Chủ động trên thị trường lúa gạo

Trước việc Philippines tạm dừng nhập khẩu gạo trong 60 ngày kể từ ngày 1/9/2025, Bộ Công thương vừa có Công văn số 6600/BCT-XNK gửi ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố và Hiệp hội Lương thực Việt Nam, các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo.

Theo đó, các mặt hàng gạo mà Philippines tạm dừng nhập khẩu là các loại gạo xay xát thường, gạo xay xát kỹ (không bao gồm các giống gạo đặc sản không được nông dân địa phương sản xuất phổ biến). Nguyên nhân được Bộ Nông nghiệp Philippines đưa ra là nhằm bảo vệ nông dân trong nước đang phải đối mặt với giá lúa thấp mùa thu hoạch cao điểm, nhất là trong bối cảnh lượng gạo dự trữ của quốc gia này vẫn đủ dùng ở mức 2,815 triệu tấn, được hỗ trợ bởi lượng gạo nhập khẩu trong tháng 8 và sản lượng thu hoạch lúa kỷ lục 9,077 triệu tấn trong nửa đầu năm 2025.

Kể từ năm 2022, gạo của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Philippines hằng năm luôn đạt hơn 3 triệu đến 4 triệu tấn. Việc Philippines tạm dừng nhập khẩu có thể ảnh hưởng đến giá gạo toàn cầu và các nước xuất khẩu gạo lớn, trong đó có Việt Nam.

Tính chung tám tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 6,3 triệu tấn gạo, đạt kim ngạch 3,17 tỷ USD, tăng 2,2% về khối lượng nhưng giảm 17,5% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Philippines là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam với thị phần chiếm 42,4%. Giá gạo xuất khẩu bình quân tám tháng đầu năm 2025 ước đạt 504,9 USD/tấn, giảm 19,3% so với cùng kỳ năm 2024. Để đạt mục tiêu xuất khẩu khoảng 8 triệu tấn gạo với kim ngạch khoảng 5,7 tỷ USD trong cả năm 2025, ngành lúa gạo Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức.

Trước thực tế đó, khuyến nghị được Bộ Công thương đưa ra đối với các thương nhân kinh doanh xuất nhập khẩu là cần bình tĩnh, sáng suốt trong mọi tình huống; tuyệt đối tránh tâm lý nóng vội hoặc thờ ơ trước các diễn biến chính sách liên quan đến thị trường xuất khẩu gạo toàn cầu. Cùng với việc duy trì thị trường truyền thống, các doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm, khai thác thị trường tiềm năng mới nhằm phân tán rủi ro và tăng khả năng thích ứng.

Mặt khác tiếp tục thu mua lúa tạm trữ cho nông dân để giữ ổn định thị trường lúa gạo trong nước. Ngoài ra, Hiệp hội Lương thực Việt Nam phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội các nhà nhập khẩu gạo của Philippines theo dõi, nắm bắt thông tin về thay đổi chính sách của quốc gia này nhằm có ứng phó linh hoạt. Về lâu dài, ngành lúa gạo Việt Nam cần một chiến lược thị trường dài hạn. Đặc biệt, ngành cần tập trung vào sản xuất gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ, gạo xanh phát thải thấp; đồng thời đẩy mạnh chế biến sâu các sản phẩm từ gạo… để tiếp cận các thị trường mới, giá bán cao như Liên minh châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, khu vực Trung Đông…