Giữ đà bứt phá xuất khẩu những tháng cuối năm 2025

Bảy tháng đầu năm 2025, trong khi kinh tế thế giới vẫn còn nhiều khó khăn, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam tạo nên điểm sáng nổi bật với kim ngạch ước đạt 261,8 tỷ USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm 2024 và vượt chỉ tiêu cả năm. Đây là kết quả đáng ghi nhận, đồng thời cần xây dựng hướng đi chiến lược để tăng trưởng xuất khẩu bền vững trong những tháng cuối năm.

Trao đổi với phóng viên Báo điện tử Chính phủ, ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khẳng định, động lực tăng trưởng xuất khẩu đến từ nhiều yếu tố, song có thể nhìn rõ một số trụ cột chính.

Trước hết, Chính phủ đã và đang có sự vào cuộc mạnh mẽ với nhiều giải pháp hỗ trợ toàn diện cho nền kinh tế, trong đó đáng lưu ý là các giải pháp về vốn. Nhận diện được những khó khăn do bối cảnh bên ngoài, Chính phủ đã chỉ đạo các nhiệm vụ cụ thể để tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu như: Chủ động đàm phán với phía đối tác trong vấn đề thuế quan, hỗ trợ các doanh nghiệp trong công tác thông tin và cảnh báo thị trường, tiếp tục rà soát, tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong các dự án sản xuất kinh doanh cửa doanh nghiệp, tiến hành cải cách mạnh mẽ và đơn giản hóa thủ tục, giấy phép trong đó lĩnh vực xuất nhập khẩu là trọng tâm.

Bên cạnh đó, công tác xúc tiến thương mại tiếp tục được đổi mới theo hướng hiệu quả, ứng dụng công nghệ thông tin nhằm kết nối cung cầu đối với các thị trường mới, thị trường tiềm năng. Công tác tuyên truyền phổ biến các Hiệp định thương mại tự do để cộng đồng doanh nghiệp nắm bắt và tận dụng tốt hơn.

Ngoài ra, việc hoãn thuế đối ứng với Hoa Kỳ và đàm phán Hiệp định song phương về thương mại đối ứng với Hoa Kỳ đã làm doanh nghiệp chủ động đẩy dồn đơn hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ những tháng đầu năm. Xuất khẩu sang Hoa Kỳ 7 tháng đầu năm đạt trên 85,1 tỷ USD, tăng 27,8%.

Gia tăng sức ép phòng vệ thương mại

Tuy nhiên, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu nhận định, đi kèm với sự bứt phá là sức ép phòng vệ thương mại ngày càng gia tăng. Tính đến hết tháng 7 năm 2025, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã phải đối mặt với 292 vụ việc điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại từ các đối tác nước ngoài. Trong số này, các vụ việc chống bán phá giá vẫn chiếm đa số với 160 vụ, tiếp đó là 33 vụ chống trợ cấp, 59 vụ tự vệ và 40 vụ chống lẩn tránh. Riêng 7 tháng đầu năm đã phát sinh thêm 15 vụ việc mới, bao gồm 10 vụ chống bán phá giá, 2 vụ chống trợ cấp, 1 vụ chống lẩn tránh và 2 vụ tự vệ. Danh mục sản phẩm bị điều tra ngày càng mở rộng, từ những mặt hàng xuất khẩu chủ lực như pin năng lượng mặt trời, gỗ, thép, nhôm, dệt may, thủy sản, lốp xe… cho tới các sản phẩm có quy mô trung bình và nhỏ như túi giấy, mật ong, đĩa giấy.

Để ứng phó với tình hình này, ông Nguyễn Anh Sơn cho biết Bộ Công Thương đã triển khai hàng loạt biện pháp nhằm bảo vệ doanh nghiệp. Bộ thường xuyên theo dõi, hợp tác và chia sẻ thông tin, phổ biến nguy cơ tiềm ẩn và thể hiện quyết tâm chống gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại. Công tác cảnh báo sớm được đẩy mạnh, danh sách các mặt hàng có nguy cơ cao bị điều tra được cập nhật vào tháng cuối mỗi quý và gửi tới các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp để kịp thời theo dõi. Cùng với đó, Bộ cũng đưa ra phương án tư vấn, hướng dẫn doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu chuẩn bị hồ sơ minh bạch, tránh để bị điều tra hoặc nếu bị điều tra thì có cơ sở ứng phó hiệu quả.

