TNXP đã hoàn thành nghĩa vụ trong kháng chiến. Đến nay, đã có 48 cán bộ, hội viên được Trung ương tặng Kỷ niệm chương, 32 hồ sơ đề nghị tặng và 2 hồ sơ truy tặng đã được UBND tỉnh duyệt; 70 chứng nhận thời gian tại ngũ đã cấp cho cựu TNXP các địa phương.

Với vai trò “Nhân chứng lịch sử”, các hội viên Hội Cựu TNXP Quảng Ninh cũng tích cực tham gia giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Hội phối hợp tổ chức Lễ thắp nến tri ân, dâng hương tri ân liệt sĩ tại Trường Sơn, Cầu Thác Cát, Ngã ba Đồng Lộc, thu hút đoàn viên thanh niên và học sinh tham gia. Hoạt động “Về nguồn” không chỉ giáo dục lòng yêu nước mà còn kết nối thế hệ trẻ với quá khứ hào hùng, truyền lửa tinh thần xung phong trong giai đoạn phát triển mới.

Thực thi chương trình phối hợp với Ủy ban MTTQ tỉnh trong giám sát, phản biện xã hội, Hội đã tổ chức 6 cuộc kiểm tra tại các địa phương để giám sát công tác thu chi, hoạt động Hội, giải quyết khiếu nại, tố cáo nội bộ. Đồng thời, phối hợp phản biện chính sách liên quan đến người có công, đề xuất sửa đổi cơ chế hỗ trợ, giúp công tác chính sách ngày càng hoàn thiện.

Đặc biệt, hai phong trào thi đua lớn “Vì nghĩa tình đồng đội, mỗi Cựu TNXP làm nhiều việc tốt” và “Cựu TNXP làm kinh tế giỏi vì nghĩa tình đồng đội” do Trung ương Hội phát động đã lan tỏa sâu rộng trong các hội viên Hội Cựu TNXP Quảng Ninh. Quảng Ninh luôn dẫn đầu về số lượng hồ sơ đăng ký, các tập thể, cá nhân được khen thưởng cấp tỉnh và Trung ương.

Qua hơn 18 năm hình thành và phát triển, Hội  Cựu TNXP Quảng Ninh đã phát huy xứng đáng vai trò tiên phong, không chỉ trong công tác “truyền lửa” giá trị lịch sử mà còn là lực lượng thiết thực trên mặt trận phát triển kinh tế - xã hội và an sinh của tỉnh. Hội đã và đang khẳng định sứ mệnh “Uống nước nhớ nguồn”. Sức mạnh đoàn kết, giúp mỗi hội viên Hội Cựu TNXP tỉnh không chỉ giữ vững niềm tin, mà còn tiếp tục đóng góp tích cực cho quê hương, đất nước.