4 nhóm thực phẩm dễ gây hình thành mảng bám và cao răng

Dù mảng bám và cao răng được hình thành từ vi khuẩn nhưng có một số loại thực phẩm lại cung cấp "nhiên liệu" cho những vi khuẩn đó và tạo điều kiện lý tưởng để chúng phát triển gây hại cho sức khỏe răng miệng.

1. Mảng bám và cao răng hình thành như thế nào?

Mảng bám răng là một loại màng dính được tìm thấy trên răng. Nó hình thành khi vi khuẩn trong miệng được trộn với thức ăn và đồ uống có đường hoặc tinh bột. Vi khuẩn trong miệng, acid và carbohydrate từ thức ăn hoặc đồ uống trộn lẫn với nhau và tạo thành mảng bám.

Các yếu tố nguy cơ khác như hút thuốc lá, uống rượu bia, thực phẩm có màu, thói quen vệ sinh răng miệng kém hoặc mang niềng răng cũng góp phần làm mảng bám dễ hình thành hơn.

Nước bọt có vai trò giúp trung hòa acid, rửa trôi mảnh vụn thức ăn và hỗ trợ tái khoáng men răng. Thiếu nước bọt (khô miệng, do thuốc, tuổi già) làm tăng nguy cơ mảng bám và cao răng. Nếu mảng bám không được loại bỏ có thể cứng lại thành cao răng, hay còn gọi là vôi răng.

Sự khác biệt giữa mảng bám và cao răng là mảng bám răng thường không màu hoặc màu trắng ngà, đôi khi khó nhìn thấy bằng mắt thường, bám trên mọi bề mặt răng, đặc biệt là kẽ răng và đường viền nướu. Mảng bám răng có thể dễ dàng loại bỏ bằng cách đánh răng và dùng chỉ nha khoa đúng cách hằng ngày.

Cao răng hình thành khi mảng bám đã bị vôi hóa, rất cứng và xốp. Thường tích tụ ở vùng đường viền nướu, mặt trong của răng hàm dưới và mặt ngoài của răng hàm trên. Loại bỏ cao răng có thể khó hơn nhiều so với loại bỏ mảng bám, không thể loại bỏ bằng bàn chải thông thường mà phải được làm sạch bởi nha sĩ bằng các dụng cụ chuyên dụng.

2. Tác hại của mảng bám và cao răng

Khi mới hình thành mảng bám, chúng ta thường có cảm giác có một lớp bám mờ trên răng, miệng bị hôi, nướu sưng tấy, đỏ hoặc có thể chảy máu khi đánh răng. Tuy nhiên khi hình thành cao răng chúng ta sẽ có cảm giác thô ráp trên răng, mô nướu bị sưng, nướu dễ chảy máu…

Nếu mảng bám không được loại bỏ bằng cách đánh răng thường xuyên nó có thể khiến men răng bị hư hại và cuối cùng gây ra sâu răng.

Cao răng không được loại bỏ sẽ là nơi trú ngụ lý tưởng cho vi khuẩn. Vi khuẩn trong mảng bám và cao răng tiếp tục sản sinh acid làm mòn men răng và dẫn đến sâu răng. Các độc tố do vi khuẩn tiết ra sẽ kích thích và gây viêm mô nướu xung quanh chân răng. Nướu sẽ trở nên sưng, đỏ, dễ chảy máu khi đánh răng hoặc dùng chỉ nha khoa.

Nếu viêm nướu không được điều trị sẽ tiến triển thành viêm nha chu, là khi vi khuẩn và phản ứng viêm đã lan xuống dưới nướu tấn công, phá hủy các mô liên kết và xương ổ răng, cuối cùng dẫn đến mất răng.

Viêm nha chu kéo dài không chỉ gây mất răng mà còn liên quan tới bệnh tim mạch, đái tháo đường, hô hấp.

3. Một số thực phẩm thúc đẩy hình thành mảng bám và cao răng

Thực phẩm và đồ uống có đường

Đường là nguồn thức ăn chính của vi khuẩn trong khoang miệng. Khi vi khuẩn tiêu thụ đường, chúng tạo ra acid ăn mòn men răng và thúc đẩy sự hình thành mảng bám. Các loại thực phẩm chứa nhiều đường bao gồm kẹo, bánh ngọt, nước ngọt và trái cây sấy khô.

Tinh bột và ngũ cốc tinh chế

Các thực phẩm như bánh mì trắng, khoai tây chiên và mì ống có chứa nhiều tinh bột. Khi nhai, tinh bột sẽ phân hủy thành đường dính vào răng tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Thực phẩm có tính acid

Ăn nhiều thực phẩm và đồ uống có tính acid cao như chanh, cam, bưởi, nước ép trái cây, đồ muối chua có thể làm mòn men răng, khiến răng dễ bị tổn thương và tạo điều kiện cho mảng bám bám vào.

Thực phẩm bám dính

Những thực phẩm dẻo, dai hoặc dính vào răng như kẹo dẻo, một số loại trái cây sấy khô nhiều đường sẽ bám lâu hơn trên bề mặt răng, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn hoạt động và sản sinh acid.

4. Cách hạn chế mảng bám và cao răng

Để hạn chế sự hình thành mảng bám và cao răng, chúng ta nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học và vệ sinh răng miệng đúng cách.

Hạn chế các thực phẩm gây hại răng

Giảm tiêu thụ đường, tinh bột và các thực phẩm bám dính. Nếu ăn nên uống nước ngay sau đó hoặc súc miệng để loại bỏ vụn thực phẩm bám dính vào kẽ răng.

Ăn thực phẩm có lợi cho răng

• Ăn các loại rau củ giòn như cà rốt, cần tây hoặc táo có thể giúp làm sạch bề mặt răng một cách tự nhiên.
• Ăn thực phẩm giàu canxi (sữa, phô mai, sữa chua), phốt-pho (cá, trứng) và vitamin C (cam, ổi, dâu tây) giúp nướu và răng chắc khỏe.
• Nhai kẹo cao su không đường có chứa xylitol giúp kích thích tiết nước bọt và giảm vi khuẩn gây sâu răng.

Vệ sinh răng miệng đúng cách

• Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày, đặc biệt là sau bữa ăn và trước khi đi ngủ. Đánh răng nên dùng kem có fluoride. Tránh chải răng ngay sau khi ăn thực phẩm chua, nên chờ 30 phút để tránh mòn men răng.
• Dùng chỉ nha khoa để loại bỏ mảng bám và thức ăn thừa mắc kẹt giữa các kẽ răng.
• Khám răng định kỳ ít nhất 6 tháng một lần để bác sĩ kiểm tra và xử trí kịp thời nếu có vấn đề về răng miệng.