Điều chưa biết về bức tranh đắt nhất Việt Nam

Kỷ lục đấu giá của tranh Việt thuộc về bức "Chân dung cô Phương" của danh họa Mai Trung Thứ, với giá gõ búa 3,1 triệu USD (hơn 72,7 tỷ đồng). Nói về bức tranh này, họa sĩ Lê Thiết Cương cho biết bức tranh này là tác phẩm khi làm bài tập của danh họa Mai Trung Thứ.

Bức tranh triệu USD của Mai Trung Thứ

Họa sĩ Lê Thiết Cương giới thiệu đến công chúng cuốn sách Trò chuyện với hội họa trong bộ 4 cuốn sách viết về mỹ thuật, hội họa Việt Nam. Tác phẩm chọn lọc từ hàng loạt bài viết về hội họa của nam họa sĩ đã đăng rải rác trên các báo và tạp chí từ năm 2005 đến nay.

Cuốn sách dày hơn 500 trang, gồm 3 chương với hơn 70 bài viết về mỹ thuật, gốm, điêu khắc, hội họa hiện thực, cổ động chiến tranh, tranh truyền thần… Ở mỗi bài viết đều có in kèm tranh của các họa sĩ được nhắc tới trong bài.

Tại lễ giới thiệu sách, họa sĩ Lê Thiết Cương bày tỏ sự vui mừng khi 15 năm gần đây, hội họa Việt Nam đã có thị trường ngách, có nhiều buổi đấu giá trong và ngoài nước. Cũng trong 15 năm này, hội họa bắt đầu có khách người Việt. Tuy nhiên, ông mong muốn chia sẻ thẳng thắn về lý do mọi người lại ca tụng bức Chân dung cô Phươngcủa Mai Trung Thứ.

"Đây là tranh bài tập. Ông học khóa đầu tiên năm 1925, và ông vẽ bức này vào năm 1930. Bức tranh này là bài tập của ông và không có nét riêng nào. Giá của bức tranh không chỉ được quyết định bởi giá trị nghệ thuật. Bức tranh này được săn đón là vì nó thuộc dòng tranh Đông Dương và mốt của nhà sưu tầm thời đó. Sau này ông có con đường riêng là kết hợp đồ họa với hơi hướng tranh Đông Hồ… Đây mới là phong cách riêng của Mai Trung Thứ", họa sĩ Lê Thiết Cương nêu.

Ông cho rằng không phải ngẫu nhiên mà vào năm 1925, Pháp lại khai giảng khóa đầu tiên của Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương tại Hà Nội. "Người Pháp nhìn thấy Việt Nam có truyền thống về hội họa nên họ quyết định thành lập trường Mỹ thuật Đông Dương. Nhìn lại những tác phẩm của hội họa Việt Nam hiện đại có thể thấy những tác giả thành công nhất chính là những tác giả kết hợp được truyền thống với hiện đại. Ví dụ điển hình là họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm", họa sĩ Lê Thiết Cương nêu.

Mất bạn vì viết phê bình

Nội dung của cuốn sách có nhiều điểm tương đồng với một cuốn phê bình hội họa, tuy nhiên họa sĩ Lê Thiết Cương nhất quyết không đưa hai chữ "phê bình" lên bìa. Ông chia sẻ thẳng thắn lý do là "không dám", bởi phê bình là phải có chê.

"Có hai lần tôi viết bài chê và mất hai người bạn. Khả năng nghe phản biện của họa sĩ Việt rất kém. Vì vậy, tôi không phê nữa, đối với tôi bạn là tài sản và tôi trân trọng tình bạn hơn. Sai đúng trong một bản phê bình không để làm gì. Muốn viết được phê bình điều đầu tiên là phải vô sở cầu, vô tâm", họa sĩ Lê Thiết Cương nói.

Nói thêm về các tác phẩm phê bình hội họa hiện nay, ông cho rằng nhiều tác phẩm phê bình hội họa nhưng lại được viết theo lối tản văn. Người viết chơi chữ, điệu đà, múa quanh các tác phẩm hội họa ấy. "Thêm trường hợp khác là viết cả cuốn phê bình nhưng chỉ viết về một người mà đặc biệt là toàn khen. Tôi cho rằng đó là vô nghĩa", họa sĩ Lê Thiết Cương nêu.

Với ông, khi viết về một tác phẩm hội họa phải tập trung vào hình thức. Hình thức của hội họa bao gồm hình, màu, bút pháp, chất liệu, bố cục… Đây là tất cả nguyên liệu tạo nên hội họa.

"Khi viết về một tác phẩm bạn phải tập trung hoàn toàn vào hình thức. Đây là những điểm để từng cá nhân chứng minh bản thân có sự khác biệt, sáng tạo, tìm tòi, nghiên cứu… Tác phẩm tôi sưu tầm đều toát lên câu chuyện đó. Tôi không mua các bức tranh một cách ngẫu nhiên. Tất cả điều khác lạ đều đóng góp cho nền hội họa Việt Nam", họa sĩ Lê Thiết Cương cho biết.

Cuốn sách gồm ba chương: Chương I của Trò chuyện với hội họa mang tên Mỹ thuật Đông Dương và Khóa Kháng chiến Tô Ngọc Vân viết về bộ tứ Nghiêm Liên Sáng Phái đến các họa sĩ Đào Đức, Lưu Công Nhân, Linh Chi, Trần Lưu Hậu…

Chương II Giai đoạn tiếp theo tổng hợp các bài viết về lứa họa sĩ tiếp nối như Lý Trực Sơn, Trịnh Thái, Nguyễn Hải, Nguyễn Quốc Thái, Đào Hải Phong, Đinh Ý Nhi, Trương Tiến Trà, Lập Phương… Những câu chuyện chung về mỹ thuật là tên của chương III - chương được ví như tranh cổ động, ký họa chiến tranh, tranh truyền thần của nghệ thuật Việt…