Kỹ sư Việt tham vọng tiến ra toàn cầu với pin cát

Tại Hội nghị Thượng đỉnh P4G 2025 tổ chức ở Hà Nội ngày 16-17/4, giữa hàng chục gian hàng trưng bày giải pháp công nghệ xanh từ nhiều quốc gia, startup về pin cát Alternō thu hút sự chú ý của khách tham quan. Đây là một trong ba gian hàng đổi mới sáng tạo tiêu biểu được Thủ tướng Phạm Minh Chính và các quan khách quốc tế như Thủ tướng Lào, Thủ tướng Ethiopia, Phó Tổng thư ký Liên hợp quốc và Phó thủ tướng Campuchia ghé thăm đầu tiên.

Hồ Việt Hải, sinh năm 1985, nhà đồng sáng lập kiêm CEO Alternō, cho biết từ ý tưởng khởi phát nơi vùng đất cao nguyên, đến nay pin cát đã có mặt trong nhiều nhà máy, trang trại và thị trường quốc tế.

Loại pin giúp "biến cát thành tiền"

Hành trình bắt đầu năm 2023 khi anh Hải sống và làm việc tại một khu vực hẻo lánh ở Lâm Đồng, nơi chỉ dùng năng lượng mặt trời, hoàn toàn tự cung tự cấp. Anh nhận ra nhiều hạn chế của pin lithium phổ biến trong việc cung cấp nhiệt cho sinh hoạt, sản xuất. Anh tìm đến giải pháp lưu trữ nhiệt bằng cát, công nghệ được nghiên cứu phát triển ở châu Âu nhưng chủ yếu dùng cho sưởi ấm trong mùa đông.

"Tôi nghĩ sao không ứng dụng pin cát vào nông nghiệp, nơi rất cần nhiệt để sấy, xử lý thực phẩm và thường phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch?", Hải kể.

Ý tưởng được anh mang đến chương trình tăng tốc khởi nghiệp của Antler, quỹ đầu tư Singapore. Trong vòng 10 tuần, anh kêu gọi được số vốn đầu tư đầu tiên. Có tài chính, nhóm bắt tay vào nghiên cứu, thử nghiệm. Sau 9 tháng, sản phẩm ra đời và ký được hợp đồng thương mại đầu tiên.

Theo nhà đồng sáng lập Alternō, khác với pin lưu trữ điện, pin cát lưu trữ nhiệt, tận dụng khả năng của cát để duy trì mức nhiệt 600-1000°C từ 3 đến 6 tháng. Hệ thống hoạt động bằng cách dùng năng lượng mặt trời hoặc gió để làm nóng cát, sau đó lưu trữ trong bồn chuyên dụng.

"Hiện có 51% quy trình công nghiệp và nông nghiệp sử dụng nhiệt năng từ nhiên liệu hóa thạch cho việc sấy, tạo lò hơi, làm khô... và không phải giải pháp chuyển đổi xanh. Pin cát của Alternō sẽ giải bài toán đó", anh Hải nói.

Kết quả thử nghiệm cho thấy tại nhà máy, nông hộ sử dụng pin cát, chi phí năng lượng hàng tháng giảm 5-15%. Để sử dụng, họ không cần thay đổi dây chuyền sản xuất, chỉ đổi nguồn cung cấp nhiệt.

Alternō cũng ứng dụng giải pháp vào xử lý chất thải. Sản phẩm từng được dùng để xử lý 10 tấn bã cà phê ướt mỗi ngày. Sau khi được sấy khô bằng pin cát, khối lượng chất thải giảm 50%, nhờ đó chi phí xử lý giảm một nửa.

"Đó là cách công nghệ không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn góp phần bảo vệ môi trường," nhà phát triển chia sẻ.

Tham vọng "go global"

Sau chưa đầy hai năm, Alternō bắt đầu tiến ra thị trường quốc tế. Ngoài khách hàng Việt Nam, startup thu hút đơn hàng từ Nhật Bản, Philippines và Kenya, quốc gia phía đông châu Phi có ngành cà phê phát triển.

"Nhiều người chưa từng nghe đến pin cát. Họ không dám đầu tư khi chưa thấy hiệu quả," Hải kể về quá trình chinh phục khách hàng trong nước và quốc tế.

May mắn đến với Alternō khi được hỗ trợ bởi một chương trình của P4G, sự kiện quốc tế tập trung vào giải pháp thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.

"Họ hỗ trợ kinh phí để tôi làm thiết bị thử nghiệm, sản phẩm đặt luôn ở nhà máy. Khách hàng được dùng thử không mất tiền, thấy hiệu quả mới ký hợp đồng", anh kể.

Nhà sáng lập Alternō cho biết một hệ thống pin cát gồm tấm năng lượng mặt trời và bồn lưu trữ nhiệt có giá 30.000 USD. Bên cạnh việc bán trọn gói, startup Việt cung cấp gói thuê pin với chi phí 300 USD/tháng cho hợp đồng 4 năm. Với sản phẩm cho nông nghiệp, khoản đầu tư cho một hệ thống khoảng 500 triệu đồng.

Hiện đơn hàng lớn nhất Alternō có trị giá 2 triệu USD. Khách hàng sử dụng pin cát chủ yếu là các công ty đa quốc gia, những đơn vị có cam kết giảm phát thải lớn. Ngoài ra, một số hợp tác xã nông nghiệp và hộ gia đình cũng mua chung để sử dụng.

Sau giai đoạn đầu chủ yếu nghiên cứu và hoàn thiện sản phẩm, Alternō cho biết đang hướng đến thị trường châu Á, châu Phi và châu Mỹ Latinh - những nơi có nền nông nghiệp, công nghiệp chế biến phát triển nhưng phụ thuộc vào nguồn năng lượng hóa thạch.

"Mong muốn của tôi khi phát triển pin cát là tạo ra tương lai bền vững hơn cho ngành công nghiệp nhẹ, nông nghiệp ở Việt Nam và nhiều quốc gia đang phát triển khác", Hồ Việt Hải chia sẻ.