Cần sự chủ động từ doanh nghiệp

Nhìn về chặng đường còn lại của năm 2025 và những năm tới, ông Nguyễn Anh Sơn nhấn mạnh yêu cầu phải xây dựng hướng đi chiến lược để tăng trưởng xuất khẩu bền vững. Theo đó, cộng đồng doanh nghiệp cần chủ động, linh hoạt hơn, bám sát thông tin, khuyến nghị từ Chính phủ và các bộ, ngành, đồng thời điều chỉnh kịp thời hoạt động sản xuất - kinh doanh để tuân thủ chặt chẽ các quy định của thị trường nhập khẩu. Việc tuân thủ về chất lượng, tiêu chuẩn môi trường, xuất xứ hàng hóa phải được coi là điều kiện tiên quyết. Doanh nghiệp cũng cần đầu tư nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực quản trị để gia tăng tính cạnh tranh của sản phẩm.

Định hướng phát triển cho từng nhóm ngành hàng cũng được ông Sơn nêu rõ. Với nhóm công nghiệp chế biến, chế tạo có hàm lượng công nghệ cao như điện tử, máy móc thiết bị, mục tiêu là tiếp tục tăng tỉ lệ nội địa hóa, nâng cao giá trị gia tăng, đồng thời thu hút thêm đầu tư cho sản xuất, xuất khẩu chất bán dẫn và hàng hóa môi trường.

Với dệt may, da giày - những ngành có sức cạnh tranh cao, yêu cầu cấp thiết là đổi mới công nghệ, chuyển đổi sang sản xuất xanh, đáp ứng tiêu chuẩn bền vững. Với nông sản và thủy sản, cần đẩy mạnh chế biến sâu, xây dựng thương hiệu và nâng cao khả năng đáp ứng các quy định về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm. Riêng gỗ và sản phẩm gỗ, định hướng trọng tâm là chế biến sâu, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu, nhờ lợi thế lớn về nguồn nguyên liệu và năng lực chế biến của Việt Nam.

Ngoài các giải pháp trong nước, việc tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do cũng đóng vai trò then chốt. Theo ông Nguyễn Anh Sơn, Việt Nam đã khẳng định tính đúng đắn của chủ trương hội nhập, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu thông qua việc ký kết và nâng cấp các hiệp định FTA thế hệ mới. Đây là "cửa mở" để hàng hóa Việt Nam thâm nhập các thị trường lớn, đồng thời thu hút thêm đầu tư, tạo nguồn lực mới cho xuất khẩu. Thống kê hằng năm cho thấy số lượng giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa liên tục tăng, phản ánh doanh nghiệp đã tận dụng ngày càng hiệu quả hơn các cam kết quốc tế.

Để phát huy hơn nữa, doanh nghiệp cần nắm vững quy định, thường xuyên cập nhật các biện pháp bảo hộ và rào cản thương mại từ đối tác, qua đó tận dụng ưu đãi thuế quan, giảm thiểu rủi ro pháp lý. Việc đầu tư đổi mới công nghệ, áp dụng chuyển đổi số và cải thiện chất lượng sản phẩm cũng hết sức cần thiết để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, tiết kiệm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh. Đồng thời, doanh nghiệp cần trang bị kiến thức về phòng vệ thương mại, hợp tác chặt chẽ với cơ quan quản lý để ứng phó hiệu quả với các vụ việc điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp hoặc tự vệ từ nước ngoài.

"Bộ Công Thương sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp thông qua cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ đào tạo nâng cao năng lực và triển khai các chương trình xúc tiến thương mại. Bộ cũng sẽ đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa để doanh nghiệp tận dụng tối đa cơ hội từ hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao vị thế hàng hóa Việt Nam trên thị trường toàn cầu", ông Nguyễn Anh Sơn khẳng định.