Tổng thống Pháp và chiến dịch marathon ngoại giao đầy tham vọng tại Đông Nam Á

Chuyến thăm 3 nước Đông Nam Á của ông Macron là một phép thử quan trọng cho tham vọng của Pháp, muốn trở thành "cường quốc cân bằng" giữa cạnh tranh Mỹ-Trung tại khu vực năng động này.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đang thực hiện chiến dịch "marathon ngoại giao" đầy tham vọng tại Đông Nam Á, với 3 chuyến thăm cấp nhà nước liên tiếp đến Việt Nam, Indonesia và Singapore trong vòng một tuần.

Đây không chỉ là chuỗi hoạt động ngoại giao thông thường, mà còn là một phép thử quan trọng cho tham vọng của Pháp, muốn trở thành "cường quốc cân bằng" giữa cạnh tranh Mỹ-Trung tại khu vực năng động với nhiều lợi ích chồng chéo hàng đầu thế giới này.

Chuyến thăm của ông Macron cũng là một động thái nhằm củng cố vị thế của Pháp trong chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mà ông đã ấp ủ từ năm 2018.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh địa chính trị đặc biệt, khi khu vực Đông Nam Á là một trong những địa bàn cạnh tranh gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc. Chính sách thuế quan phục vụ “Nước Mỹ trước tiên" đã tạo ra những bất ổn lớn cho các nền kinh tế xuất khẩu trong khu vực, trong khi Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng kinh tế thông qua sáng kiến “Vành đai và Con đường."

Tác động từ căng thẳng thuế quan giữa hai cường quốc tại khu vực dẫn tới nhu cầu cấp thiết cho các nước ASEAN đa dạng hóa đối tác kinh tế-thương mại, tìm kiếm "sự lựa chọn thứ ba" - một vai trò mà Pháp đang tích cực theo đuổi.

Trong bối cảnh đó, Tổng thống Macron tuyên bố xây dựng chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương trên 3 trụ cột chính là tôn trọng chủ quyền, ủng hộ trật tự dựa trên luật pháp quốc tế và phát triển quan hệ đối tác dài hạn. Pháp nhấn mạnh đây là sự khác biệt rõ rệt của Paris so với cách tiếp cận đôi khi áp đặt của Washington hay Bắc Kinh.

Với tốc độ tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ấn tượng 7,09% năm 2024, Việt Nam được Pháp coi là "quốc gia xuất sắc" của ASEAN và là cửa ngõ lý tưởng để thâm nhập thị trường khu vực.

Như khẳng định của Tổng thống Macron, Pháp mong muốn cùng Việt Nam tiếp tục tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực truyền thống, đặc biệt là y tế, giáo dục, văn hóa và mở rộng trên các lĩnh vực hợp tác mới như hạ tầng cơ sở, giao thông đô thị, hàng không vũ trụ, năng lượng mới, trí tuệ nhân tạo, ký ức lịch sử…, tương xứng với quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện hiện nay.

Trong khi đó, Indonesia được Pháp coi là "hình mẫu thành công" trong hợp tác quốc phòng khu vực. Việc Jakarta mua 42 máy bay chiến đấu Rafale trị giá 8,1 tỷ USD và hai tàu ngầm Scorpène đã tạo ra "hiệu ứng domino" tích cực, mở đường cho các dự án hợp tác rộng lớn hơn.

Tổng thống Macron từng tuyên bố: "Pháp và châu Âu muốn xây dựng 'nền kinh tế tương lai' với Indonesia, đặc biệt trong lĩnh vực kim loại quan trọng và hỗ trợ chuyển đổi năng lượng."

Với 17.000 hòn đảo và dân số 280 triệu người, Indonesia cũng là thị trường tiềm năng khổng lồ cho các giải pháp năng lượng sạch của Pháp, từ điện hạt nhân đến năng lượng tái tạo.

Điểm dừng chân cuối cùng tại Singapore có ý nghĩa biểu tượng đặc biệt. Lần đầu tiên trong lịch sử, một nhà lãnh đạo châu Âu sẽ phát biểu khai mạc Đối thoại Shangri-La - diễn đàn an ninh và quốc phòng hàng đầu châu Á.

