Xây dựng văn hóa tiêu dùng thực phẩm an toàn từ cộng đồng

Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về an toàn thực phẩm (ATTP) không chỉ là nhiệm vụ thường xuyên, mà còn là giải pháp chiến lược nhằm xây dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh, đảm bảo sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Tại Quảng Ninh, công tác truyền thông về ATTP đã có nhiều đổi mới cả về nội dung lẫn hình thức, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của người sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng, từ đó tạo chuyển biến tích cực trong thực tiễn.

Với đặc thù có hơn 52.500 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm, trong đó đa số là cơ sở nhỏ lẻ, cá thể hộ gia đình, việc kiểm soát ATTP trên địa bàn Quảng Ninh luôn là bài toán phức tạp. Trước tình hình nhiều vụ việc thực phẩm giả, kém chất lượng bị phát hiện trên cả nước, gây hoang mang dư luận, Quảng Ninh đã xác định rõ việc nâng cao nhận thức cho cộng đồng là “mũi nhọn” trong phòng ngừa rủi ro về ATTP.

Ngay từ đầu năm, các sở, ngành, địa phương đã triển khai đồng bộ nhiều hoạt động truyền thông, giáo dục pháp luật về ATTP. Các chiến dịch truyền thông được tổ chức cao điểm trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, mùa lễ hội xuân, Tháng hành động vì ATTP với chủ đề “Bảo đảm ATTP, trong đó chú trọng ATTP tại bếp ăn tập thể, dịch vụ ăn uống và thức ăn đường phố”. Lễ phát động Tháng hành động thu hút gần 500 đại biểu và người dân tham gia, tạo nên hiệu ứng xã hội sâu rộng.

Báo chí, truyền hình, mạng xã hội, hệ thống loa phát thanh cơ sở được huy động đồng bộ. 6 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh đã thực hiện gần 13.000 lượt phát thanh, truyền thanh; phát sóng hơn 600 tin, bài, phóng sự trên các kênh báo chí truyền thống và nền tảng số; phát hành hơn 80.000 tờ rơi, poster, băng rôn tuyên truyền. Trung tâm Truyền thông tỉnh đã lồng ghép nội dung ATTP trong các chương trình “Vì sức khỏe cộng đồng”, “Chuyện cùng bác sĩ”, “Tư vấn tiêu dùng”... giúp người dân tiếp cận kiến thức dễ hiểu, sinh động và gần gũi.

Danh sách cơ sở vi phạm ATTP được công khai trên các phương tiện truyền thông đại chúng, tạo áp lực xã hội, buộc các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm phải tuân thủ nghiêm túc quy định. Trong 6 tháng đầu năm, toàn tỉnh công khai thông tin xử phạt 242 tổ chức, cá nhân vi phạm, với tổng số tiền phạt hơn 2,1 tỷ đồng. Danh sách này không chỉ răn đe, mà còn giúp người tiêu dùng cảnh giác và lựa chọn sản phẩm an toàn.

Song song với tuyên truyền đại chúng, công tác giáo dục nâng cao kiến thức ATTP được triển khai sâu rộng trong cộng đồng. 131 hội nghị, lớp tập huấn được tổ chức với sự tham gia của hơn 10.000 người, bao gồm cán bộ quản lý, chủ cơ sở sản xuất, hội viên phụ nữ, nông dân và người tiêu dùng. Các buổi tuyên truyền không chỉ cung cấp kiến thức về pháp luật, điều kiện sản xuất, chế biến thực phẩm, mà còn giúp nâng cao kỹ năng giám sát cộng đồng, nhận biết sản phẩm an toàn, xử lý tình huống vi phạm...

MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cũng vào cuộc mạnh mẽ. Ủy ban MTTQ các cấp đã phối hợp triển khai nhóm zalo tuyên truyền đến tận thôn, bản, khu phố; giám sát thực tế tại cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm. Hội Nông dân hỗ trợ vốn và đào tạo cho các mô hình sản xuất an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, với tổng dư nợ gần 33 tỷ đồng; hơn 2.400 tỷ đồng vốn tín dụng được kết nối giúp hàng nghìn hội viên đầu tư sản xuất, kinh doanh thực phẩm sạch. Hội Phụ nữ duy trì 345 CLB “Gia đình 5 không, 3 sạch”, 13 mô hình “Phụ nữ kinh doanh thực phẩm an toàn”, góp phần nâng cao vai trò giám sát của phụ nữ trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Hệ thống tiếp nhận phản ánh của người dân qua đường dây nóng hoạt động hiệu quả. Trong 6 tháng đầu năm, đường dây nóng của ngành y tế đã tiếp nhận và xử lý 2 phản ánh, góp phần làm minh bạch thị trường thực phẩm.

Không dừng lại ở đó, tỉnh Quảng Ninh còn tổ chức lễ ký cam kết “Doanh nghiệp sản xuất, cung ứng dịch vụ đảm bảo an toàn chất lượng vì người tiêu dùng” với sự tham gia của hàng trăm doanh nghiệp. Đây là hình thức tuyên truyền trực quan, vừa tạo áp lực, vừa khuyến khích doanh nghiệp có trách nhiệm hơn với sản phẩm của mình. Hình ảnh doanh nghiệp sạch, minh bạch dần trở thành tiêu chí cạnh tranh trên thị trường.

Việc gắn truyền thông với thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm cũng được thực hiện hiệu quả. Trong 6 tháng, toàn tỉnh đã kiểm tra hơn 9.000 cơ sở, phát hiện hơn 700 vi phạm, xử phạt trên 5 tỷ đồng, tịch thu tiêu hủy hàng vi phạm với giá trị hơn 13 tỷ đồng.

Với cách tiếp cận truyền thông đổi mới, sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị và tinh thần trách nhiệm của cộng đồng, công tác bảo đảm an toàn thực phẩm của Quảng Ninh chắc chắn sẽ tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực, hướng tới một môi trường thực phẩm an toàn, bền vững và vì sức khỏe nhân dân.