Lãng phí nhiều, thất thoát lớn

Thanh tra Chính phủ vừa có báo cáo kết quả thanh tra dự án mua sắm và sử dụng thiết bị dạy học (TBDH) phục vụ việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông từ lớp 1 đến lớp 10 trên phạm vi cả nước từ năm 2002-2006 do Bộ GD-ĐT chủ trì.

Với kết quả thanh tra này đã khiến cho dư luận không khỏi bàng hoàng, xót xa. Thực tế đã có quá nhiều sai phạm, nó mang tính hệ thống, xảy ra ở mọi khâu, mọi cấp với tổng số tiền lên đến 80 tỷ đồng và hàng loạt các thiết bị dạy học kém chất lượng, thiếu chính xác, không phù hợp với nội dung sách giáo khoa.

Tổng kinh phí được nhà nước cấp cho dự án là hơn 3.067 tỷ đồng (Bộ GD-ĐT hơn 200 tỷ đồng, còn lại là cho các địa phương). Qua kiểm tra ngẫu nhiên tại 34 trường gồm tiểu học, THCS và THPT của 10 tỉnh, thành đã phát hiện các TBDH bằng thuỷ tinh, đều dễ vỡ, nứt; nhiệt kế, vôn kế, am pe kế thiếu chính xác; còn các thiết bị làm bằng nhựa thì mỏng, giòn, dễ gãy... Các gói thầu mua sắm TBDH chủ đầu tư và các Sở GD-ĐT đều không lập dự toán. Thậm chí có 10 tỉnh không lập kế hoạch kinh phí thực hiện hoặc lập không sát với thực tế, gây thất thoát hơn 10 tỷ đồng; 12 địa phương sử dụng sai mục đích nguồn kinh phí đầu tư với tổng số tiền hơn 25,7 tỷ đồng. Có 22/64 tỉnh, thành mua sắm TBDH không đúng kế hoạch, thậm chí đến năm học 2006-2007, dù đã hết học kỳ I vẫn còn 16 tỉnh chưa mua TBDH với tổng kinh phí “thừa” 177,7 tỷ đồng... Mới chỉ tổng hợp kết quả thanh tra tại 41 tỉnh, thành đã phát hiện tổng sai phạm lên đến trên 63 tỷ đồng.

Trong quá trình triển khai dự án, do chưa làm tốt từ khâu chuẩn bị đến hướng dẫn thực hiện nên ngay từ năm đầu thực hiện khi chưa xác định thiết bị mẫu thống nhất; không sát thực tế khiến mỗi địa phương áp dụng một kiểu, dẫn đến tình trạng độc quyền trong mua sắm, đầu tư như chỉ định thầu, đấu thầu hạn chế, chia nhỏ gói thầu để chỉ định thầu không đúng quy định đã gây thất thoát hàng chục tỷ đồng. Việc xác định giá cũng tuỳ tiện, chủ yếu dựa vào báo giá của doanh nghiệp, vì vậy đề nghị đơn giá cao hơn mức tối đa do Bộ Tài chính duyệt, thậm chí có địa phương chỉ định thầu theo giá tối đa, gây lãng phí lớn ngân sách nhà nước.

Kết quả trên đây mới chỉ là kiểm tra ngẫu nhiên ở một số trường, địa phương và dựa vào báo cáo thanh tra của các tỉnh, thành. Nếu làm cụ thể, chi tiết và trên diện rộng hơn chắc chắn những hành vi sai phạm, con số thất thoát, lãng phí không chỉ có thế.

Qua đây cho thấy, từ một chủ trương đúng đắn (trang bị TBDH để nâng cao chất lượng dạy và học; khắc phục tình trạng dạy chay, học chay) nhưng trong quá trình triển khai nếu việc quản lý bị buông lỏng; khâu chuẩn bị chưa tốt, thiếu sâu sát thực tế thì hậu quả là vô cùng lớn; cụ thể ở đây là thất thoát, lãng phí hàng chục tỷ đồng tiền ngân sách nhà nước. Và ảnh hưởng dây chuyền của nó là nhiều giáo viên, học sinh không có điều kiện để nâng cao chất lượng bài giảng, bài học của mình; tình trạng dạy chay, học chay, trực quan với các thiết bị kém chất lượng vẫn chưa được khắc phục...