Đây sẽ là cơ hội để Tổng thống Macron trình bày tầm nhìn của Pháp về an ninh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương trước các bộ trưởng Quốc phòng đến từ các khu vực, bao gồm cả Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth. Singapore cũng đóng vai trò then chốt như trung tâm tài chính khu vực, có thể hỗ trợ tài trợ cho các dự án của Pháp trong ASEAN. Đồng thời, quốc đảo này cũng là điểm đồn trú quan trọng cho lực lượng hải quân của Pháp trong khu vực.

Có thể nói chuyến thăm của Tổng thống Macron phản ánh những tham vọng lớn của Pháp trong việc định vị lại vai trò quốc tế. Trước tiên, đây là nỗ lực nhằm đạt được "tự chủ chiến lược" cho châu Âu trong bối cảnh Mỹ có thể giảm cam kết với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và các đồng minh truyền thống.

Tiếp đến, Pháp muốn đa dạng hóa các mối quan hệ kinh tế để giảm sự phụ thuộc vào một số ít cường quốc lớn. Đại dịch COVID-19 và cuộc xung đột tại Ukraine đã cho thấy tính dễ tổn thương của các chuỗi cung ứng tập trung. Và cuối cùng, đây là cơ hội để Pháp khẳng định vai trò "cường quốc trung gian" trong hệ thống đa cực đang hình thành, tạo ra những lựa chọn mới cho các nước nhỏ và vừa.

Tuy nhiên, Pháp cũng phải đối mặt với những thách thức không nhỏ. Với chỉ 0,5% thị phần tại Việt Nam và đứng thứ 21 trong danh sách đối tác thương mại, Pháp còn rất xa so với các quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản hay Hàn Quốc.

Trong lĩnh vực công nghệ, Pháp thiếu các "ông lớn" như Google, Samsung hay Huawei, buộc phải dựa vào thế mạnh trong các lĩnh vực chuyên biệt như hàng không, năng lượng hạt nhân và quốc phòng.

Chuyến thăm của Tổng thống Macron đã thu hút sự chú ý của các cường quốc lớn. Washington có thể coi chiến lược của Pháp như một "kế hoạch B" hữu ích cho ASEAN gặp khó khăn, song cũng có thể cạnh tranh gay gắt trong các hợp đồng lớn.

Trung Quốc có thể hoan nghênh vai trò "cân bằng" của Pháp như một cách giảm áp lực từ Mỹ, nhưng sự hiện diện quân sự tăng cường của Pháp ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, thể hiện qua các cuộc tuần tra của tàu sân bay Charles de Gaulle, có thể tạo ra lo ngại.

Đối với ASEAN, chiến lược của Pháp phù hợp với truyền thống "không liên kết" và các nguyên tắc cơ bản của hiệp hội. Việc có thêm một đối tác lớn tôn trọng chủ quyền và độc lập sẽ giúp các nước thành viên có nhiều lựa chọn hơn trong chính sách đối ngoại.

Với hơn 700 triệu dân và chiếm 4,5% GDP toàn cầu, Đông Nam Á là một trong những khu vực kinh tế năng động nhất thế giới. Thành công tại đây sẽ giúp Pháp không chỉ có lợi về kinh tế mà còn khẳng định vị thế cường quốc toàn cầu.

Trước chuyến công du này, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gửi thông điệp rõ ràng về định hướng chính sách trên trang mạng xã hội X: "Pháp là một cường quốc hòa bình và cân bằng. Pháp là một đối tác đáng tin cậy, mong muốn đối thoại và hợp tác. Khi một số nước chọn thu mình, Pháp chọn xây dựng các cầu nối."

Nói cách khác, Pháp đang muốn thể hiện mình như một lựa chọn đối tác khả thi đối với các nước ASEAN. Tuy nhiên, mọi lời hứa sẽ cần được chứng minh bằng hành động. Paris cần đủ nguồn lực, cam kết và sự kiên định để hiện thực hóa tham vọng lớn này./.