Bức tranh kinh tế Việt Nam quý I/2025: Vượt sóng thuế quan, tận dụng nội lực

Nền kinh tế Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức khi Hoa Kỳ áp dụng chính sách thuế quan đối ứng lên tới 46% cho hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam. Tuy nhiên, sự chủ động trong chính sách và sự linh hoạt của doanh nghiệp Việt Nam đã giúp nền kinh tế duy trì đà tăng trưởng tích cực trong quý đầu tiên của năm 2025.

Ảnh hưởng thuế quan lên nền kinh tế

Theo báo cáo mới đây của Maybank Investment Bank (MSVN), tác động trước mắt của chính sách thuế quan là sự giảm sút rõ rệt trong xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ - đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam; đồng thời niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài cũng bị ảnh hưởng, khiến dòng vốn FDI bị điều chỉnh chậm lại. Cùng với đó, tiêu dùng nội địa chịu áp lực khi người dân và doanh nghiệp thận trọng hơn trong chi tiêu và vay vốn, kéo theo sự giảm tốc của tín dụng trong một số ngành trọng điểm.

Về mặt tỷ giá, Công ty Cổ phần Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cảnh báo rằng, đồng USD đang chịu áp lực tăng giá do biến động tiền tệ toàn cầu và căng thẳng thương mại, tuy nhiên Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) vẫn có dư địa kiểm soát biến động tỷ giá trong biên độ 3 - 5% nhằm hỗ trợ ổn định kinh tế vĩ mô trong năm 2025.

Tuy nhiên, một điểm tích cực là các cuộc đàm phán thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ hiện đang diễn ra với kỳ vọng sẽ giảm bớt mức thuế áp dụng, từ đó giúp giảm áp lực lên xuất khẩu và duy trì đà tăng trưởng kinh tế trong trung và dài hạn.

Chính vì vậy, kết quả kinh doanh quý I/2025 cho thấy bức tranh tổng thể khá tích cực, khi lợi nhuận doanh nghiệp niêm yết tăng trưởng 13,2% so với cùng kỳ năm trước, minh chứng cho sức chịu đựng và nội lực đáng kể của nền kinh tế trong bối cảnh nhiều khó khăn.

Dù vậy, theo phân tích của MSVN, sự phân hóa rõ rệt giữa các ngành nghề được ghi nhận. Các ngành có tốc độ tăng trưởng lợi nhuận vượt trội gồm bất động sản nhà ở tăng 287%, khu công nghiệp tăng đến 317%, công nghệ thông tin tăng 22,3%, ngân hàng tăng 13,3% và bán lẻ tăng 51,2% so với cùng kỳ. Những ngành này có điểm chung là có tính chất nội địa cao hoặc ít chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan, đồng thời được hưởng lợi từ các chính sách kích cầu và cải cách thủ tục hành chính.

Ngược lại, các ngành năng lượng, đồ uống và logistics biển lại ghi nhận mức lợi nhuận sụt giảm, lần lượt là -18,5%, -22,6% và -0,7%. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ biến động giá nguyên vật liệu thế giới, chi phí đầu vào gia tăng, cũng như những khó khăn về xuất khẩu trực tiếp do thuế quan và các yếu tố khách quan khác.

Các chuyên gia phân tích VDSC cho biết thêm, sự phân hóa này còn thể hiện qua mức độ liên kết của từng ngành với chuỗi giá trị xuất khẩu và ảnh hưởng của chính sách thuế đối với từng nhóm sản phẩm cụ thể.

Điều này cho thấy, rõ ràng các doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững chắc và sự linh hoạt trong quản trị đã thể hiện sức bật vượt trội, trong khi những doanh nghiệp thiếu chuẩn bị sẽ gặp nhiều thách thức.

Điểm sáng quan trọng trong bối cảnh khó khăn hiện nay chính là sự kiên định và năng lực xoay chuyển của nền kinh tế Việt Nam, được hỗ trợ mạnh mẽ bởi các chính sách kích thích tài khóa và cải cách hành chính. MSVN đánh giá: “Chính phủ đã phê duyệt các gói hỗ trợ tài khóa với quy mô 2,7 - 2,9% GDP, bao gồm miễn giảm thuế, đẩy mạnh đầu tư công và kích thích tiêu dùng, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực từ thuế quan”.

Song song với đó, các cải cách về thủ tục hành chính và giảm chi phí cho doanh nghiệp cũng được thực hiện quyết liệt. VDSC nhận định: “Đề án phát triển kinh tế tư nhân cùng các chính sách tinh giản bộ máy hành chính được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội cải thiện năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước”.

