Xuất khẩu gạo: Doanh nghiệp chọn chất thay lượng

Chọn thị trường khó tính với tiêu chuẩn khắt khe nhưng bù lại doanh nghiệp sẽ ít chịu tác động trước diễn biến phức tạp của tình hình thương mại gạo toàn cầu.

Thị trường vẫn chứa đựng các yếu tố không thuận

Theo thông tin từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trong 5 tháng năm 2025, Việt Nam xuất khẩu hơn 4 triệu tấn gạo. Hiện, giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam đứng ở mức 397 USD/tấn; gạo 25% tấm đứng ở mức 368 USD/tấn; gạo 100% tấm đứng ở mức 325 USD/tấn. Mức giá này duy trì khá ổn định trong vòng 1 tháng qua.

Trước đó, theo số liệu thống kê sơ bộ của Cục Hải quan (Bộ Tài chính), 4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo của cả nước đạt gần 3,43 triệu tấn, tương đương gần 1,77 tỷ USD, giá trung bình 515 USD/tấn, tăng 8,1% về lượng, nhưng giảm 13,4% về kim ngạch và giảm 19,9% về giá so với 4 tháng đầu năm 2024.

Thị trường ngành lúa gạo chứa đựng nhiều yếu tố không thuận khi mới đây Indonesia - một trong những nước nhập khẩu gạo Việt Nam - đưa ra thông tin lên kế hoạch ngừng nhập khẩu gạo trong năm nay. Lý do được đưa ra là do kho dự trữ gạo quốc gia của Indonesia vừa phá kỷ lục với việc tích trữ hơn 4 triệu tấn gạo, bên cạnh đó, sản lượng gạo toàn quốc của Indonesia 5 tháng đầu năm 2025 ước đạt 16,55 triệu tấn.

Câu hỏi đặt ra, việc này có ảnh hưởng đến ngành lúa gạo Việt Nam khi chúng ta có thể mất đi một thị trường xuất khẩu gạo lớn? Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương về việc này, ông Nguyễn Văn Thành - Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất - thương mại Phước Thành IV (tỉnh Vĩnh Long) - cho rằng, động thái trên sẽ không tác động nhiều do Indonesia chủ yếu nhập khẩu gạo cấp thấp của Việt Nam. Nguồn gạo này của Việt Nam không dư thừa nhiều. Phân khúc gạo bán tại thị trường Indonesia là phân khúc giá thấp, gạo Việt Nam cạnh tranh với Ấn Độ ở phân khúc này.

“Hiện gạo Việt có nhiều thị trường, trong đó, xuất khẩu sang thị trường châu Phi đang khá tốt, cùng với đó là các thị trường Trung Đông, Hoa Kỳ… Do đó, việc Indonesia lên kế hoạch ngừng nhập khẩu gạo trong năm nay cũng không đáng ngại đối với gạo Việt”, ông Thành chia sẻ.

Chọn thị trường khó tính để đi đường dài

Trên thực tế, xuất khẩu một nghìn tấn gạo vào các thị trường Nhật Bản, EU,… hiệu quả bằng chục nghìn tấn vào các thị trường khác. Do đó, dù phải đáp ứng nhiều tiêu chí khắt khe nhưng các doanh nghiệp xuất khẩu đang chọn đi theo hướng này.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, bà Nguyễn Thị Trà My - Phó Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn PAN - cho hay, định hướng của Tập đoàn PAN nói chung và Vinaseed (công ty con của PAN Farm thuộc Tập đoàn PAN) nói riêng đó là đưa chất lượng lên hàng đầu và tập trung vào thị trường khó tính. “Nhu cầu tiêu thụ gạo tại thị trường Nhật Bản đang tốt, hội đồng quản trị Vinaseed đã thảo luận và cùng tìm cách xuất khẩu gạo sang Nhật Bản. Chúng tôi tự tin về chất lượng, truy xuất nguồn gốc từ giống đến bàn ăn”, bà Nguyễn Thị Trà My nói.

Là doanh nghiệp xuất khẩu đến thị trường khó tính, trong đó có thị trường Nhật Bản, ông Trương Sỹ Bá - Chủ tịch Tập đoàn Tân Long - cho biết, năm nay, lượng gạo xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản dự kiến tăng 6 lần so với năm ngoái. Xuất khẩu gạo sang Nhật rất khó vì có nhiều tiêu chí khắt khe, nhưng hiệu quả kinh tế cao. Để xuất khẩu gạo vào được thị trường Nhật Bản, ngoài yếu tố chất lượng thì giá trị thương hiệu và sự phù hợp với thị hiếu tiêu dùng là hai điều kiện quan trọng.

Cùng với Nhật Bản, EU cũng là sự lựa chọn của doanh nghiệp ngành gạo Việt Nam. Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Phạm Thái Bình - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An chỉ ra, thị phần xuất khẩu gạo của doanh nghiệp và thị trường EU chiếm tỷ trọng tương đối lớn. Trong thời gian vừa qua, dù thị trường gạo xuất khẩu có nhiều biến động, nhưng vì doanh nghiệp lựa chọn phân khúc gạo chất lượng cao, do đó, mức giá và khối lượng xuất khẩu khá ổn định.

Năm 2024, Indonesia là thị trường lớn thứ hai, chiếm 13,2% trong tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam. Tuy nhiên, tính đến cuối tháng 5/2025, Indonesia chưa nhập khẩu gạo từ Việt Nam. Các chuyên gia cho rằng, việc Indonesia dừng nhập khẩu gạo trong năm 2025 có thể tạo ra sự sụt giảm về nhu cầu trên thị trường quốc tế và cũng sẽ tác động nhất định đến ngành lúa gạo Việt Nam.

Do đó, việc các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam linh hoạt trong chiến lược tiếp cận thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm, tìm kiếm thị trường mới để duy trì và mở rộng thị phần sẽ là cách để ngành hàng này giảm thiểu sự tác động trước những diễn biến phức tạp của tình hình thương mại gạo toàn cầu.