Công nghệ hàng không trước thách thức nhiễu động không khí

Theo các nghiên cứu mới, nhiễu động không khí (air turbulence) - nguyên nhân hàng đầu gây ra các sự cố trong ngành hàng không - được dự báo sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn do biến đổi khí hậu.

Thống kê cho thấy, trong giai đoạn 2009 – 2024 có 207 ca thương tích do nhiễu động không khí trên các chuyến bay thương mại tại Mỹ. Vấn đề này gần đây thu hút thêm sự chú ý sau khi xảy ra một số vụ việc nghiêm trọng. Trong đó có vụ 40 hành khách bị thương khi máy bay của hãng Air Europa gặp nhiễu động không khí vào năm ngoái. Ngoài ra, hiện tượng này cũng khiến 1 hành khách lớn tuổi thiệt mạng và hàng chục người bị thương trên chuyến bay của Singapore Airlines.

Theo Tiến sĩ Mohamed Foudad, chuyên gia khí quyển tại Đại học Reading (Anh), có 3 loại nhiễu động chính, bao gồm nhiễu động đối lưu, nhiễu động sóng núi và nhiễu động trời trong (CAT). Trong đó,  CAT là loại nhiễu động nguy hiểm nhất vì hoàn toàn vô hình và không thể phát hiện bằng radar.

Nghiên cứu của Đại học Reading (Anh) cho thấy tần suất CAT tại nhiều khu vực đã tăng 60% - 155% trong giai đoạn 1980 - 2021 và dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng khi Trái Đất nóng lên. Các nhà khoa học cho rằng sự gia tăng nhiễu động không khí có liên hệ trực tiếp với lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

Cụ thể, một nghiên cứu công bố năm 2023 do nhà nghiên cứu Isabel Smith thuộc Đại học Reading (Anh) đứng đầu cho thấy, khi nhiệt độ gần bề mặt Trái Đất tăng lên 1 độ C, tần suất nhiễu động không khí CAT ở mức trung bình trên Bắc Đại Tây Dương có xu hướng tăng khoảng 9% vào mùa Đông và lên tới 14% vào mùa Hè.

Ngoài ra, biến đổi khí hậu cũng làm gia tăng cường độ các cơn bão, khiến nhiễu động xuất hiện thường xuyên hơn và dữ dội hơn, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn hàng không.

Các chuyên gia cảnh báo nhiễu động có thể gây thương tích cho hành khách không thắt dây an toàn và buộc phi công tiêu tốn thêm nhiên liệu khi đổi hướng hoặc độ cao. Dù máy bay hiện đại chịu được rung lắc nhưng những vẫn có nguy cơ xảy ra các va chạm nghiêm trọng.
Để ứng phó với hiện trạng này, các nhà khoa học đang nghiên cứu các phương án tối ưu hóa đường bay để tránh vùng nhiễu động, nâng cao tính chính xác của công tác dự báo thời tiết.

Về phía các hãng hàng không, cần siết chặt các quy định như yêu cầu hành khách phải thắt dây an toàn thường xuyên hơn hoặc rút ngắn thời gian phục vụ dịch vụ trên khoang.

Hiện đã có một số công nghệ tiên tiến được thử nghiệm như công nghệ LIDAR (Light Detection and Ranging) gắn trên máy bay. Đây là công nghệ tương tự như radar, sử dụng laser thay vì sóng vô tuyến để phát hiện những biến động nhỏ trong mật độ không khí và tốc độ gió.
Tuy nhiên, trong dài hạn, giảm phát thải khí nhà kính vẫn là giải pháp cốt lõi, đặc biệt trong bối cảnh lượng khí C02 phát thải từ ngành hàng không chiếm khoảng 3,5% tổng lượng phát thải toàn cầu./.