Nhiều người cấp cứu vì sử dụng củ có độc tính xếp vào danh sách thuốc độc bảng A

Đã có không ít trường hợp phải đi cấp cứu vì sử dụng củ ấu tàu làm thực phẩm, đun nước uống và ngâm rượu uống. Trong khi theo chuyên gia chống độc, củ ấu tàu là rễ củ của cây ô đầu, với độc tính acotinin được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A...

Muôn kiểu vào viện cấp cứu vì ngộ độc củ ấu tàu

Mới đây ông B.V.B (54 tuổi, Hà Nội) phải cấp cứu trong tình trạng tê bì miệng và tay chân, buồn nôn, choáng váng chỉ sau 15 phút ăn và uống nước luộc củ ấu tàu.

Tại bệnh viện, ekip bác sĩ kiểm tra mạch, huyết áp, nhận thấy mạch quay bắt yếu, mạch chậm, huyết áp tụt nên được xử trí theo dõi liên tục bằng máy monitor.

Bệnh nhân tiếp tục được đo điện tim tại giường cho kết quả: Block dẫn truyền nhĩ - thất cấp độ III (một dạng rối loạn nhịp tim rất nguy hiểm) có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Ngoài ra, các kết quả xét nghiệm của bệnh nhân chưa phát hiện bất thường.

Dựa vào các biểu hiện lâm sàng và kết quả thăm khám, bác sĩ kết luận bệnh nhân bị ngộ độc do ăn củ ấu tàu.

Một trường hợp khác là nam bệnh nhân (Nam Định) dù to khỏe nhưng sau khi dùng củ ấu tàu để tăng cường sức khoẻ, chữa bệnh xương khớp đã rơi vào tình trạng tê bì chân tay, ngất, mất kiểm soát đại tiểu tiện được chuyển vào Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai).

Theo lời kể của bệnh nhân, đây không phải lần đầu tiên ông sử dụng củ ấu tàu. Trước đó, ông thường xuyên ăn và uống nước loại củ này để tăng cường sức khoẻ, chữa bệnh xương khớp. Đây là bài thuốc được bạn bè truyền tai nhau. Mỗi lần dùng củ ấu tàu, bệnh nhân này chỉ sử dụng một lượng nhỏ, luộc kỹ, ăn củ và uống cả nước.

Tuy nhiên, lần này, sau khi sử dụng, ông có hiện tượng tê bì, bệnh nhân đã nhờ người hỗ trợ tác động vật lý, chủ động tạo nôn nhưng không thấy đỡ. Hiện tượng tê bì ngày càng nặng lên, thậm chí người cảm thấy choáng váng, ngất và có tình trạng vệ sinh tại chỗ.

Bệnh nhân được xử trí truyền dịch tại tuyến huyện và chuyển thẳng vào Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây, qua xét nghiệm nước tiểu, các bác sĩ tìm thấy chất độc aconitin, đây cũng là chất độc có trong củ ấu tàu. Bên cạnh đó, chỉ số Troponin T của bệnh nhân khá cao, gấp gần 3 lần bình thường, cho thấy có dấu hiệu bị tổn thương cơ tim. May mắn được cấp cứu, điều trị kịp thời, bệnh nhân đã ổn định, phục hồi tốt.

Trước đó, tại Bệnh viện Thanh Nhàn (Hà Nội) cũng tiếp nhận 2 bệnh nhân cùng một gia đình vào viện trong tình trạng tụt huyết áp, rối loạn nhịp thất phức tạp do ngộ độc aconitin sau uống 100ml rượu ngâm củ ấu tàu.

Đó là trường hợp bệnh nhân N.V.H. (49 tuổi), có tiền sử tăng huyết áp - đái tháo đường type 2, sử dụng rượu ngâm củ ấu tàu cùng nam bệnh nhân N.H.Q. (68 tuổi).

Sau khi uống khoảng 30 phút, cả 2 bệnh nhân đều có biểu hiện tê môi, tê đầu lưỡi, chóng mặt, đau tức nặng ngực và được đưa vào bệnh viện cấp cứu. Sau 12 giờ đồng hồ lọc máu, tình trạng các bệnh nhân cải thiện tốt, hết toan chuyển hóa, không còn rối loạn nhịp thất. Sau 2 ngày điều trị, bệnh nhân được xuất viện.

Người dân tuyệt đối không ăn các loại thực vật lạ, các loại củ, quả rừng

Theo các chuyên gia củ ấu tàu (Aconitum fortunei) là rễ củ của cây ô đầu, với độc tính acotinin được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A. Cây thường mọc hoang ở vùng núi phía Bắc nước ta như Hà Giang, Lào Cai, Tuyên Quang…

Củ ấu tàu thường được dùng trong Đông y, dùng làm rượu thuốc để xoa bóp, chữa các chứng đau, tê, nhức, mỏi xương khớp. Nhiều trường hợp, người dân đi du lịch, thăm quan,...được giới thiệu củ ấu tàu làm đặc sản, thuốc chữa bách bệnh, mang về nhà dùng, thậm chí nấu cháo ăn thì bị ngộ độc.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai cho hay, có một dạng của ấu tàu đã qua bào chế với mục đích giảm độc gọi là phụ tử chế. Tuy nhiên, Trung tâm Chống độc đã cấp cứu nhiều bệnh nhân ngộ độc củ ấu tàu kể cả ở dạng phụ tử chế. Vì vậy, người dân tuyệt đối chỉ dùng củ ấu tàu ở dạng bôi ngoài da, không nên uống hay ăn.

Tại Trung tâm Chống độc đã từng có các bệnh nhân ngộ độc rất nặng, ngay tại Trung tâm sau khi đã được cấp cứu, hồi sức rồi, nhưng tim vẫn bị loạn nhịp và ngừng đập nhiều lần, phải sốc điện chữa loạn nhịp ngừng tuần hoàn tới hàng chục lần.

Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế đã nhiều lần khuyến cáo người dân tuyệt đối không ăn các loại thực vật lạ, các loại củ, quả rừng. Sau khi ăn, nếu có biểu hiện bất thường, người dân cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Để đảm bảo an toàn thực phẩm cho người dân, Cục An toàn Thực phẩm cũng đề nghị các địa phương tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân nhận thức rõ về mức độ nguy hiểm của các loại củ, quả có thể gây ngộ độc.

Tuyệt đối không ăn thử nhằm tránh những vụ việc đáng tiếc có thể xảy ra. Ngoài ra, khi sử dụng loại dược liệu tươi chữa bệnh, người dân nên tham khảo ý kiến bác sĩ về cách dùng và liều lượng sử dụng.