Ngày Gia đình Việt Nam 28/6: Kiến tạo yêu thương từ mỗi tổ ấm

Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển và hội nhập sâu rộng, gia đình - tế bào nền tảng của xã hội đang đứng trước nhiều thời cơ cũng như thách thức. Một trong những vấn đề nhức nhối hiện nay là bạo lực gia đình - hiện tượng âm ỉ, để lại hệ lụy nặng nề về thể chất, tinh thần và ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển bền vững của cộng đồng.

Tại Hà Nội, công tác phòng, chống bạo lực gia đình đang có những chuyển biến tích cực, thể hiện rõ qua việc số vụ việc được phát hiện, xử lý giảm dần qua từng năm. Đằng sau kết quả ấy là sự đồng lòng của hệ thống chính trị, sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp chính quyền, các tổ chức xã hội, đặc biệt là những gia đình văn hóa tiêu biểu – những hạt nhân lan tỏa nếp sống văn minh, yêu thương trong cộng đồng.

Theo thống kê của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, năm 2014, toàn thành phố ghi nhận 331 vụ bạo lực gia đình, đến năm 2024, con số này giảm còn 24 vụ. Tất cả nạn nhân đều được can thiệp, hỗ trợ kịp thời cả về y tế và tâm lý. Đây là thành quả của quá trình kiên trì triển khai các chính sách, chương trình hành động cụ thể, phù hợp thực tiễn từng địa phương.

Với phương châm “Chấm dứt bạo lực, vun đắp yêu thương”, Tháng Hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình năm 2025 được Hà Nội phát động bằng chuỗi hoạt động truyền thông sâu rộng, nâng cao nhận thức và hành động của cộng đồng. Trong đó, việc tôn vinh các gia đình văn hóa tiêu biểu, những tấm gương sáng trong xây dựng tổ ấm yêu thương, được xem là giải pháp hiệu quả.

Bà Hà Thị Thanh Huyền ở tổ 21, phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy chia sẻ: “Để xây dựng gia đình văn hóa, với tôi, điều đầu tiên chính là tình yêu thương. Yêu thương sẽ tạo ra tất cả. Từ đó có sự đoàn kết, nhất trí từ ông bà, bố mẹ đến các cháu. Ông bà, bố mẹ là tấm gương sáng cho con cháu noi theo. Cách sống, sinh hoạt, ứng xử trong gia đình giúp chúng tôi thành công trong xây dựng gia đình văn hóa”.

Gia đình bà Huyền hiện là tấm gương sáng tại địa phương. Bà tham gia công tác khuyến học, chồng bà là tổ trưởng dân phố, các con đều tốt nghiệp đại học. Những giá trị gia đình giản dị, bền bỉ như vậy chính là nền tảng ngăn ngừa bạo lực gia đình từ gốc, xây dựng môi trường sống an toàn, hạnh phúc.

Thực tế cho thấy, những gia đình sống mẫu mực, có nếp sống văn hóa, ứng xử hài hòa thường không xảy ra bạo lực và góp phần lan tỏa tinh thần tích cực trong cộng đồng. Trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện có hàng nghìn gia đình văn hóa tiêu biểu, được cộng đồng ghi nhận với lối sống đẹp, sự đóng góp thiết thực cho xã hội. Đây là kết quả từ sự kiên trì tuyên truyền, vận động, nêu gương, cũng như việc triển khai đồng bộ các phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.

Tiêu biểu như: Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch, gia đình văn minh, hạnh phúc” của Hội Liên hiệp Phụ nữ Hà Nội được triển khai sâu rộng nhiều năm qua. Hội Người cao tuổi thành phố cũng tích cực phát huy vai trò gương mẫu, giáo dục con cháu sống có trách nhiệm, góp phần xây dựng nếp sống văn minh. Những mô hình như “Gia đình không có bạo lực”, “Tổ dân phố an toàn”, “Thôn văn hóa kiểu mẫu”… đã giúp tăng sức đề kháng cho xã hội trước các hành vi lệch chuẩn trong gia đình.

