Lý do chất bảo quản vaccine gốc thủy ngân đang gây tranh cãi trở lại

Chất bảo quản gốc thủy ngân thimerosal đã bị loại khỏi hầu hết các loại vaccine vào năm 2001, nhưng vì sao nó vẫn gây lo ngại ở Mỹ?

Trong cuộc họp đầu tiên của Ủy ban Cố vấn về Thực hành Tiêm chủng - ACIP (mới được Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ Robert F. Kennedy Jr. thu hẹp quy mô), ủy ban này đã bỏ phiếu ngừng khuyến nghị vaccine cúm có chứa thimerosal, một chất bảo quản vaccine gốc thủy ngân.

Cuộc họp kéo dài hai ngày của ACIP vào ngày 25 và 26/6 đã thảo luận về các loại vaccine có chứa thimerosal trước khi bỏ phiếu về vaccine cúm.

Trước đó, trong một bài đăng dài ngày 24/6, ông Kennedy, người đã trải qua hai thập kỷ làm lãnh đạo phong trào chống vaccine, mô tả thimerosal bằng các thuật ngữ như "độc hại" và cho biết hàng trăm nghiên cứu xác định nó là "chất độc thần kinh mạnh" gây ung thư. Ông cũng cho biết có liều lượng thủy ngân cao trong các mũi tiêm phòng cúm được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai và trẻ em.

Các bác sĩ và nhà khoa học vaccine đã nghiên cứu về việc sử dụng thimerosal trong nhiều thập kỷ. Sau đây là những gì chúng ta biết về chất bảo quản này và việc loại bỏ nó khỏi vaccine cúm.

Thimerosal là gì?

Thimerosal là chất bảo quản gốc thủy ngân được sử dụng trong một số loại vaccine.

Nhiều người – đặc biệt là những người đang mang thai hoặc cho con bú – gặp phải cảnh báo về việc tiêu thụ thủy ngân, chẳng hạn như trong hải sản. Nhưng những cảnh báo đó là về methylmercury, được tìm thấy trong một số loại cá và được biết là độc hại đối với con người khi tiêu thụ ở mức cao.

Thimerosal chứa ethylmercury – cái tên chỉ khác biệt một chữ cái có vẻ không đáng kể, nhưng thực tế là rất đáng kể.

Cơ thể con người có thể phân hủy và bài tiết ethylmercury nhanh chóng, nghĩa là nó ít có khả năng gây hại. Ngược lại, methylmercury có nhiều khả năng tích tụ trong cơ thể và gây hại.

Trong vaccine, thimerosal được thêm vào để ngăn ngừa các vi khuẩn có hại như vi khuẩn và nấm phát triển.

"Vi khuẩn và nấm có khả năng xâm nhập khi kim tiêm đi vào lọ vaccine khi vaccine đang được chuẩn bị để tiêm", trang web của CDC cho biết. "Việc nhiễm vi khuẩn trong vaccine có thể gây ra phản ứng tại chỗ nghiêm trọng, bệnh nặng hoặc tử vong. Trong một số loại vaccine, chất bảo quản, bao gồm thimerosal, được thêm vào trong quá trình sản xuất để ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn".

Tranh cãi về thimerosal có thể gây tự kỷ ở trẻ em

Tuy nhiên, thimerosal đã là trọng tâm trong hoạt động chống vaccine của ông Kennedy suốt 20 năm. Năm 2005, ông Kennedy đã viết một bài báo được đồng xuất bản bởi tạp chí Rolling Stone và báo điện tử Salon, trong đó cáo buộc các cơ quan y tế hàng đầu bao gồm CDC và Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ đã thông đồng với các nhà sản xuất vaccine để che giấu một nghiên cứu phát hiện ra rằng thimerosal "có thể gây ra chứng tự kỷ ở hàng nghìn trẻ em". Các nhà khoa học và nhà nghiên cứu cho biết lập luận của Kennedy là không chính xác và gây hiểu lầm. Các nghiên cứu tiếp theo không tìm thấy mối liên hệ nào giữa thimerosal và chứng tự kỷ. Bài báo của Kennedy đã bị xóa khỏi Rolling Stone và Salon vào năm 2011.