Không chỉ có chính sách hỗ trợ, các doanh nghiệp dẫn đầu thị trường với tiềm lực tài chính mạnh đã chủ động tận dụng bối cảnh để mở rộng quy mô và gia tăng thị phần trong các lĩnh vực như bất động sản, thép, công nghệ thông tin và logistics hàng không. Sự chủ động này đã tạo ra điểm sáng tích cực trên toàn thị trường, góp phần nâng cao sức khỏe nền kinh tế trong giai đoạn biến động.

Thách thức và cơ hội đối với thị trường chứng khoán

Mặc dù thị trường chứng khoán Việt Nam đang cho thấy những dấu hiệu phục hồi tích cực trong quý I/2025, nhưng không thể phủ nhận rằng còn tồn tại không ít thách thức đáng kể. Một trong những áp lực lớn nhất vẫn là bất định chính sách thuế quan Hoa Kỳ - Việt Nam, khi các cuộc đàm phán chưa có kết quả chắc chắn và mức thuế có thể thay đổi bất ngờ, ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý nhà đầu tư và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu và liên quan đến chuỗi cung ứng toàn cầu.

MSVN cảnh báo: “Sự không chắc chắn kéo dài của thuế quan sẽ tiếp tục tạo ra những biến động ngắn hạn, gây áp lực lên định giá và thanh khoản thị trường”.

Ngoài ra, diễn biến tỷ giá USD/VND và các chính sách tiền tệ quốc tế cũng là yếu tố rủi ro tiềm ẩn khi có thể tác động lên chi phí vốn, dòng tiền ngoại và niềm tin của nhà đầu tư. Bên cạnh đó, tăng trưởng kinh tế toàn cầu suy giảm cũng góp phần gây ra sự thận trọng trên thị trường tài chính nói chung.

Tuy nhiên, bên cạnh các thách thức, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đang mở ra những cơ hội hấp dẫn. Theo VDSC, định giá thị trường hiện tại đang ở vùng hợp lý, tạo tiền đề cho việc tích lũy cổ phiếu chất lượng với mức giá hấp dẫn. Các cổ phiếu thuộc nhóm ngân hàng, bất động sản nhà ở, thép và công nghệ thông tin được đánh giá là có nền tảng tài chính lành mạnh, tiềm năng tăng trưởng ổn định và ít chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan, trở thành điểm sáng đầu tư trong bối cảnh biến động.

Bên cạnh đó, thanh khoản tăng mạnh, dòng tiền nội dồi dào và sự gia tăng dư nợ margin thể hiện sự tham gia tích cực của nhà đầu tư cá nhân, góp phần duy trì sức sống và tạo lực đỡ cho thị trường khi khối ngoại có xu hướng bán ròng.

Trước bối cảnh nhiều biến động và rủi ro chưa thể loại trừ, chiến lược đầu tư thận trọng và có trọng điểm được các chuyên gia khuyến nghị. MSVN đề xuất: “Ưu tiên chiến lược đầu tư phòng thủ, tập trung vào các cổ phiếu có khả năng sinh lợi ổn định, trả cổ tức cao và thuộc ngành có nhu cầu dài hạn bền vững”.

Cụ thể, nhóm ngành ngân hàng với cơ cấu cho vay đa dạng, mức vốn hóa lớn và tỷ lệ NIM (biên lợi nhuận lãi thuần) ổn định được xem là điểm tựa vững chắc cho danh mục đầu tư. Bất động sản nhà ở và thép, với tiềm năng tăng trưởng được hỗ trợ bởi các gói kích cầu và đầu tư công, cũng là những lĩnh vực ưu tiên.

VDSC cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn cổ phiếu có nền tảng tài chính lành mạnh, khả năng quản trị rủi ro tốt và tiềm năng tăng trưởng bền vững trong dài hạn. Đồng thời, các nhà đầu tư nên chủ động theo dõi sát sao diễn biến chính sách thương mại quốc tế, tỷ giá và lãi suất để điều chỉnh danh mục phù hợp khi có biến động lớn xảy ra.

Ngoài ra, việc đa dạng hóa danh mục và cân bằng tỷ trọng đầu tư giữa các nhóm ngành cũng được khuyến nghị nhằm giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa hiệu suất đầu tư trong bối cảnh còn nhiều bất định. Nhà đầu tư cũng có thể cân nhắc sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro như hợp đồng tương lai chỉ số VN-Index để bảo vệ danh mục trong các giai đoạn biến động mạnh.