Điều nghiêm trọng đang xảy ra với đồng USD

Đồng USD đang suy yếu mạnh nhất trong gần 40 năm, không chỉ mất giá mà còn dần đánh mất vị thế trong chiến lược dự trữ toàn cầu. Trước biến động địa chính trị và thương mại phân mảnh, nhiều ngân hàng trung ương âm thầm rút lui khỏi đồng USD, chuyển sang nắm giữ vàng, Euro và Nhân dân tệ - theo báo cáo mới của Diễn đàn OMFIF.

Làn sóng "rời bỏ" đồng USD

Theo dữ liệu mới nhất, so với các đồng tiền chủ chốt, đồng USD đã rơi xuống mức thấp nhất trong hơn 3 năm qua. Giới đầu tư toàn cầu đang từng bước rút khỏi các tài sản định giá bằng USD, từ cổ phiếu đến trái phiếu, tạo áp lực lan rộng trên toàn thị trường.

Dữ liệu cho thấy, nhà đầu tư ngoài nước Mỹ đang dẫn đầu xu hướng thoái vốn khỏi tài sản định giá bằng USD. Cụ thể, các quỹ hưu trí và công ty bảo hiểm châu Âu đã cắt giảm lượng USD nắm giữ xuống mức thấp nhất kể từ năm 2022 chỉ trong vài tuần của quý II năm nay.

Các phiên giao dịch ở châu Á cũng chứng kiến đà giảm giá mạnh của đồng USD, điều này cho thấy giới đầu tư khu vực, đặc biệt là những người nắm giữ trái phiếu Mỹ cũng đang chủ động phòng hộ rủi ro tỷ giá.

Tuy cổ phiếu Mỹ đang thu hút tới 17,6 nghìn tỷ USD từ nhà đầu tư nước ngoài, vượt so với con số 13,6 nghìn tỷ USD trái phiếu, nhưng tỷ lệ sở hữu trái phiếu từ nước ngoài lại cao hơn nhiều. Các nhà đầu tư quốc tế nắm giữ 33% thị trường trái phiếu kho bạc Mỹ và 21% thị trường trái phiếu doanh nghiệp và chính phủ, trong khi tỷ lệ này ở cổ phiếu chỉ là 18%. Chỉ riêng các nhà đầu tư từ khu vực đồng euro đã chiếm tới 25% tổng lượng cổ phiếu Mỹ do nước ngoài sở hữu.

Ước tính, nhà đầu tư từ nhóm G10 đang nắm giữ tới 13,4 nghìn tỷ USD tài sản định giá bằng USD chưa được phòng hộ, với 9,3 nghìn tỷ USD là cổ phiếu và phần còn lại là trái phiếu. Một động thái giảm nhẹ, chỉ 5% cũng đủ tạo ra dòng vốn rút ra lên tới 670 tỷ USD, phần lớn đến từ châu Âu.

Tại châu Á, lực bán trái phiếu kho bạc Mỹ thể hiện rõ ràng. Các nhà đầu tư châu Á hiện sở hữu khoảng 1/3 lượng trái phiếu chính phủ Mỹ do nước ngoài nắm giữ. Một phần lớn tài sản được nắm giữ dưới danh nghĩa các tổ chức tại eurozone, Anh hay khu vực Caribe thực chất lại thuộc về Trung Quốc và các nước châu Á khác.

Từ năm 2014 đến nay, nhà đầu tư eurozone đã mua khoảng 3,4 nghìn tỷ USD trái phiếu nước ngoài, chủ yếu là trái phiếu Mỹ trong giai đoạn lãi suất âm tại châu Âu. Chỉ cần một sự điều chỉnh nhẹ trong chiến lược đầu tư cũng có thể tạo ra áp lực đáng kể lên thị trường trái phiếu Mỹ.

Ngân hàng trung ương “xoay trục”: USD mất dần vị thế dự trữ chủ đạo

Không chỉ khối tư nhân, các ngân hàng trung ương trên thế giới, lực lượng từng xem USD là “vịnh tránh bão” cũng đang thay đổi chiến lược.

Theo một khảo sát mới từ Diễn đàn các tổ chức tài chính và tiền tệ chính thức (OMFIF), 1/3 trong số 75 ngân hàng trung ương được khảo sát (quản lý khoảng 5.000 tỷ USD dự trữ) cho biết sẽ tăng nắm giữ vàng trong 1-2 năm tới. Sức hấp dẫn của USD giảm mạnh, rơi từ vị trí đồng tiền được ưa chuộng nhất năm ngoái xuống vị trí thứ 7 hiện nay.

Khoảng 70% ngân hàng trung ương cho biết môi trường chính trị bất ổn tại Mỹ, đặc biệt sau những biến động do chính sách thuế của Tổng thống Donald Trump trong ngày Giải phóng 2/4 là yếu tố khiến họ e ngại đầu tư vào USD và trái phiếu Mỹ.

Trái ngược với đà suy yếu của đồng USD, Euro và Nhân dân tệ đang nổi lên như những lựa chọn thay thế hàng đầu. Trong ngắn hạn, 16% ngân hàng trung ương có kế hoạch tăng dự trữ Euro, tăng mạnh so với mức 7% năm ngoái. Nhân dân tệ hiện đứng thứ hai trong danh sách các đồng tiền được ưu tiên dự trữ. Về dài hạn, 30% ngân hàng trung ương dự kiến tăng dự trữ Nhân dân tệ trong vòng 10 năm tới, giúp đồng tiền này có thể chiếm tới 6% cơ cấu dự trữ toàn cầu, gấp 3 lần hiện tại.

Euro cũng được kỳ vọng sẽ hồi phục mạnh mẽ. Đặc biệt, nếu EU đẩy mạnh hội nhập thị trường vốn và phát triển thị trường trái phiếu chung - lĩnh vực hiện vẫn còn lép vế so với Mỹ. Một số chuyên gia như ông Francesco Papadia (ECB) hay Kenneth Rogoff (Harvard) tin rằng tỷ trọng Euro trong kho dự trữ toàn cầu có thể đạt 25% chỉ trong vòng 2 năm tới.

Nhiều năm qua, vai trò của các ngân hàng trung ương với tư cách là người mua dài hạn đã giúp ổn định thị trường tài sản Mỹ. Tuy nhiên, khi họ bắt đầu rút dần khỏi USD và tìm kiếm các phương án thay thế như vàng, Euro và Nhân dân tệ thì trật tự tiền tệ toàn cầu cũng đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc rõ rệt.

Sự suy giảm lòng tin vào “sự vượt trội của kinh tế Mỹ” cùng với những biến động địa chính trị đang khiến các khoản đầu tư từng được xem là bền vững trở nên dễ bị đảo chiều. Dù chưa có dấu hiệu tháo chạy quy mô lớn khỏi đồng USD nhưng các chuyển động âm thầm từ cả khu vực tư nhân và nhà nước đang tạo lực cản đáng kể, có thể sẽ tiếp diễn trong thời gian tới.