Vaccine nào sử dụng thimerosal?

Thimerosal không được sử dụng trong phần lớn các loại vaccine. Tất cả các loại vaccine mà CDC Mỹ thường khuyến nghị cho trẻ em từ 6 tuổi trở xuống đều không có chất này.

Trẻ em được tiêm vaccine nhi khoa theo lịch tiêm chủng thông thường "có thể được tiêm chủng hoàn toàn mà không cần bất kỳ loại vaccine nào có chứa thimerosal", Tiến sĩ Mark Sawyer, giáo sư nhi khoa tại Trường Y khoa Đại học California San Diego và là bác sĩ chuyên khoa bệnh truyền nhiễm nhi khoa, cho biết.

Một số loại vaccine dành cho trẻ em không bao giờ chứa thimerosal, bao gồm vaccine sởi, quai bị và rubella, vaccine thủy đậu, vaccine bại liệt bất hoạt, vaccine liên hợp phế cầu khuẩn. CDC Mỹ cho biết thimerosal đã bị loại khỏi hầu hết các loại vaccine - bao gồm tất cả các loại vaccine dành cho trẻ em - kể từ năm 2001.

Ngày nay, thimerosal vẫn được sử dụng trong vaccine nhưng không còn phổ biến nữa. Chất bảo quản này chỉ có trong một phần nhỏ vaccine cúm lọ đa liều ở Mỹ, Tiến sĩ Jake Scott nói với PolitiFact. Scott là chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y khoa Đại học Stanford.

FDA cho biết việc sử dụng thimerosal đã giảm vì các nhà sản xuất vaccine đã phát triển nhiều loại vaccine một liều không cần chất bảo quản hơn.

Vì vaccine cúm chứa thimerosal chỉ chiếm một phần nhỏ trong nguồn cung cấp vaccine cúm, các chuyên gia y tế cộng đồng nói với tờ Washington Post rằng việc ACIP bỏ phiếu ngừng khuyến nghị tiêm vaccine sẽ có tác động hạn chế, mặc dù điều này có thể khiến vaccine cúm đắt hơn và khó tiếp cận hơn ở một số vùng của Mỹ.

Nghiên cứu về mối liên quan giữa thimerosal và chứng tự kỷ

Vì trọng tâm của các nhà hoạt động chống vaccine tập trung vào việc thimerosal có gây ra chứng tự kỷ hay không, nhiều nghiên cứu khoa học đã điều tra mối liên hệ tiềm ẩn và không tìm thấy mối quan hệ nhân quả nào giữa chất bảo quản này và chứng tự kỷ.

Khi các nhà khoa học đánh giá tác động và rủi ro tiềm ẩn của thimerosal, họ phát hiện: Việc tiêm vaccine có chứa thimerosal cho trẻ sơ sinh “dường như không làm tăng nồng độ thủy ngân trong máu lên trên mức an toàn ở trẻ sơ sinh” vì etyl thủy ngân “dường như bị đào thải khỏi máu nhanh chóng qua phân” sau khi tiêm.

Ba nghiên cứu quan sát có kiểm soát và hai nghiên cứu quan sát không kiểm soát “liên tục cung cấp bằng chứng không có mối liên hệ” giữa vaccine chứa thimerosal và chứng tự kỷ.

“Không có bằng chứng khoa học nào cho thấy vaccine chứa thimerosal là nguyên nhân gây ra các biến cố bất lợi ở trẻ em sinh ra từ những phụ nữ đã tiêm vaccine cúm trong thời kỳ mang thai”.

Các nhà nghiên cứu nói với PolitiFact rằng thimerosal đã bị loại khỏi vaccine vì quá thận trọng, chứ không phải vì nghiên cứu chứng minh rằng thimerosal không an toàn.

Rachel Roper, giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học East Carolina cho biết thimerosal đã bị loại khỏi vaccine vì mọi người nghĩ rằng nó có thể gây ra vấn đề. Nhưng cuối cùng, “các nghiên cứu đã được thực hiện và chứng minh là an toàn”.

Cho đến nay, không có bằng chứng nào cho thấy thimerosal “gây ra bất kỳ tác hại nào”, ông Sawyer nhấn mạnh.