Tại các địa phương, những mô hình cụ thể đang phát huy hiệu quả rõ rệt. Tại huyện Mỹ Đức, chính quyền đẩy mạnh tuyên truyền nếp sống văn minh, giáo dục ứng xử trong gia đình, tôn vinh giá trị truyền thống; đồng thời tiếp thu chọn lọc các giá trị tiên tiến trong thời đại mới.

Tại quận Nam Từ Liêm, các cấp hội đã tổ chức nhiều lớp truyền thông về ứng xử văn hóa trong gia đình; phát huy vai trò của tổ dân phố, ban công tác mặt trận, các tổ hòa giải cơ sở trong việc phát hiện, hỗ trợ, can thiệp sớm các trường hợp có nguy cơ bạo lực. Theo bà Đỗ Thị Thúy Hà – Phó Chủ tịch UBND quận, thời gian tới, quận sẽ nhân rộng các mô hình “Tổ dân phố an toàn”, “Gia đình không có bạo lực”, xây dựng môi trường gia đình và cộng đồng an toàn, nơi mỗi thành viên được lắng nghe, tôn trọng và yêu thương.

Các trường học, cơ sở tôn giáo, tổ chức đoàn thể cũng ngày càng phát huy vai trò trong giáo dục giới tính, kỹ năng ứng xử, xây dựng lối sống không bạo lực. Hệ thống cộng tác viên dân số – gia đình – trẻ em ở cấp xã, phường được củng cố, tập huấn thường xuyên, đóng vai trò “tai mắt” trong cộng đồng để phát hiện sớm các hành vi vi phạm.

Đặc biệt, các mô hình như “Địa chỉ tin cậy tại cộng đồng”, “Câu lạc bộ phòng, chống bạo lực gia đình”, “Ngôi nhà bình yên” đang được nhân rộng tại các quận, huyện. Đây là nơi trú ẩn tạm thời, hỗ trợ pháp lý, tâm lý, y tế cho nạn nhân bạo lực, giúp họ sớm ổn định cuộc sống và không quay trở lại vòng xoáy cũ.

Cùng với sự chuyển biến từ cơ sở, việc hoàn thiện khung pháp lý đóng vai trò nền tảng. Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi, năm 2022) đã cập nhật khái niệm toàn diện hơn về bạo lực trong gia đình, bao gồm cả thể chất, tinh thần, tình dục và kinh tế. Luật cũng tăng cường vai trò của chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội, cộng đồng dân cư trong phát hiện, ngăn chặn và hỗ trợ nạn nhân.

Tại Hà Nội, 100% quận, huyện, xã, phường đã xây dựng kế hoạch thực hiện công tác gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình theo từng năm. Các chính sách hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo, gia đình yếu thế, phụ nữ đơn thân, nạn nhân bạo lực… được lồng ghép trong các chương trình an sinh xã hội, đào tạo nghề, hỗ trợ vay vốn, đảm bảo điều kiện sống tối thiểu.

Theo ông Phạm Xuân Tài - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, phòng, chống bạo lực gia đình là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài, cần sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị và mọi tầng lớp nhân dân. Thời gian tới, thành phố sẽ tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, hoàn thiện chính sách, xử lý nghiêm vi phạm, đồng thời khuyến khích, tôn vinh các gia đình tiêu biểu, những nhân tố quan trọng tạo nên cộng đồng nhân văn, yêu thương.

Xây dựng gia đình văn hóa không chỉ góp phần ngăn ngừa bạo lực từ gốc, còn kiến tạo cộng đồng an toàn, phát triển bền vững. Mỗi tổ ấm yêu thương, mỗi gia đình nhân ái sẽ là một “pháo đài mềm” chống lại mọi biểu hiện tiêu cực, để xã hội Thủ đô ngày càng đáng sống hơn trong kỷ nguyên mới.